Οι πανελλαδικές εξετάσεις αποτελούν μόνιμο θέμα συζήτησης μεταξύ γονέων και εφήβων από τη στιγμή που οι τελευταίοι εισέρχονται στο Λύκειο έως και τη στιγμή που ρίχνονται στη μάχη της διεκδίκησης μιας θέσης στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Με λίγα λόγια «οι πανελλήνιες στοιχειώνουν» τα πιο ξέγνοιαστα χρόνια της ζωής τους, μεταβάλλουν τις προτεραιότητές τους και είναι η αιτία της απώλειας χρήσιμων για την ηλικία τους εμπειριών.
Παλιότερα οι πανελλήνιες θεωρούνταν πως συνέβαλαν στην κοινωνική κινητικότητα και αποτελούσαν μια διέξοδο με το σκεπτικό ότι το πτυχίο εξασφάλιζε εργασία λιγότερο κοπιαστική και περισσότερο κερδοφόρα.
Σήμερα, οι έφηβοι δεν φαίνεται να σκέπτονται με τον ίδιο τρόπο∙ μολονότι θέλουν να εισέλθουν στα πανεπιστήμια, δεν θεωρούν πως ένα πτυχίο είναι αρκετό για να εξασφαλίσουν ένα επάγγελμα που θα τούς εγγυηθεί σταθερότητα, υψηλές απολαβές και κοινωνική ή άλλης μορφής καταξίωση.
Θα ήταν λάθος, επομένως, να πιστέψουμε πως οι απαιτήσεις μιας παλαιότερης γενιάς παραμένουν ίδιες με αυτές μιας επόμενης. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, κατ’ αρχήν, θα έπρεπε να εξετάσουμε αν το εκπαιδευτικό σύστημα προσφέρει όλα εκείνα τα εφόδια που πρέπει να παρέχονται σε μια γενιά που βιώνει τόσες πολλές αλλαγές σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Οι πανελλήνιες εξετάσεις μπορούν να ανταποκριθούν στα νέα αυτά δεδομένα;
Η απάντηση αρχίζει και τείνει προς το απόλυτο «όχι». Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι τα παιδιά πιέζονται αφόρητα υπό το καθεστώς των εξωφρενικά ανταγωνιστικών πανελληνίων. Ολοένα και περισσότεροι νέοι ζητούν τη στήριξη ειδικών ψυχολόγων για να αντέξουν αυτή την ψυχοφθόρα διαδικασία. Ο έντονος ανταγωνισμός και οι επαναλαμβανόμενες αξιολογήσεις με συνεχείς διαδικασίες επώδυνων εξετάσεων, για να εισέλθει ένα παιδί σε ένα πανεπιστήμιο και στη συνέχεια να λάβει ένα πτυχίο που είναι αμφίβολο πως θα του εγγυηθεί σίγουρη και σταθερή εργασία, το οδηγεί είτε να εκφράζει την αδιαφορία του για τον συγκεκριμένο θεσμό είτε να αναζητά λιγότερο επώδυνους τρόπους για να πετύχει τα όνειρά του. Και σε αυτό σημείο πρέπει να απαντήσουμε με ειλικρίνεια και σοβαρότητα. Αν επιβάλεις σε κάποιους την ελάχιστη βάση εισαγωγής, γιατί να μη φροντίσουν απλά να την προσπεράσουν και να εισαχθούν είτε σε ένα κολέγιο του εσωτερικού, είτε –για περισσότερο κύρος– σε ένα πανεπιστήμιο του εξωτερικού;
Η κατάργηση των πανελληνίων υπήρξε μία από τις εξαγγελίες της προηγούμενης κυβέρνησης που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Και η νυν υπουργός Παιδείας, Ν. Κεραμέως, τότε τομεάρχης παιδείας της ΝΔ, είχε δηλώσει πριν περίπου τέσσερα χρόνια (στο STAR δυτικής Ελλάδας) ότι το κόμμα της δεν θα ήταν αρνητικό να συζητήσει ένα νέο σύστημα εισαγωγής πιο ανθρώπινο –συγκράτησα κυρίως αυτή τη φράση της∙ από τη στιγμή που ανέλαβε ως υπουργός, όμως, δεν φάνηκε να θέτει τη συζήτηση για ένα νέο σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια στις προτεραιότητές της.
Η πολιτική αβουλία των δύο κομμάτων που κατέχουν την πλειοψηφία των εδρών στο ελληνικό κοινοβούλιο δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποθαρρύνει τον διάλογο με απώτερο σκοπό την ουσιαστική μεταρρύθμιση του συστήματος εισαγωγής στα δημόσια πανεπιστήμια. Πρέπει να συμφωνήσουμε πια πως η λυκειακή εκπαίδευση περιορίζεται στην προετοιμασία των παιδιών για τις πανελλαδικές εξετάσεις και αυτό λειτουργεί εις βάρος των γνώσεων, των εμπειριών και των δεξιοτήτων που μπορούν να αναπτύξουν όντας σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή της ζωής τους, σε μια ηλικία που όλα τα παραπάνω διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο για τη φυσική και προσωπική ανάπτυξή τους. Οι πανελλήνιες πλέον δεν είναι το ενδεδειγμένο σύστημα για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια. Έπειτα δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η αναγνώριση των πτυχίων των ιδιωτικών κολεγίων πρέπει να μάς προβληματίσει, διότι οι όροι εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση δεν είναι πια ισότιμοι. Δεν μπορεί ένα παιδί που γράφει 14 στις πανελλήνιες, αν έχει την οικονομική δυνατότητα να εγγράφεται -χωρίς να απαιτείται να πληροί καμιά προϋπόθεση- σε ένα κολέγιο για να σπουδάσει Ψυχολογία, ενώ ένας μαθητής που δεν διαθέτει την ίδια οικονομική ευρωστία να επιλέγει μια άλλη σχολή ή να ξαναδίνει, επειδή χρειάζεται 17 και πάνω για να υλοποιήσει το όνειρό του.
Η κατάργηση των πανελλήνιων είναι μονόδρομος και απαιτείται ένας νέος, ανοιχτός, δημόσιος και ειλικρινής διάλογος για ένα νέο, αξιοκρατικό σύστημα εισαγωγής που θα αφορά στην ελεύθερη πρόσβαση στα δημόσια πανεπιστήμια, αλλά θα θέτει ανάλογους κανόνες για την πρόσβαση στα ιδιωτικά. Θέλουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που, πρώτα απ’ όλα, θα διαμορφώνει υγιείς προσωπικότητες, με δεξιότητες∙ θέλουμε οι νέοι και οι νέες να ζήσουν την εφηβεία τους, χωρίς συμβιβασμούς, και με τη συνδρομή όλων των αρμόδιων φορέων να επιλέξουν ποια είναι η σχολή που επιθυμούν. Κι αν φοβούμαστε πως αυτό δεν μπορεί να συμβεί, ο επαγγελματικός προσανατολισμός μπορεί να βοηθήσει. Αρκεί, βέβαια, η πολιτική ηγεσία να θελήσει να εμπιστευτεί τους ειδικούς που θα φέρουν το συγκεκριμένο έργο σε πέρας.
*Ο Νίκος Τυριλιώμης είναι ιστορικός και για πολλά χρόνια δίδασκε σε φροντιστηρία μέσης εκπαίδευσης. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται με την συμβουλευτική επαγγελματικού προσανατολισμού των εφήβων.
Όλα τα νέα και οι ειδήσεις που αφορούν τις Πανελλήνιες
Μηχανογραφικό 2025: Αυτός είναι ο χάρτης των αντιστοιχιών για 96 Τμήματα - Οι μεγάλες αλλαγές
