Ο Σάκης Τσεχπενάκης, στο άρθρο του με τίτλο «Δράσεις – Ο ελέφαντας στο δωμάτιο», αγγίζει ένα κρίσιμο ζήτημα που απασχολεί πολλούς από εμάς στην εκπαιδευτική πραγματικότητα: την υπερβολή, την αποσπασματικότητα και ενίοτε την κενότητα με την οποία εισάγονται και προβάλλονται οι σχολικές δράσεις.
Ωστόσο, η ανάγνωση του φαινομένου χρειάζεται εμβάθυνση – όχι για να υπερασπιστούμε άκριτα τις δράσεις, αλλά για να δούμε τον πραγματικό «ελέφαντα στο δωμάτιο»: ένα σχολείο κουρασμένο, αποστεωμένο, χωρίς ουσιαστικό προσανατολισμό, που κινείται με διαχειριστική αδράνεια ανάμεσα σε εξετάσεις, προχειρότητα και ιδεολογική αμηχανία.
Ένα σχολείο που αδυνατεί να εμπνεύσει
Οι δράσεις, όπως και οι μεταρρυθμίσεις, τα νέα προγράμματα, οι οδηγίες, τα pilot projects, έχουν γίνει τα καλλυντικά μιας εκπαίδευσης που δεν ξέρει πια τι να προτάξει. Στη δημόσια συζήτηση γύρω από την Παιδεία, σπανίως μιλάμε για την ουσία του σχολείου ως χώρο παιδείας, νοήματος και ελπίδας για τον έφηβο. Αντίθετα, το βλέπουμε κυρίως ως προθάλαμο της αγοράς ή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Το σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σήμερα λειτουργεί εγκλωβισμένο μεταξύ ενός εξεταστικοκεντρικού συστήματος που εξαντλεί μαθητές και εκπαιδευτικούς και ενός επικοινωνιακού ακτιβισμού που χρησιμοποιεί τις δράσεις για δημόσιες σχέσεις, εικόνα και αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Ένα σχολείο χωρίς ενιαίο όραμα, χωρίς διαρκή υποστήριξη και χωρίς τη βεβαιότητα ότι η καθημερινή εργασία στην τάξη έχει αντίκρισμα.
Οι δράσεις δεν είναι το πρόβλημα – είναι το σύμπτωμα
Το πρόβλημα δεν είναι οι δράσεις αυτές καθαυτές. Είναι το πώς σχεδιάζονται, από ποιους, με ποιους στόχους, και κυρίως, με τι μέσα. Οι δράσεις μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο βιωματικής μάθησης, συνεργασίας και κοινωνικής ευαισθητοποίησης – όπως ορίζει και ο ν. 1566/1985 – μόνο εφόσον εντάσσονται σε ένα οργανωμένο, συστηματικό και αξιολογήσιμο παιδαγωγικό σχέδιο. Όχι ως λύση διαφυγής από το μάθημα ή ως πρόσχημα αξιολόγησης της σχολικής μονάδας.
Διαφορετικά, γίνονται άλλο ένα φορτίο για μαθητές που ήδη παλεύουν με το άγχος των πανελληνίων, τις οικογενειακές δυσκολίες, την ψυχική φθορά, την έλλειψη κινήτρων. Γίνονται επίσης χώρος φυγής ή «αναψυχής» για ορισμένους συναδέλφους, αλλά και αφορμή για διοικητική πίεση και διχασμό μεταξύ «σκληρών» και «μαλακών» μαθημάτων, μεταξύ «σοβαρών» και «άχρηστων» καθηγητών.
Η αποδόμηση του δημόσιου σχολείου
Η πραγματικότητα είναι πως το δημόσιο σχολείο απαξιώνεται συστηματικά από την ίδια την Πολιτεία που διακηρύσσει την αναβάθμισή του. Κατηγορούνται οι εκπαιδευτικοί ότι "κάθονται τρεις μήνες", ότι "δεν αξιολογούνται", ότι "αρνούνται την καινοτομία". Ταυτόχρονα, προωθείται σταθερά το αφήγημα της «αριστείας» μέσα από πρότυπα σχολεία και εισαγωγή θεσμών όπως το ΙΒ, με τρόπο που οδηγεί γονείς και μαθητές στην ιδιωτική εκπαίδευση, εκεί όπου η προβολή των δράσεων λειτουργεί συχνά ως εργαλείο εμπορικής πολιτικής.
Το σχολείο που φτιάχνουμε με τις εκπαιδευτικές μας επιλογές είναι ένα σχολείο αποθαρρημένο, χωρίς ουσιαστικά κίνητρα, με εκπαιδευτικούς υποτιμημένους και μαθητές που βιώνουν καθημερινά την αποξένωση, τη μοναξιά, την κόπωση. Η τεχνολογία, αντί να αξιοποιείται παιδαγωγικά, λειτουργεί ως παγίδα διάσπασης, παθητικότητας και εθισμού.
Ο εκπαιδευτικός της τάξης: ο αφανής πυλώνας
Μέσα σε αυτή τη δίνη, ο εκπαιδευτικός της τάξης, ειδικά ο ευσυνείδητος, βιώνει μια βαθιά μοναξιά. Μπροστά του έφηβοι σιωπηλοί, αποστασιοποιημένοι, «βαριεστημένοι», γεμάτοι κενό και ανασφάλεια. Πίσω του, ένα σύστημα που δεν του παρέχει πραγματική επιμόρφωση, στήριξη ή αναγνώριση. Ένα σχολείο που έχει προ πολλού χάσει τη χαρά του πειραματισμού, της ανακάλυψης, της σχέσης.
Αντί επιλόγου: Γιατί οι δράσεις να έχουν μέλλον
Οι δράσεις, όταν είναι αληθινές, όχι κατ’ επίφαση, όταν σχεδιάζονται με γνώση, συνέπεια και όραμα, μπορούν να δώσουν ζωή στην τάξη. Να συνδέσουν το μάθημα με την πραγματική ζωή, να απαντήσουν στα υπαρξιακά ερωτήματα του εφήβου, να δημιουργήσουν δεσμούς. Αρκεί να μη γίνουν το άλλοθι ενός σχολείου χωρίς πυξίδα.
Χρειαζόμαστε ένα σχολείο που θα επενδύει στη σχέση – μαθητή-εκπαιδευτικού, γνώσης-νοήματος, παιδείας-ζωής. Που θα ενισχύει τον ρόλο του δασκάλου όχι ως διεκπεραιωτή ύλης ή διοργανωτή εκδηλώσεων, αλλά ως εμπνευστή, συνοδοιπόρου και εμψυχωτή. Και αυτό το σχολείο δεν θα το χτίσουν οι εγκύκλιοι. Θα το χτίσουμε εμείς – αν μας αφήσουν και αν ξαναβρούμε το κουράγιο.
Σημείωση: Το παρόν κείμενο δεν αποδομεί τις σχολικές δράσεις. Στρέφεται ενάντια στη νοοτροπία της προχειρότητας, της υποκρισίας και της διαχειριστικής παιδαγωγικής που έχει αποκοπεί από το βαθύτερο αίτημα του παιδιού: να του δώσουμε νόημα, ελπίδα και λόγο ύπαρξης. Αυτός είναι ο πραγματικός «ελέφαντας στο δωμάτιο».
-------------
Μαμνιόγλου Θωμάς, Καθηγητής Θεολόγος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Ελληνογαλλική Σχολή Δελασάλ- Άλιμος.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Ντομάτες: Πού πρέπει να τις αποθηκεύετε για να διατηρούνται φρέσκες και νόστιμες
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 14/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
