Χρήστος Κάτσικας Η αναπλήρωση στην ελληνική εκπαίδευση έχει μετατραπεί σε κανονικότητα, αντί για λύση ανάγκης. Χιλιάδες εκπαιδευτικοί καλούνται κάθε χρόνο να "μπαλώσουν" τα κενά του συστήματος, ταξιδεύοντας σε κάθε γωνιά της Ελλάδας – από τα Δωδεκάνησα μέχρι τα ακριτικά νησιά του Βόρειου Αιγαίου.
Όμως, ένας ανησυχητικός αριθμός από αυτούς αποχωρεί – όχι στο τέλος της χρονιάς, αλλά στη διάρκειά της, δηλώνοντας παραίτηση. Και ο αριθμός αυξάνεται κάθε χρόνο.
Το γεγονός ότι εκατοντάδες αναπληρωτές δεν εμφανίζονται ή παραιτούνται, μολονότι «τιμωρούνται» πειθαρχικά, με την ποινή της μη δυνατότητας πρόσληψης για δύο έτη, αναδεικνύει και το τεράστιο αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί.
Ένα σύστημα που «διώχνει» όσους καλεί
Οι παραιτήσεις αναπληρωτών δεν είναι μια απλή γραφειοκρατική πράξη. Είναι κραυγή αγωνίας. Είναι η απόφαση ενός ανθρώπου που έχει επενδύσει χρόνια σε σπουδές, προσοντολόγια, αιτήσεις και μετακινήσεις, να εγκαταλείψει – όχι γιατί δεν αγαπά τη δουλειά του, αλλά γιατί δεν αντέχει άλλο να δουλεύει υπό τόσο αντίξοες συνθήκες.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία:
Κατά το τρέχον σχολικό έτος 2024-2025, περισσότεροι από 1.500 αναπληρωτές υπέβαλαν παραίτηση από τη θέση τους μέχρι τώρα.
Κατά το σχολικό έτος 2023-2024, περισσότεροι από 1.000 αναπληρωτές υπέβαλαν παραίτηση από τη θέση τους εντός του έτους.
Το 2022-2023, οι παραιτήσεις κυμάνθηκαν περίπου στις 700, αριθμός ήδη αυξημένος σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.
Ορισμένες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης κατέγραψαν αύξηση έως και 100% σε σχέση με προηγούμενες χρονιές.
Η παραίτηση ενός αναπληρωτή δεν είναι ατομική αποτυχία. Είναι συστημική αποτυχία. Είναι το αποτέλεσμα μιας πολιτικής που θεωρεί τους εκπαιδευτικούς ως "μετακινούμενους υπαλλήλους", χωρίς ρίζες, χωρίς σταθερότητα, χωρίς φωνή.
Γιατί παραιτούνται οι αναπληρωτές;
Οι αιτίες που επικαλούνται οι εκπαιδευτικοί είναι καθολικές και επαναλαμβανόμενες:
Οικονομική επιβάρυνση
Οι αναπληρωτές συχνά τοποθετούνται σε περιοχές με τεράστιο κόστος διαβίωσης. Τα 1.000 ευρώ του καθαρού μισθού δεν επαρκούν ούτε για ενοίκιο και διατροφή, ειδικά στα νησιά, στα τουριστικά μέρη ή σε απομακρυσμένες περιοχές με ελάχιστη προσβασιμότητα.
«Δουλεύω για να πληρώνω ενοίκιο. Τίποτα άλλο δεν περισσεύει. Ούτε για να γυρίσω σπίτι μου τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα», γράφει χαρακτηριστικά μια αναπληρώτρια σε επιστολή παραίτησης.
Στα νησιά όμως το πρόβλημα είναι εκρηκτικό. Αν είναι τυχεροί και βρουν σπίτι, συχνά τους διώχνουν πριν τελειώσει η σχολική χρονιά, με την έναρξη της τουριστικής σεζόν, ακόμα και πριν το Πάσχα. Αναπληρωτής εκπαιδευτικός σημαίνει ότι θα είσαι συνεχώς μια μια βαλίτσα στο χέρι, που δεν κλείνει ποτέ, αφού είσαι διαρκώς περιπλανώμενος.
Επαγγελματική αστάθεια
Η αναμονή κάθε Αύγουστο για το πού (και αν) θα διοριστούν, δημιουργεί συνθήκες ανασφάλειας, με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την προσωπική ζωή των εκπαιδευτικών.
Κοινωνική απομόνωση
Αναπληρωτές σε απομακρυσμένες περιοχές συχνά βιώνουν μοναξιά, έλλειψη υποστήριξης, ακόμη και έλλειψη βασικών υποδομών υγείας ή μετακίνησης.
Ελλιπής κρατική πρόνοια
Δεν υπάρχει επιδότηση στέγασης, ούτε κάποια πραγματική μέριμνα για τη διαβίωση σε δύσκολες περιοχές. Τα ίδια προβλήματα επαναλαμβάνονται χρόνο με το χρόνο, χωρίς καμία ουσιαστική βελτίωση.
Οι αναπληρωτές/τριες εκπαιδευτικοί δεν έχουν δικαίωμα αναρρωτικής άδειας όπως οι μόνιμοι, και δικαιούνται μόλις 15 ημέρες άνευ αποδοχών. «Αν μια γυναίκα έχει επαπειλούμενη κύηση, δεν δικαιούται άδεια και πρέπει να αναγκαστεί να διαλέξει ή τη ζωή της και τη ζωή του παιδιού της ή την εργασία της. Μας βάζουνε σε ένα απάνθρωπο ζύγι», λέει στο in η αναπληρώτρια νηπιαγωγός.
Οι συνέπειες για το σχολείο και τους μαθητές
Η αποχώρηση ενός αναπληρωτή στη μέση της χρονιάς έχει άμεσο αντίκτυπο στη λειτουργία του σχολείου:
Χάνεται πολύτιμος διδακτικός χρόνος, καθώς η αναπλήρωση καθυστερεί ή και δεν πραγματοποιείται ποτέ.
Οι μαθητές υφίστανται συναισθηματική αποσταθεροποίηση, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μικρές ηλικίες ή παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες που είχαν αναπτύξει σχέση εμπιστοσύνης με τον εκπαιδευτικό τους.
Οι υποδομές της δημόσιας εκπαίδευσης αποδιοργανώνονται, ενισχύοντας την άνιση πρόσβαση στην εκπαίδευση.
Η ανάγκη για μια νέα πολιτική αναπληρωτών
Είναι φανερό πως το μοντέλο των «αιώνιων αναπληρωτών» έχει αποτύχει. Απαιτούνται άμεσα βήματα:
Τι μπορεί να αλλάξει:
Μόνιμοι διορισμοί με βάση τα πραγματικά κενά – Όχι πρόχειρες αναπληρώσεις της τελευταίας στιγμής.
Επιδότηση στέγασης και μετακίνησης, ειδικά σε νησιά και απομονωμένες περιοχές.
Πρόβλεψη για τοποθετήσεις κοντά στον τόπο κατοικίας, για εκπαιδευτικούς με οικογενειακές υποχρεώσεις ή χρόνια προβλήματα υγείας.
Ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη για εκπαιδευτικούς σε ακραίες συνθήκες.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός: Βγήκε η προκήρυξη - Αιτήσεις από 29/4 έως 14/5
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 5/05
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
