Στην ιστορία των μαθηματικών υπήρξαν αρκετά ονόματα τα οποία απέκτησαν σχεδόν μυθικό χαρακτήρα, όπως ο Ευκλείδης, ο οποίος θεμελίωσε τη γεωμετρία, ο Euler, ο οποίος διείσδυσε σχεδόν σε κάθε πτυχή της επιστήμης αυτής και ο Gauss που δίκαια χαρακτηρίζεται ο πρίγκιπας των μαθηματικών. Οι μορφές αυτές όχι μόνο παρήγαγαν ριζοσπαστικές ιδέες, αλλά καθόρισαν τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε τα μαθηματικά μέχρι σήμερα.
Πλέον όμως η εμφάνιση τέτοιων μοναχικών γιγάντων έχει περιοριστεί σημαντικά και αυτό οφείλεται στην τεχνολογία, στην εξειδίκευση και τελικά στην ίδια τη φύση της μαθηματικής δημιουργίας, η οποία εξελίχθηκε και άλλαξε πρόσωπο.
Στους πρώτους αιώνες της μαθηματικής ιστορίας η γνώση ήταν συγκεντρωμένη και σχετικά περιορισμένη σε όγκο. Αυτό επέτρεπε σε μεμονωμένα άτομα με ασυνήθιστη διαύγεια να χτίσουν σχεδόν από το μηδέν ολόκληρα θεωρητικά οικοδομήματα. Ο Ευκλείδης συστηματοποίησε τη γεωμετρία. Ο Αρχιμήδης εφάρμοσε ανώτερα μαθηματικά στη φυσική. Ο Newton και ο Leibniz ανέπτυξαν τον διαφορικό λογισμό. Οι μορφές αυτές εργάζονταν μόνες τους με βασικά εργαλεία και βαθιά φιλοσοφική σκέψη.
Με την πάροδο των αιώνων η γνώση αυξήθηκε εκθετικά και σήμερα τα μαθηματικά έχουν διασπαστεί σε δεκάδες εξειδικευμένους κλάδους. Ένα νέο θεώρημα προϋποθέτει γνώση χιλιάδων σελίδων προηγούμενης εργασίας και πλέον οι ανακαλύψεις προχωρούν μέσα από τη συνεργασία μεγάλων κοινοτήτων, συνεδρίων, και επιστημονικών δημοσιεύσεων. Έτσι η πρόοδος είναι αποτέλεσμα ομαδικής δουλειάς και ολόκληρων σχολών σκέψης, κάτι που κάνει δύσκολη την ανάδειξη ενός μοναδικού ονόματος θρύλου.
Η τεχνολογία επίσης έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο γίνονται τα μαθηματικά. Οι υπολογιστές βοηθούν με υπολογισμούς, οπτικοποιήσεις, ακόμα και αυτόματες αποδείξεις. Αν και διευκολύνουν τη δουλειά, απομακρύνουν εν μέρει τον μαθηματικό από τη χειροποίητη δημιουργική διαδικασία του παρελθόντος και από την καθαρά αφαιρετική και δημιουργική διαδικασία που οδηγούσε σε μεγάλα άλματα.
Τέλος, η πολυσχιδής εκπαίδευση ήταν κάτι φυσιολογικό παλιά. Ο Gauss σπούδασε και φυσική και αστρονομία, γιατί τότε δεν υπήρχαν "καθαρές" σχολές. Αντίθετα, σήμερα κάποιος πρέπει να επιλέξει νωρίς κατεύθυνση και σπάνια έχει την ευκαιρία να ενσωματώσει πολλά γνωστικά πεδία. Αυτό περιορίζει τη δημιουργικότητα που προκύπτει από τη διασταύρωση ιδεών.
Παρά την αλλαγή του τοπίου όμως, ιδιοφυΐες υπάρχουν και τώρα, όπως ο Andrew Wiles (τελευταίο θεώρημα του Fermat), ο Terence Tao και ο Grigori Perelman (εικασία του Poincaré), χωρίς ίσως να γίνονται πολιτισμικοί ήρωες όπως παλιά.
Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι λιγότερο ιδιοφυείς από τους προκατόχους τους, απλώς λειτουργούν σε ένα περιβάλλον που είναι πιο πολυσύνθετο, πιο ακαδημαϊκό, λιγότερο εστιασμένο στη δημόσια εικόνα και ελάχιστα ορατό στον μη ειδικό.
Ίσως λοιπόν η εποχή του μοναχικού γίγαντα να έχει περάσει. Οι Euler, Gauss και Ευκλείδης δεν ήταν μόνο μαθηματικοί, ήταν δημιουργοί κόσμων. Όμως οι κόσμοι αυτοί έχουν γίνει σήμερα ολόκληρα σύμπαντα και όλα δείχνουν πως η μαθηματική δημιουργία δεν έχει μειωθεί. Αντίθετα, προχωρά πιο δυναμικά από ποτέ με τους μελλοντικούς πρωταγωνιστές να είναι ομάδες, διεθνή δίκτυα ή ακόμα και συνεργασίες ανθρώπου και υπολογιστή.
Θανάσης Κοπάδης
Μαθηματικός Συγγραφέας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Φέτα: Η έξυπνη τεχνική που τη διατηρεί φρέσκια και νόστιμη για έναν μήνα
1750 νέοι εκπαιδευτικοί ξεκινούν έως 30/7 Ειδική Αγωγή, Σχολ. Ψυχολογία, Παιδαγωγική και Ηγεσία
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
