Alfavita Newsroom Τις προάλλες, μέσα σε μία αίθουσα της Α’ Γυμνασίου, μπήκε ένας μπάμπουρας*. Ένα απλό έντομο, από αυτά που ούτε θα τους έκαναν εντύπωση αν το έβλεπαν έξω στη φύση. Κι όμως, εκείνη τη στιγμή, όλη η προσοχή των παιδιών συγκεντρώθηκε πάνω του για τρία ολόκληρα λεπτά. Μια τόσο σπάνια εστίαση που σπάνια βλέπει κανείς στο μάθημα. Ο δάσκαλος ένιωσε ένα παράξενο «γιατί αυτός κι όχι εγώ».
Η σκηνή είναι μικρή αλλά λέει μια μεγάλη ιστορία: την ιστορία της συγκέντρωσης που χάνεται εύκολα στα σημερινά σχολεία.
Το «short attention span» της εποχής μας
Έρευνες δείχνουν ότι η μέση ανθρώπινη προσοχή έχει μειωθεί από τα 12 δευτερόλεπτα πριν 20 χρόνια στα περίπου 8 σήμερα· κι αν εστιάσουμε αποκλειστικά σε παιδιά, εφήβους και νέους, η πτώση φαίνεται ακόμη μεγαλύτερη.
Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί το βιώνουν καθημερινά:
«Είναι σαν να έχω απέναντί μου παιδιά που έχουν εκπαιδευτεί στους περισπασμούς. Ένας ήχος, ένα αστείο, ένα έντομο, και η προσοχή χάνεται. Πρέπει να αλλάζω συνεχώς ρυθμό για να τα κρατήσω.»
— Δασκάλα, Γυμνάσιο Πειραιά
«Δεν είναι κακή διάθεση. Είναι εθισμός στη διαρκή αλλαγή. Ο μπάμπουρας απλώς τους νομιμοποιεί να ξεφύγουν από την τάξη, όπως κάνουν στις οθόνες τους.»
— Φιλόλογος, Λύκειο Θεσσαλονίκης
Δύο κόσμοι που συγκρούονται
Έξω από το σχολείο, το παιδί ζει μέσα σε πολλαπλούς κόσμους: μεγάλα, μικρά, μεσαία screens. Κάνει “hopping” από τον έναν στον άλλον. Κανένας δεν του ζητά αποκλειστικότητα — μόνο ένα γρήγορο «χτύπημα».
Μέσα στο σχολείο, όμως, υπάρχει μόνο ένας κόσμος: ο εκπαιδευτικός και η ύλη του. Μονοδιάστατος, επαναλαμβανόμενος, απαιτητικός. Ο δάσκαλος μοιάζει με Δον Κιχώτη που προσπαθεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον, και ενάντια σε όλα τα προγνωστικά καταφέρνει μικρά θαύματα — μέχρι που μπαίνει ένας μπάμπουρας.
Μάθημα vs. περισπασμών
Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά που έχουν μάθει στους περισπασμούς, αναζητούν και στο σχολείο περισπασμούς. Ο μπάμπουρας γίνεται νομιμοποιημένη νοητική απόδραση. Και ίσως ο πιο δύσκολος αντίπαλος δεν είναι το έντομο αλλά το ίδιο το εκπαιδευτικό περιβάλλον που λειτουργεί με «λίγο από όλα» και χωρίς βάθος:
Σχολικά βιβλία με σκόρπιες πληροφορίες αντί για ουσιαστική γνώση.
Τεστ με γρήγορες απαντήσεις ή κλικαρίσματα, που καλλιεργούν την ταχύτητα αλλά όχι την επιμονή.
Διδακτικές μέθοδοι που «αφαιρούν κιλά από τα βαράκια» για να μην κουραστούν τα παιδιά, αλλά έτσι δεν δυναμώνουν.
Περιορισμένη σωματική έκφραση, τέχνες και άθληση, που παραδοσιακά βοηθούν στη συγκέντρωση και στο συναίσθημα.
Όλα αυτά δημιουργούν ένα σχολείο που, χωρίς να το θέλει, ενισχύει το ίδιο το hopping που υποτίθεται ότι θέλει να αντιμετωπίσει.
Πώς θα κερδίσουμε ξανά το βλέμμα τους
Η προσωπική σου μαρτυρία το λέει καθαρά: «Σκέφτομαι μήπως πρέπει να αποστρατεύσω τους δικούς μου μπάμπουρες. Να πάω πιο αργά, να κάνω λιγότερα αλλά καλύτερα. Να μιλάω στα παιδιά περισσότερο και πιο άμεσα. Να συγκεντρώνει τα βλέμματά τους το δικό μου βλέμμα.»
Αυτό που δείχνουν και οι ειδικοί παιδοψυχολόγοι και οι πιο έμπειροι δάσκαλοι είναι ότι:
Η σχέση προηγείται της ύλης. Όταν το παιδί νιώθει ότι το βλέμμα του δασκάλου το βλέπει, όχι μόνο το μάθημα, σταματά να ψάχνει αλλού.
Η εμβάθυνση αντί του πλάτους. Λιγότερα πράγματα αλλά με βάθος και συναίσθημα μένουν περισσότερο.
Η εμπλοκή των αισθήσεων. Τέχνες, παιχνίδι, σωματική έκφραση, project-based μάθηση — όλα βοηθούν στην εστίαση.
Η συνέπεια του δασκάλου. Ο σταθερός, ήρεμος ρυθμός μπορεί να κουρδίσει ξανά τους μαθητές, ακόμα κι αν φαίνεται «παλιομοδίτικος».
Η γενιά του «hopping» δεν είναι χαμένη. Απλώς χρειάζεται να ξαναμάθει να μένει παρούσα. Κι ο δάσκαλος, με ξύλινο σπαθί ή όχι, συνεχίζει τη μάχη του. Όχι με περισσότερους μπάμπουρες, αλλά με λιγότερους και πιο ουσιαστικούς. Με το βλέμμα του, τη φωνή του, τον ενθουσιασμό του.
Γιατί, όπως λες και εσύ, «στη σχέση μας κρύβεται η δύναμη». Και εκεί, μέσα στο βλέμμα των παιδιών που καρφώνεται ξανά πάνω σου, ο μπάμπουρας παύει να είναι αντίπαλος και γίνεται απλώς μια ανάμνηση από ένα μάθημα που τελικά έμεινε στη μνήμη.
*Το θέμα είναι βασισμένο σε ένα άρθρο του Φυσικού Δημήτρη Τσιριγώτη
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Ζητούνται Πιστοποιημένοι Εκπαιδευτές Ενηλίκων (Οικομολόγοι) με πολύ μεγάλες αμοιβές
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
