Νίκος Μακρής Το άγχος για τα μαθηματικά αποτελεί ένα από τα πιο συχνά και επίμονα φαινόμενα στη σχολική ζωή. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει μαθητές να δηλώνουν «δεν είμαι καλός στα μαθηματικά» ή «μου προκαλούν άγχος οι αριθμοί»; Η πρόσφατη έρευνα των πανεπιστημίων Virginia Tech και Ohio State University έρχεται να μας θυμίσει ότι το άγχος δεν είναι πάντοτε εχθρός. Αντίθετα, όταν συνδυάζεται με υψηλό κίνητρο και θετική στάση, μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά για τη μαθησιακή απόδοση.
Τι μας δείχνει η επιστήμη
Οι ερευνητές κατέληξαν σε ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα:
Το υπερβολικό άγχος μειώνει την απόδοση στα μαθηματικά.
Το μέτριο άγχος, σε μαθητές που έχουν θετική στάση και ενδιαφέρον, μπορεί να αυξήσει τις επιδόσεις.
Η σχέση μεταξύ άγχους και επίδοσης σχηματίζει, όπως είπαν οι επιστήμονες, ένα ανεστραμμένο U: λίγο άγχος βοηθά, πολύ άγχος βλάπτει.
Αυτό το εύρημα δεν είναι νέο μόνο για τη ψυχολογία της μάθησης, αλλά και βαθιά παιδαγωγικό: μας καλεί να δούμε πώς η σχολική κουλτούρα, οι προσδοκίες των εκπαιδευτικών και ο τρόπος αξιολόγησης επηρεάζουν τη συναισθηματική σχέση των μαθητών με τα μαθηματικά.
Η σχολική κουλτούρα του «σωστού αποτελέσματος»
Στα περισσότερα ελληνικά σχολεία, τα μαθηματικά εξακολουθούν να διδάσκονται με επίκεντρο το σωστό αποτέλεσμα και όχι τη διαδικασία της σκέψης. Οι μαθητές μαθαίνουν ότι το λάθος ισοδυναμεί με αποτυχία, και όχι με μια ευκαιρία να μάθουν. Έτσι, η αποτυχία γίνεται πηγή άγχους και φόβου.
Η στάση αυτή ενισχύεται από τη σχολική κουλτούρα που δίνει έμφαση στη βαθμολογία και στα διαγωνίσματα. Όμως, η έρευνα δείχνει ότι η σχέση του μαθητή με τα μαθηματικά δεν είναι γνωστική μόνο, αλλά και συναισθηματική. Όταν ο μαθητής βιώνει τα μαθηματικά ως απειλή, το άγχος του γίνεται παραλυτικό. Όταν όμως τα βιώνει ως πρόκληση, το άγχος λειτουργεί ως κινητήριος δύναμη.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού
Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να λειτουργήσουν ως μεταφραστές του άγχους — να το αναγνωρίζουν, να το αποδέχονται και να βοηθούν τους μαθητές να το διαχειριστούν. Ορισμένες πρακτικές που μπορούν να συμβάλουν:
Αναγνώριση του συναισθήματος: Ο εκπαιδευτικός μπορεί να ξεκινήσει τη συζήτηση ανοιχτά — να δώσει χώρο στους μαθητές να εκφράσουν πώς νιώθουν για τα μαθηματικά.
Κανονικοποίηση του λάθους: Να καλλιεργήσει την ιδέα ότι το λάθος είναι αναπόσπαστο μέρος της μάθησης.
Ενίσχυση της αυτοαποτελεσματικότητας: Μέσα από μικρές επιτυχίες, οι μαθητές μπορούν να ξαναχτίσουν την εμπιστοσύνη τους.
Διαφοροποιημένη διδασκαλία: Δεν μαθαίνουν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Η χρήση οπτικών εργαλείων, παιχνιδιών ή ιστοριών μπορεί να μειώσει το άγχος.
Συνεργατική μάθηση: Η ομάδα μειώνει την πίεση του ατομικού λάθους και ενισχύει την αίσθηση ασφάλειας.
Από το άγχος στην ανθεκτικότητα
Το ζητούμενο δεν είναι να εξαλείψουμε το άγχος, αλλά να βοηθήσουμε τους μαθητές να το διαχειρίζονται δημιουργικά. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, το κίνητρο —το εσωτερικό ενδιαφέρον για τα μαθηματικά— είναι το κλειδί.
Η παιδαγωγική πρόκληση, λοιπόν, είναι να μετατρέψουμε την πίεση σε ενδιαφέρον και το «δεν μπορώ» σε «θα προσπαθήσω διαφορετικά».
Στην ουσία, πρόκειται για μια βαθύτερη αλλαγή στη σχολική φιλοσοφία: από τη φοβία του λάθους στην κουλτούρα της μάθησης.
Το άγχος για τα μαθηματικά δεν είναι ένας εχθρός που πρέπει να νικηθεί, αλλά ένας σύμμαχος που πρέπει να κατανοηθεί.
Στο χέρι των εκπαιδευτικών βρίσκεται να μετατρέψουν αυτό το άγχος σε ερέθισμα δημιουργίας, αναζήτησης και επιμονής.
Ίσως, τελικά, το πιο σημαντικό μάθημα στα μαθηματικά δεν είναι η εξίσωση ή ο τύπος, αλλά η ικανότητα να μαθαίνουμε μέσα από την αβεβαιότητα.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 28/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
