Ολοένα και πυκνώνουν οι διαμαρτυρίες αδυναμίας εγγραφής στα Επαγγελματικά Λύκεια μαθητών που επέλεξαν να ακολουθήσουν την διαδρομή της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ενώ και ο αριθμός των παιδιών που αναγκάζονται να επιλέξουν διαφορετικό Τομέα από αυτόν που πραγματικά επιθυμούν, λόγω του απαγορευτικού ορίου εγγραφής, φαίνεται πως δεν είναι διόλου αμελητέος.
Η εικόνα αυτή μοιάζει να προσπαθεί να αντιπαρατεθεί με τα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στο ευρύτερο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον. Ιδίως μετά την εποχή του Covid – 19, η στροφή προς την πράσινη μετάβαση και την ψηφιακή επανάσταση έχει αυξήσει κατακόρυφα την πίεση στην κατεύθυνση της θωράκισης της αγοράς εργασίας με ανθρώπινο δυναμικό αυξημένων προσόντων, νέων και περισσότερων δεξιοτήτων και με ικανότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα που δημιουργούνται εξαιτίας αυτής της μετάβασης. Η πράσινη μετάβαση απαιτεί μια επανάσταση δεξιοτήτων χωρίς αποκλεισμούς, η οποία θα περιλαμβάνει όλους τους εργαζόμενους, σε όλα τα επίπεδα προσόντων και ιεραρχίας, σε όλους τους τομείς και σε όλα τα επαγγέλματα, με την εκπαίδευση να καλείται να συνδράμει στους εργαζόμενους σε φθίνοντες τομείς και περιοχές κατά τη μετάβαση αυτή και, παράλληλα, να παράσχει δεξιότητες για βασικά επαγγέλματα αυτής της πράσινης μετάβασης.
Από την άλλη, η τεχνολογική καινοτομία, ιδίως μέσω της ψηφιοποίησης, του αυτοματισμού, της συνδεσιμότητας και της τεχνολογίας blockchain, καθώς και της τεχνητής νοημοσύνης (AI), με την ανάδυση της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης (βιομηχανίας 4.0) μετασχηματίζει τις θέσεις εργασίας και τις ανάγκες σε δεξιότητες. Ήδη, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο καταγράφονται ελλείψεις δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας, οι οποίες όμως, θα πρέπει να τονιστεί, δεν οφείζονται αποκλειστικά στην αδυναμία της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις, αφού ετερόκλητοι παράγοντες (γήρανση πληθυσμού, υιοθέτηση νέων ψηφιακών πρακτικών εργασίας και μάθησης από τις εταιρίες, κλπ) συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό στην διαμόρφωση αυτής της εικόνας.
Πάντως, ο σχεδιασμός για την πράσινη μετάβαση στρέφει την προσοχή στην ανάπτυξη τεχνικών δεξιοτήτων (προσαρμογή ή εφαρμογή προτύπων, διαδικασιών και υπηρεσιών, προϊόντων και τεχνολογιών για την προστασία των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, όσο και στην μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, υλικών και νερού), καθώς και ήπιων δεξιοτήτων (οι οποίες σχετίζονται με την βιώσιμη σκέψη και δράση). Από την άλλη, ο σχεδιασμός για την ψηφιακή μετάβαση αναδεικνύει τις ψηφιακές δεξιότητες και την ικανότητα χειρισμού ψηφιακών εργαλείων ως βασικό και αναπόσπαστο μέρος των δεξιότητες των εργαζομένων.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις, η μετάβαση του εργατικού δυναμικού από προσόντα χαμηλού και μεσαίου επιπέδου σε υψηλότερου επιπέδου ως το 2035 θα χαρακτηρίζεται από μεγάλη ένταση. Οι προβλέψεις του CEDEFOP για το 2030 εκτιμούν ότι το μερίδιο στην αγορά εργασίας των επαγγελμάτων ανάλογα με το επίπεδο προσόντων θα προσεγγίσει το 14% για τα χαμηλών προσόντων επαγγέλματα, το 45% για τα μεσαίων προσόντων επαγγέλματα και το 41% για τα υψηλών προσόντων επαγγέλματα, όταν τα αντίστοιχα ποσοτά το 2016 ήταν: 19%, 48% και 32%, ενώ, ειδικότερα για την Ελλάδα και για την περίοδο μέχρι το 2035, προβλέπεται ότι το 41% των διαθέσιμων θέσεων εργασίας θα σχετίζεται με εξειδικευμένα επαγγέλματα. Οι προβλέψεις αυτές υπογραμμίζουν την ανάγκη για ανάπτυξη εξειδικευμένων δεξιοτήτων μεταξύ των νέων.
Στο περιβάλλον αυτό, η τεχνολογία αποτεύει βασικό παράγοντα στην προσπάθεια της διπλής μετάβασης στην πράσινη και ψηφιακή εποχή. Η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση καλείται να προετοιμάσει και να θωρακίσει τον ανθρώπινο παράγοντα, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί με αποτελεσματικότητα στις νέες προκλήσεις, διεκδικώντας την ποιότητα στη ζωή του. Η ήπια και αποτελεσματική προσαρμογή στις παραπάνω εξελίξεις προτρέπει στην ανάληψη και στην εφαρμογή πολιτικών, οι οποίες θα έχουν ως βάση τους, μεταξύ άλλων, την επένδυση σε δεξιότητες STEM, καθώς και σε ψηφιακές δεξιότητες, την προώθηση της ΕΕΚ ως παράγοντα αλλαγής, την ανάγκη υιοθέτησης πολιτικών και πρακτικών που να καθιστούν την ΕΕΚ περισσότερο συμπεριληπτική και ανθεκτική σε εξωτερικούς κραδασμούς και κρίσεις, την πρόβλεψη αναγκών σε δεξιότητες στην κατεύθυνση της καλύτερης λήψης αποφάσεων, την κατανόηση και την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε δεξιότητες.
Σύμφωνα με την «Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και κατάρτισης 2024 » για την Ελλάδα, οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση ως ποσοστό του ΑΕΠ κυμάνθηκαν από 4,5% το 2013 σε 3,8% το 2023, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος των αντίστοιχων ποσοτών ήταν: 4,9% και 4,7%. Ενώ, όσον αφορά τις δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση ως ποσοτό επί του συνόλου των γενικών κρατικών δαπανών, τα ποσοστά για την Ελλάδα ήταν:
7,1% το 2013 και 7,2% το 2023, με τον μέσο όρο της ΕΕ να είναι: 9,9% και 9,5% αντίστοιχα. Ο αριθμός των μαθητών/-τριών της μη-υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης της Ελλάδας ως ποσοστό του συνόλου των μαθητών της μη-υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι: 33,3%, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 49%.
Όσον αφορά στα αριθμητικά δεδομένα της Ελλάδας, το 2024 – 2025 τα Γενικά Λύκεια (Ημερήσια και Εσπερινά) ήταν 1160, με τους μαθητές τους να ανέρχονται στους 217.885, ενώ τα Επαγγελματικά Λύκεια (Ημερήσια και Εσπερινά) ήταν 461, με αριθμό μαθητών: 108.451. Προφανώς, τα ποσοστά μεταξύ των δύο τύπων Λυκείου είναι δυσανάλογα του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι παραπάνω αριθμοί δεν φαίνεται να συμφωνούν με τις τάσεις που έχουν ήδη δημιουργηθεί σε Ευρωπαϊκό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το, συνεχώς μεταβαλλόμενο, τοπίο στην αγορά εργασίας και οι συνεπαγόμενες από αυτό προβλέψεις εντείνουν την ανάγκη η Ελλάδα να στρέψει εντονότερα τις προσπάθειές της στην ενίσχυση της παρουσίας της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. Για το, δυναμικά διαμορφούμενο περιβάλλον, στο πλαίσιο της διττής μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη και στην ψηφιακή εποχή, η προσπάθεια αποτροπής μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να επιλέξουν την Επαγγελματική Εκπαίδευση ή, έστω, να αναγκαστούν να μεταστρέψουν την αρχική τους επιλογή στον Επαγγελματικό Τομέα, δεν συνάδει, σε καμία περίπτωση, με την γενικότερη προσπάθεια που έχει αναληφθεί σε ένα κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, το οποίο ξεκάθαρα έχει προσδιορίσει τους όρους της διαδρομής προς την πρόοδο, την κοινωνική ανάπτυξη και την ευημερία των πολιτών και, εν τέλει, της ίδιας της χώρας.
Βιβλιογραφία:
i Cedefop. (2023). Skills in transition: the way to 2035. Luxembourg: Publications Office. http://data.europa.eu/doi/10.2801/438491
ii Στο ίδιο.
iii https://www.cedefop.europa.eu/files/3077_en.pdf
ivCedefop. (2023), ό.π.
v Ευρωπαϊκή Επιτροπή. (2024). Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και κατάρτισης 2024 – Ελλάδα.
Ευρωπαϊκή Ένωση. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/100e93a0-ac70-11ef-acb1-01aa75ed71a1/language-el
vi Cedefop. (2025). Key indicators on VET. https://www.cedefop.europa.eu/en/tools/key-indicators-on-vet/indicators%20year=recent&pillar=topic1&workingstatus=type3#55
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Voucher 750 ευρώ: Εάν πήρες ΚΑΥΑΣ κλείδωσε το επίδομα εδώ με ένα κλικ στο ΕΚΕΚ
Αυτά είναι τα ελληνικά επώνυμα που προέρχονται από αλβανικές λέξεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 14/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
