Χρήστος Κάτσικας «Πρωταθλήτρια» στη λίστα του ΟΟΣΑ με τις χώρες που διαθέτουν τους περισσότερους άνεργους πτυχιούχους βρίσκεται η Ελλάδα, αναφέρει σε άρθρο του το γνωστό αμερικανικό περιοδικό Forbes, δίνοντας, έτσι, ακόμα μια αρνητική πρωτιά στη χώρα μας.
«Δεν φταίει η ανεργία, αλλά η εκπαίδευση» — ένα αφήγημα που σταθερά αναπαράγεται σε μελέτες, πολιτικές δηλώσεις και δημοσιογραφικές αφηγήσεις, αναζητώντας στους νέους ανέργους το πρόβλημα, και όχι στο ίδιο το σύστημα. Αλλά πόσο στέκει αυτή η ανάγνωση όταν αντιπαραβάλλεται με την καθημερινότητα;
H δομή ενός ιδεολογικού αφηγήματος
Πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ επιχειρεί να απαντήσει στο φλέγον ερώτημα της ανεργίας των νέων στην Ελλάδα, συνδέοντάς την με την «ανεπαρκή κατάρτιση» σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η προσέγγιση αυτή δεν είναι καινούρια, αλλά αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας να ερμηνευτεί η ανεργία με όρους "ανεπάρκειας" των νέων και όχι του ίδιου του οικονομικού συστήματος που τη γεννά.
Το βασικό επιχείρημα είναι απλό, αλλά βαθιά προβληματικό: αν κάποιος είναι άνεργος, τότε προφανώς δεν διαθέτει τις δεξιότητες που ζητά η αγορά. Το συμπέρασμα είναι πως πρέπει να αναλάβει ο ίδιος την ευθύνη να «αναβαθμίσει το κεφάλαιό του», δηλαδή τις γνώσεις και τις δεξιότητές του. Αυτός ο ατομικός προσδιορισμός της ευθύνης δεν είναι ουδέτερος, αλλά εξυπηρετεί μια συγκεκριμένη πολιτικοοικονομική στόχευση.
Το ψευδεπίγραφο περί «ανελαστικότητας» της Παιδείας
Η αφήγηση περί ενός εκπαιδευτικού συστήματος που «παράγει ανέργους» λειτουργεί ως πρόσχημα για βαθιές αναδιαρθρώσεις που προσαρμόζουν την εκπαίδευση στις ανάγκες της αγοράς, απαξιώνοντας παράλληλα επιστημονικά πεδία χωρίς άμεση "εμπορική" απόδοση. Η λογική αυτή:
- Αποκόπτει την Παιδεία από τον δημόσιο χαρακτήρα της και την εντάσσει στο πλαίσιο της ιδιωτικοοικονομικής απόδοσης.
- Υποβαθμίζει τον ρόλο του Πανεπιστημίου ως χώρου επιστημονικής και πολιτισμικής ανάπτυξης.
Αγνοεί επιδεικτικά τις κοινωνικές ανάγκες: γιατροί, εκπαιδευτικοί, νοσηλευτές παραμένουν άνεργοι ή μεταναστεύουν, την ώρα που οι δομές υγείας και παιδείας υπολειτουργούν.
Δείκτες και αριθμοί: Η μεγάλη εικόνα
| Δείκτης | Τι δείχνει |
|---|---|
| Νεανική ανεργία (15–29 ετών) | 27,1% (ΕΛΣΤΑΤ, Δεκ. 2024) |
| Απόφοιτοι ΑΕΙ σε ανεργία | >30% εντός πρώτου χρόνου μετά την αποφοίτηση |
| Έλληνες επιστήμονες στο εξωτερικό | >300.000 από το 2010 («brain drain») |
| Μόνιμοι διορισμοί σε Παιδεία-Υγεία | Κατά 60% μειωμένοι την τελευταία δεκαετία |
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, ΙΝΕ ΓΣΕΕ
Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί. Δείχνουν ότι δεν είναι η έλλειψη δεξιοτήτων που οδηγεί στη μαζική ανεργία των πτυχιούχων, αλλά η απουσία θέσεων, η λιτότητα στο δημόσιο και η συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης.
Μια δομική συνθήκη, όχι σύμπτωμα
Η ανεργία δεν αποτελεί κάποια "δυσλειτουργία" του συστήματος, αλλά είναι δομικό χαρακτηριστικό του. Ο «εφεδρικός στρατός» ανέργων λειτουργεί ως μοχλός πίεσης για τη μείωση των μισθών και την αύξηση της ευελιξίας της εργασίας. Οι νέοι καλούνται να ανταγωνιστούν για λιγότερες και χαμηλότερα αμειβόμενες θέσεις, με όλο και περισσότερα τυπικά προσόντα.
Η εκπαίδευση μετατρέπεται έτσι από δικαίωμα και κοινωνικό αγαθό, σε εργαλείο προσωπικής επιβίωσης μέσα σε έναν ανταγωνιστικό στίβο που δεν προσφέρει καν πίστα.
Ο Αόρατος Λύκος
Η «Κοκκινοσκουφίτσα» των νέων πτυχιούχων καλείται να προσέχει τον «κακό λύκο» της εκπαίδευσης. Όμως ο λύκος δεν βρίσκεται στην Παιδεία. Βρίσκεται στη συστηματική υπονόμευση του δημόσιου τομέα, στην αναπαραγωγή ανισοτήτων και στην ιδεολογική σκευωρία που ονομάζεται "ευθύνη του φοιτητή".
Στην πραγματικότητα, η Παιδεία δεν παράγει ανέργους. Η οικονομία που αδυνατεί (ή δεν επιθυμεί) να αξιοποιήσει τη γνώση, παράγει ανεργία.
🔗 Σχετικά άρθρα:
Η νεανική μετανάστευση και το brain drain στην Ελλάδα
Εκπαίδευση και αγορά εργασίας: Παγκόσμιες τάσεις και συγκρίσεις
Θέλετε να προσθέσουμε ένα γραφικό με τα επίπεδα ανεργίας ανά επιστημονικό πεδίο ή διαχρονικά στατιστικά για τη νεανική ανεργία;
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 28/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
