Χρήστος Πιλάλης Ο διάλογος για τις πανελλαδικές εξετάσεις δεν ξεκίνησε ποτέ. Αντί αυτού, η κυβέρνηση φαίνεται για άλλη μια φορά να προχωρά με τη μέθοδο του τετελεσμένου: το Διεθνές Απολυτήριο (IB) μπαίνει από την πίσω πόρτα, χωρίς εξηγήσεις, χωρίς σχέδιο, χωρίς κοινωνική συναίνεση.
Το Υπουργείο Παιδείας, στο όνομα μιας εκπαιδευτικής «πολυτυπίας», προχωρά στην πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος IB σε Πρότυπα, Μουσικά και Καλλιτεχνικά Λύκεια από το 2026. Πρόκειται για ένα αμιγώς αγγλόφωνο πρόγραμμα, με υψηλό κόστος υλοποίησης, που μέχρι σήμερα λειτουργούσε αποκλειστικά σε ιδιωτικά σχολεία.
Παράλληλα, σύμφωνα με τον νόμο 5094/2024, οι απόφοιτοι του IB αποκτούν προνομιακή πρόσβαση σε μη κρατικά πανεπιστήμια και κολλέγια χωρίς την υποχρέωση πανελλαδικών εξετάσεων ή επιτυχίας στην Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ).
Το αποτέλεσμα είναι η θεσμοθέτηση μιας μορφής "ελεύθερης πρόσβασης" για τους μαθητές του IB – όχι όμως προς τα δημόσια πανεπιστήμια, αλλά προς ένα ιδιωτικοποιημένο τοπίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Ένα τοπίο όπου η δυνατότητα φοίτησης ρυθμίζεται όχι από την επίδοση, αλλά από την οικονομική επιφάνεια του καθενός.
Είναι αλήθεια ότι το ισχύον σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων διαιωνίζει τις κοινωνικές ανισότητες.
Τα φροντιστήρια είναι μια πολύ βασική προϋπόθεση επιτυχίας, το άγχος κορυφώνεται σε μια ηλικία ιδιαίτερα ευαίσθητη και ευάλωτη, ενώ η αποστήθιση υποκαθιστά τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη.
Οι μαθητές από περιοχές με ελλείψεις σε προσωπικό ή υποδομές μειονεκτούν συγκριτικά με όσους φοιτούν σε πιο ισχυρά σχολικά περιβάλλοντα.
Και η πρόσφατη εφαρμογή της ΕΒΕ ενίσχυσε τον αποκλεισμό, αφού χιλιάδες μαθητές, συχνά ικανοί και με πραγματική επιθυμία για σπουδές, έμειναν και μένουν εκτός πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
Παρά τα μειονεκτήματά του, το σύστημα των πανελλαδικών έχει ένα βασικό πλεονέκτημα: είναι διαφανές.
Όλοι οι μαθητές διαγωνίζονται με τα ίδια θέματα, με κοινά κριτήρια και ξεκάθαρη διαδικασία.
Αντίθετα, το IB, όσο κι αν αναγνωρίζεται διεθνώς, προκαλεί σοβαρά ερωτήματα για το κατά πόσο θα τηρεί την ισονομία και την αμεροληψία στην Ελλάδα.
Θα εφαρμοστεί σε δημόσια σχολεία χωρίς διαφάνεια και χωρίς λογοδοσία, με διαδικασίες εισαγωγής που ευνοούν λίγους και αποκλείουν τους περισσότερους, παρά την επίφαση δημοσιότητας.
Μέσα σε αυτό το τοπίο έρχεται και η πρόταση του προέδρου του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων, Γιώργου Δάσιου, για αλλαγή στον τρόπο εισαγωγής στα ΑΕΙ.
Αν και παρουσιάζεται ως ενίσχυση του ρόλου του Λυκείου και μείωση της πίεσης των πανελλαδικών, στην πράξη οδηγεί σε περισσότερες εξετάσεις και φραγμούς.
Προβλέπει πανελλαδικές εξετάσεις στο τέλος κάθε τάξης του Λυκείου (Α’, Β’ και Γ’!) σε τρία μαθήματα και συνυπολογισμό των βαθμών και των τριών ετών στον τελικό βαθμό εισαγωγής.
Ο τελικός βαθμός θα προκύπτει 80% από τις εξετάσεις και 20% από τον βαθμό του σχολείου (μόνο αν δεν διαφέρει πολύ).
Από την Α’ Λυκείου οι μαθητές θα καλούνται να επιλέξουν 9 βασικά μαθήματα με βάση την επιστημονική κατεύθυνση που προτιμούν.
Η πρόταση μιλά για «σταδιακή ωρίμανση», αλλά στην πράξη εισάγει ένα πολυετές εξεταστικό σύστημα που αυξάνει πολλαπλά το άγχος και τις ανισότητες, αντί να τις μειώνει.
Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι αυτή η πρόταση παρουσιάζεται σχεδόν ταυτόχρονα με την επίσημη εξαγγελία της πιλοτικής εφαρμογής του Διεθνούς Απολυτηρίου (IB) σε δημόσια σχολεία.
Αυτή η χρονική σύμπτωση, ίσως δεν είναι τυχαία.
Μοιάζει να υπηρετεί έναν πολιτικό συγχρονισμό, που δημιουργεί ένα επικοινωνιακό και θεσμικό δίπολο, με σαφείς στοχεύσεις.
Τρεις είναι οι ενδεχόμενοι στόχοι: Ο αποπροσανατολισμός: ενώ το IB μπαίνει σε κάποια δημόσια σχολεία χωρίς δημόσια συζήτηση, όλη η προσοχή στρέφεται στη «μεταρρύθμιση» του Λυκείου, η οποία δεν αφορά το σύνολο των μαθητών, αλλά διαιωνίζει το άγχος και τις εξετάσεις.
Ένα ψεύτικο δίλημμα: παρουσιάζεται ότι έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε πιο εντατικές πανελλαδικές και ένα πολύ «προοδευτικότερο» σύστημα.
Νομιμοποίηση ενός διπλού συστήματος: για λίγους το IB και η εύκολη είσοδος σε πανεπιστήμια, για τους πολλούς ένα λύκειο γεμάτο εξετάσεις από την Α’ τάξη.
Η ανισότητα μονιμοποιείται, με δήθεν παιδαγωγικό περιτύλιγμα.
Απάντηση στα αδιέξοδα του ισχύοντος συστήματος δεν μπορεί να είναι ένα περισσότερο επιλεκτικό και λιγότερο ελεγχόμενο σύστημα.
Αντιθέτως, η απάντηση βρίσκεται στην προοδευτική υλοποίηση της ελεύθερης πρόσβασης στα δημόσια πανεπιστήμια.
Μιας πρόσβασης σχεδιασμένης με ορθολογισμό και δικαιοσύνη, που θα βασίζεται σε τρεις αρχές:
- Κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ), που λειτουργεί ως αυθαίρετος φραγμός και στερεί το δικαίωμα στη μόρφωση από χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες.
- Ελεύθερη πρόσβαση σε σχολές χαμηλής ζήτησης ή με στρατηγική σημασία για την οικονομία (ναυτιλιακά, τουριστικά, γεωπονικά, πληροφορική), με ευέλικτη οργάνωση σπουδών.
- Προπαρασκευαστικό έτος για σχολές υψηλής ζήτησης, με κοινά μαθήματα σε συναφή τμήματα (π.χ. ιατρικές, πολυτεχνικές), ώστε να διευκολύνεται η επιλογή, να μειώνεται η πιθανότητα εγκατάλειψης και να διαμορφώνεται η πραγματική βούληση φοίτησης.
Με το σύστημα αυτό, η " εισαγωγή στο πανεπιστήμιο" θα πάψει να είναι ένα κρίσιμο γεγονός στην ηλικία των 17 ετών και θα μετατραπεί σε διαδρομή ωρίμανσης, με δυνατότητα δεύτερης και τρίτης ευκαιρίας.
Η απομυθοποίηση της στιγμιαίας επιτυχίας θα φέρει σταδιακά και την αποσυμφόρηση του σημερινού συστήματος.
Ήδη τα δεδομένα των πανελλαδικών του 2024 δείχνουν πως από τους 73.161 υποψηφίους (ΓΕΛ και ΕΠΑΛ), οι 63.412 εισήχθησαν.
Ο αριθμός αυτός δεν απέχει σημαντικά από το σύνολο των τελειοφοίτων – γεγονός που αποδυναμώνει τον μύθο του «πληθωρισμού» φοιτητών αν εφαρμοστεί η ελεύθερη πρόσβαση.
Ο στόχος του δημόσιου σχολείου και πανεπιστημίου δεν αρκεί να είναι απλώς το ότι όλες και όλοι να αντιμετωπίζονται το ίδιο, αλλά το να έχουν όλες και όλοι πραγματικές και ίσες ευκαιρίες, ανεξάρτητα από το ποιοι είναι και από πού ξεκινούν την μορφωτική τους πορεία.
Και αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί ούτε με πανελλαδικές εξετάσεις που αποκλείουν, ούτε με «διεθνή απολυτήρια» που χαράζουν προνομιούχες διαδρομές για λίγους.
Ούτε, βεβαίως, με προτάσεις που αναπαράγουν τα ίδια δομικά λάθη, ντυμένα με νέα ορολογία.
Αν πραγματικά επιδιώκουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να εμπνέει, να καλλιεργεί και να ενσωματώνει τις νέες και τους νέους , τότε πρέπει να πάψουμε να το ορίζουμε με όρους αποκλεισμού.
Να ξεκινήσουμε να το χτίζουμε με βάση την καθολικότητα του δικαιώματος στη μόρφωση.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Οδήγηση τέλος για ηλικιωμένους: Ποιοι χάνουν το δίπλωμα στα 65 και ποιοι στα 67
Voucher ΔΥΠΑ 750 ευρώ: - Πότε οι πληρώνεστε και που ξεκινάτε πρώτοι
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 25/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
