Κάθε νέα εμπειρία, κάθε καινούργια πληροφορία, καταλαμβάνει χώρο στον εγκέφαλό μας. Ύστερα από μια απαιτητική μέρα στη δουλειά ή ένα συναισθηματικά φορτισμένο γεγονός, νιώθουμε πως ο νους μας φράκαρε. Κι όμως, σε αντίθεση με έναν υπολογιστή, δεν μπορούμε να σβήσουμε δεδομένα κατά βούληση. Οι παλιές αναμνήσεις ξεθωριάζουν με τον χρόνο όχι επειδή το επιλέγουμε, αλλά επειδή έτσι είναι φτιαγμένος ο εγκέφαλός μας.
Το τίμημα της ψηφιακής υπερφόρτωσης
Ζούμε σε μια εποχή όπου το μυαλό μας βομβαρδίζεται καθημερινά από άπειρες πληροφορίες από τα social media, τις ειδήσεις, τις διαφημίσεις. Αρκεί να ανοίξουμε μία εφαρμογή ή την τηλεόραση, για να καταναλώσουμε gigabytes άχρηστων ερεθισμάτων. Κι ενώ συχνά υποθέτουμε πως το μυαλό δεν γεμίζει, η πραγματικότητα μας διαψεύδει: κουραζόμαστε, χάνουμε τη συγκέντρωσή μας, ξεχνάμε.
Η μνήμη δεν είναι μια αποθήκη αλλά μια δυναμική διαδικασία. Οι νευρώνες επικοινωνούν μέσω συνάψεων που δυναμώνουν όσο επαναλαμβάνεται μια εμπειρία. Όμως, για να παραμείνει ο εγκέφαλος λειτουργικός, χρειάζεται ισορροπία: οι συνάψεις πρέπει να ενισχύονται αλλά και να αποδυναμώνονται. Αυτός ο καθαρισμός γίνεται κυρίως στον ύπνο, εξηγώντας γιατί η στέρηση ύπνου επηρεάζει τόσο έντονα τη μνήμη και τη σκέψη.
Η ψηφιακή ζωή και οι παρενέργειες στη μνήμη
Η συνεχής έκθεση σε πολλαπλά ψηφιακά ερεθίσματα έχει αποδειχθεί ότι υπονομεύει τη συγκέντρωση και την ικανότητα να διατηρούμε πληροφορίες. Η προσοχή γίνεται πιο ευάλωτη, πιο διασκορπισμένη και η μνήμη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ασθενεί. Είναι σαν να ζούμε σε μια κατάσταση χρόνιας πνευματικής κόπωσης, παρόμοια με την επίδραση της αϋπνίας.
Η πιο ανησυχητική συνέπεια είναι η αδυναμία να ξεχωρίζουμε το ουσιώδες από το περιττό. Όταν όλα έχουν ίση ένταση και διάρκεια μέσα στο μυαλό, καμία ανάμνηση δεν ξεχωρίζει. Μοιάζει σαν να έχουμε χάσει την εσωτερική ιεράρχηση που κάποτε καθοδηγούσε τι θα αποθηκευτεί και τι θα ξεχαστεί.
Ποια είναι η λύση;
Ο πρώτος και πιο σημαντικός βήμα είναι η αποδοχή πως ο εγκέφαλός μας έχει όρια. Δεν είναι απεριόριστος, και η υπερφόρτωσή του δεν είναι χωρίς συνέπειες. Μια συμβολική μπάρα μνήμης ίσως μας βοηθούσε να αντιληφθούμε πότε πλησιάζουμε στο όριο.
Σε βαθύτερο επίπεδο, οφείλουμε να κατανοήσουμε πως η μνήμη δεν είναι κάτι στατικό που φορτώνεται. Είναι επιλογή, είναι η διαδρομή που ακολουθεί ο νους μέσα στον λαβύρινθο των εμπειριών. Όσο πιο επιλεκτικοί είμαστε με το τι κρατάμε και τι αφήνουμε, τόσο πιο έντονες και ξεκάθαρες γίνονται οι αναμνήσεις μας.
Μέσα σε έναν κόσμο ασταμάτητης πληροφορίας, η ουσιαστική πρόκληση δεν είναι πώς να αποθηκεύσουμε περισσότερα, αλλά πώς να επιλέξουμε λιγότερα και καλύτερα. Πώς να θυμόμαστε αυτά που αξίζουν και να αποφορτίζουμε τον νου από τον θόρυβο.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Η ύλη για 70.000 υποψήφιους ως 14/5 με τις λύσεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 15/05
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ