Alfavita Newsroom Οι στρατιωτικές δαπάνες αυξάνονται ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη περίοδο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, ωστόσο η υποχώρηση από τη διπλωματία και την ξένη βοήθεια θα έχει τίμημα.
Το 1958, ο τότε πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Χάρολντ Μακμίλαν είχε πει ότι «o διάλογος είναι καλύτερος από τον πόλεμο». Ο ίδιος γνώριζε την πραγματικότητα, τόσο της διπλωματίας όσο και της στρατιωτικής δράσης: Τραυματίστηκε σοβαρά ως στρατιώτης στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και ως πρωθυπουργός έπρεπε να αντιμετωπίσει τις πυρηνικές απειλές του Ψυχρού Πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της Κρίσης των πυραύλων της Κούβας.
Ο Τζον Φ. Κένεντι, τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, καταλάβαινε επίσης την αξία των διπλωματικών διαύλων, καθώς και τη βιαιότητα της σύγκρουσης: Τραυματίστηκε σοβαρά στην πλάτη υπηρετώντας στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ το 1943.
Ο Άντριου Μίτσελ, πρώην υπουργός στη Βρετανία, εκφράζει την ανησυχία ότι η σοφία ηγετών όπως ο Κένεντι και ο Μακμίλαν, ξεθωριάζει από τη μνήμη, τη στιγμή που είναι πιο απαραίτητη από ποτέ. «Ο κόσμος έχει ξεχάσει τα μαθήματα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν εκατομμύρια άνθρωποι σφαγιάστηκαν και η γενιά των παππούδων μας είπε ότι δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να ξανασυμβεί αυτό», τόνισε.
Υπάρχει μία σχολή που υποστηρίζει ότι οι πόλεμοι που καθορίζουν την εποχή επαναλαμβάνονται περίπου κάθε 85 χρόνια, καθώς ξεθωριάζουν οι ιστορίες των προγόνων. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περιμένουμε έναν πόλεμο, οποιαδήποτε στιγμή τώρα.
Ο Άντριου Μίτσελ πιστεύει ότι οι κυβερνήσεις έχουν υποτιμήσει την αξία της διπλωματίας.
Η διάβρωση της διπλωματίας είναι αισθητή όχι μόνο στη ρητορική αλλά και στους προϋπολογισμούς. Ο βιομηχανοποιημένος Δυτικός κόσμος μειώνει ραγδαία τις επενδύσεις στην ήπια δύναμη - περιορίζοντας τη διεθνή βοήθεια και συρρικνώνοντας τα διπλωματικά δίκτυα - ενώ παράλληλα διοχετεύει πολλούς πόρους στην άμυνα.
Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και μετά, οι στρατιωτικές δαπάνες δεν έχουν αυξηθεί ποτέ τόσο γρήγορα όσο το 2024, όταν εκτοξεύτηκαν κατά 9,4% και έφτασαν στο υψηλότερο συνολικό ποσό που έχει καταγραφεί ποτέ από το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης.
Αντίθετα, την ίδια χρονιά μια ξεχωριστή έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης με έδρα το Παρίσι διαπίστωσε πτώση 9% στην επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια μεταξύ των πλουσιότερων δωρητών του κόσμου. Ο ΟΟΣΑ προβλέπει περικοπές τουλάχιστον 9% και ενδεχομένως έως και 17% φέτος.
«Για πρώτη φορά σε σχεδόν 30 χρόνια, η Γαλλία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες μείωσαν την επίσημη αναπτυξιακή βοήθειά τους το 2024», ανέφερε ο ΟΟΣΑ στη μελέτη του. «Εάν προχωρήσουν το 2025 στις περικοπές που έχουν ανακοινώσει, θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που και οι τέσσερις χώρες θα έχουν μειώσει ταυτόχρονα την επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια, για δύο συνεχόμενα έτη».
Επίσης, τα διπλωματικά σώματα συρρικνώνονται, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να δίνει το «σήμα», προχωρώντας σε περικοπές θέσεων εργασίας στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Οι αρχές των Κάτω Χωρών, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μεταξύ εκείνων που έχουν προειδοποιήσει για περικοπές στο διπλωματικό τους προσωπικό.
Οι αναλυτές φοβούνται ότι, καθώς οι βιομηχανικές οικονομίες γυρίζουν τη πλάτη στη βοήθεια και τη διπλωματία για να ενισχύσουν τους στρατούς τους, εχθρικά και αναξιόπιστα κράτη όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία θα παρέμβουν για να καλύψουν τα κενά σε αυτά τα δίκτυα επιρροής, στρέφοντας πρώην φιλικές χώρες της Αφρικής και της Ασίας εναντίον της Δύσης, αναφέρει ανάλυση του Politico.
Εάν οι γεωπολιτικές προτεραιότητες των κυβερνήσεων λειτουργούν όπως μια αγορά, η τάση είναι σαφής: Πολλοί ηγέτες έχουν αποφασίσει ότι ήρθε η ώρα να πουλήσουν την ειρήνη και να αγοράσουν τον πόλεμο.
Πουλώντας ειρήνη, αγοράζουν πόλεμο
Οι στρατιωτικές δαπάνες αυξάνονται παγκοσμίως. Ο προϋπολογισμός της Κίνας για την άμυνα, δεύτερος μετά από αυτόν των ΗΠΑ, αυξήθηκε κατά 7% μεταξύ 2023 και 2024, σύμφωνα με το SIPRI. Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας αυξήθηκαν κατά 38%.
Εν μέρει ωθούμενοι από τους φόβους των ευρωπαϊκών χωρών ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να εγκαταλείψει τη συμμαχία τους, τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν τον Ιούνιο στον στόχο δαπανών 5% του ΑΕΠ για την άμυνα και την υποδομή ασφάλειας έως το 2035. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ - στον ρόλο του «μπαμπά» - είναι ικανοποιημένος που οι εταίροι του από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού θα πληρώσουν το μερίδιό τους, σχολιάζει το δημοσίευμα.
Στην πραγματικότητα, η εξοπλιστική κούρσα προηγήθηκε της επιστροφής Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Ο πόλεμος στην Ουκρανία κατέστησε την στρατιωτική ενίσχυση επείγουσα προτεραιότητα για τα ανήσυχα κράτη της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης που ζουν στη σκιά της Ρωσίας του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Σύμφωνα με το SIPRI, οι στρατιωτικές δαπάνες στην Ευρώπη εκτοξεύτηκαν κατά 17% το 2024, φτάνοντας τα 693 δισεκατομμύρια δολάρια - πριν επιστρέψει ο Τραμπ στο προεδρικό αξίωμα και απαιτήσει από το ΝΑΤΟ να ενισχύσει τη δράση του. Από το 2015, οι αμυντικοί προϋπολογισμοί στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί κατά 83%.
Ένα επιχείρημα για την προτεραιότητα της άμυνας έναντι της αναπτυξιακής βοήθειας ή της διπλωματίας είναι ότι η στρατιωτική δύναμη αποτελεί ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα για για τους «εχθρούς». Όπως δήλωσε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όταν ανακοίνωσε το σχέδιό της σχετικά με τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης τον Μάρτιο: «Αυτή είναι η στιγμή για ειρήνη μέσω της ισχύος».
«Τα όπλα δεν σκοτώνουν. Οι κυβερνήσεις σκοτώνουν»
Ορισμένοι από τους επικριτές της φον ντερ Λάιεν υποστηρίζουν ότι η κούρσα εξοπλισμών οδηγεί αναπόφευκτα στον πόλεμο - ωστόσο, η ιστορία δεν το επιβεβαιώνει αυτό, σύμφωνα με τον Γκρεγκ Κένεντι, καθηγητή στρατηγικής εξωτερικής πολιτικής στο King’s College του Λονδίνου. «Τα όπλα δεν σκοτώνουν. Οι κυβερνήσεις σκοτώνουν», αναφέρε.
«Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν κυβερνήσεις που είναι πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν τη στρατιωτική δύναμη και να σκοτώσουν ανθρώπους και να επιτύχουν τον στόχο τους».
«Ιδανικά, ένας ισχυρός στρατός θα συνοδευόταν από τη λεγόμενη ήπια ισχύ με τη μορφή ισχυρών διπλωματικών και ξένων δικτύων βοήθειας», πρόσθεσε ο Κένεντι.
Ο κίνδυνος για την ειρήνη έγκειται στον τρόπο με τον οποίο οι αντίπαλοι της Δύσης - όπως η Κίνα - ενδέχεται να αντιδράσουν στη κούρσα των εξοπλισμών.
Λίγοι σοβαροί πολιτικοί στην Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο ή τις Ηνωμένες Πολιτείες αμφισβητούν την ανάγκη για στρατιωτικές επενδύσεις στη σημερινή εποχή αστάθειας και συγκρούσεων. Το ερώτημα είναι πώς θα χρηματοδοτηθούν όταν οι κρατικοί προϋπολογισμοί είναι περιορισμένοι.
Οι φτωχοί «πληρώνουν» τον λογαριασμό
Και πάλι η δεύτερη θητεία Τραμπ έχει δώσει τον «τόνο». Λίγες μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ πάγωσε δισεκατομμύρια δολάρια σε εξωτερική βοήθεια. Και τον Φεβρουάριο ανακοίνωσε ότι θα περικοπεί το 90% των συμβάσεων της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης. Η κίνηση αυτή οδηγεί σε κατάρρευση ανθρωπιστικές μη κυβερνητικές οργανώσεις, πολλές από τις οποίες βασίζονταν στην αμερικανική χρηματοδότηση για να προσφέρουν βοήθεια σε μερικές από τις φτωχότερες περιοχές του κόσμου.
Σύμφωνα με μια εκτίμηση, μόνο οι περικοπές της αμερικανικής βοήθειας μπορεί να προκαλέσουν 14 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους τα επόμενα πέντε χρόνια - το ένα τρίτο αυτών θα είναι παιδιά.
Η «υποταγή» Στάρμερ στον Τραμπ
Στο Λονδίνο, ο Βρετανός ηγέτης Κιρ Στάρμερ και η ομάδα του είχαν προετοιμαστεί για την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, σχεδιάζοντας μια στρατηγική που στόχευε περισσότερο στο προσωπικό συμφέρον του Αμερικανού ηγέτη, απ' ότι σε αξίες.
Καθώς ο Στάρμερ ετοιμαζόταν να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο, προκειμένου να αποτρέψει μια απότομη ρήξη μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας, προσπάθησε να δείξει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έπαιρνε στα σοβαρά τον Τραμπ όσον αφορά την ανάγκη της Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας) να πληρώνει για την άμυνά της.
Την παραμονή του ταξιδιού του στην Ουάσινγκτον τον Φεβρουάριο, ο Στάρμερ ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες - όπως είχε απαιτήσει ο Τραμπ από τους συμμάχους του - και πως θα τις χρηματοδοτήσει εν μέρει μειώνοντας τον προϋπολογισμό του Ηνωμένου Βασιλείου για την εξωτερική βοήθεια από 0,5% του ΑΕΠ σε 0,3%.
Για έναν κεντροαριστερό ηγέτη όπως ο Στάρμερ, του οποίου οι προκάτοχοι στο Εργατικό Κόμμα, Γκόρντον Μπράουν και Τόνι Μπλερ, είχαν υπερασπιστεί την ηθική υποχρέωση να δαπανώνται μεγάλα ποσά για την εξωτερική ανάπτυξη, ήταν μια οδυνηρή αλλαγή πορείας.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ χαιρέτισε την κίνηση της Στάρμερ ως «ένα ισχυρό βήμα από έναν διαρκή εταίρο».
Ωστόσο ο δρόμος της επιστροφής του Στάρμερ στη Βρετανία δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Η υπουργός Διεθνούς Ανάπτυξης, Ανελίζε Ντοντς, παραιτήθηκε, προειδοποιώντας τον Στάρμερ ότι η απόφασή του θα «αφαιρούσε τρόφιμα και υγειονομική περίθαλψη από απελπισμένους ανθρώπους - βλάπτοντας βαθιά τη φήμη του Ηνωμένου Βασιλείου».
Εξέφρασε τη λύπη της για το γεγονός ότι η Βρετανία φαινόταν να «ακολουθεί το κύμα περικοπών του Αμερικανού προέδρου Τραμπ στην USAID».
Παράδειγμα προς μίμηση ο Τραμπ
Στους μήνες που ακολούθησαν, άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έκαναν παρόμοιους υπολογισμούς, με ορισμένες να αναφέρουν το Ηνωμένο Βασίλειο ως ένδειξη ότι οι καιροί έχουν αλλάξει.
Στη Σουηδία, ο αμυντικός προϋπολογισμός αναμένεται να αυξηθεί κατά 18% μεταξύ 2025 και 2026. «Η επικρατούσα κατάσταση ασφάλειας είναι πιο σοβαρή από ό,τι ήταν εδώ και αρκετές δεκαετίες», δήλωσε το υπουργείο Άμυνας της Σουηδίας, «και η Ρωσία αποτελεί μια πολυδιάστατη απειλή».
Ωστόσο, ο προϋπολογισμός της Σουηδίας για τη διεθνή αναπτυξιακή βοήθεια, ο οποίος ανέρχονταν σε περίπου 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ πέρυσι, θα μειωθεί στα 4 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2026.
Στην καταχρεωμένη Γαλλία, ανακοινώθηκαν νωρίτερα φέτος σχέδια για μείωση του προϋπολογισμού της Επίσημης Αναπτυξιακής Βοήθειας (ODA) περίπου κατά το ένα τρίτο.
Στη Φινλανδία, η οποία μοιράζεται σύνορα μήκους 800 μιλίων με τη Ρωσία, ο προϋπολογισμός για αναπτυξιακή βοήθεια μειώθηκε επίσης, ενώ οι αμυντικές δαπάνες γλίτωσαν τις περικοπές.
Δεν κάνουν όλες οι χώρες περικοπές. Η Ιρλανδία σχεδιάζει να αυξήσει τον προϋπολογισμό της για την αναπτυξιακή βοήθεια (ODA), ενώ η Δανία έχει δεσμευτεί να συνεχίσει να δαπανά για τον ίδιο σκοπό το 0,7% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματός της, ακόμη και όταν ενισχύει τις επενδύσεις της στην άμυνα.
Περικοπές σε διπλωματικό προσωπικό
Η διεθνή βοήθεια είναι το πρώτο «θύμα» της εξοπλιστικής κούρσας. Το δεύτερο είναι η διπλωματία. Ορισμένα πλούσια δυτικά έθνη έχουν μειώσει το διπλωματικό τους σώμα, κλείνοντας ακόμη και πρεσβείες/γραφεία.
Και σε αυτή την περίπτωση, η Αμερική του Τραμπ είχε δώσει το παράδειγμα. Τον Ιούλιο, το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ απέλυσε περισσότερους από 1.300 υπαλλήλους, μεταξύ των οποίων αξιωματούχοι εξωτερικών υπηρεσιών και δημόσιοι υπάλληλοι.
Σύμφωνα με στοιχεία, 85 από τις 195 θέσεις Αμερικανών πρεσβευτών ήταν κενές μέχρι τις 23 Οκτωβρίου. Εννέα μήνες αφότου ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ ο Τραμπ, η κυβέρνηση δεν είχε καν προτείνει υποψηφίους για τουλάχιστον 60 από τις κενές θέσεις.
Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα να έχει φθάσει στα όριά του και ανώτεροι αξιωματούχοι να αναλαμβάνουν πολλαπλούς ρόλους. Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Μάρκο Ρούμπιο, εκτελεί και καθήκοντα συμβούλου εθνικής ασφάλειας του Τραμπ (και έχει επίσης επιλεγεί για να ηγηθεί των εθνικών αρχείων).
Μάλιστα, ο Τραμπ αντί να αξιοποιήσει τη διπλωματική εμπειρία της Αμερικής, έστειλε τον φίλο του Στιβ Γουίτκοφ, δικηγόρος και επενδυτής ακινήτων, για να διαπραγματευτεί προσωπικά με τον Πούτιν και να ενεργήσει ως απεσταλμένος του στη Μέση Ανατολή.
Στις Βρυξέλλες, οι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν μείνει άναυδοι με τον Γουίτκοφ. Ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί, δήλωσε ότι δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη ότι ο Γουίτκοφ μπορεί ακόμη και να μεταφέρει μηνύματα μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον με αξιοπιστία και ακρίβεια.
Άλλες κυβερνήσεις στη Δύση ακολουθούν το παράδειγμα του Τραμπ, μόνο που το κάνουν... πιο αθόρυβα.
Οι Βρετανοί διπλωμάτες αντιμετωπίζουν περικοπές προσωπικού από 15% έως 25%. Η Ολλανδία μειώνει τον προϋπολογισμό των ξένων αποστολών της κατά 10% (ενώ ενισχύει την άμυνα) και σχεδιάζει να κλείσει τουλάχιστον πέντε πρεσβείες και προξενεία.
Ακόμα και η διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης μειώνει το δίκτυο των γραφείων της στο εξωτερικό. Οι αλλαγές, τις οποίες αποκάλυψε το Politico τον Μάιο, αναμένεται να οδηγήσουν σε μείωση του προσωπικού 10 αντιπροσωπειών της ΕΕ και σε απώλεια 100-150 θέσεων εργασίας.
Ιδιωτικά, διπλωμάτες και άλλοι αξιωματούχοι στην Ευρώπη ομολογούν ότι ανησυχούν πολύ για την μείωση της διπλωματικής ικανότητας, την ώρα που οι στρατιωτικοί προϋπολογισμοί αυξάνονται ραγδαία.
«Θα πρέπει όλοι να ανησυχούμε για αυτό», ανέφερε ένας, σύμφωνα με το Politico.
Η επιταχυνόμενη μετάβαση από τη παροχή εξωτερικής βοήθειας στα όπλα μπορεί να καταλήξει σε καταστροφή, προειδοποιεί ο πρώην Βρετανός πρώην υπουργός Άντριου Μίτσελ.
«Σε μια εποχή που πραγματικά χρειάζεσαι το διεθνές σύστημα, γίνεται μαζική αναζωπύρωση του στενού εθνικισμού, με τρόπο που αρκετοί αναφέρουν ότι δεν έχει ξανασυμβεί από το 1914», τονίζει.
Ο Μίτσελ, ο οποίος ήταν υπουργός διεθνούς ανάπτυξης του Ηνωμένου Βασιλείου μέχρι πέρυσι, δήλωσε ότι η περικοπή της βοήθειας λόγω δαπανών για την άμυνα ήταν «ένα τρομερό, τρομερό λάθος». Υποστήριξε ότι η ήπια ισχύς είναι πολύ φθηνότερη και συχνά πιο αποτελεσματική από τη σκληρή ισχύ, από μόνη της. «Η ανάπτυξη είναι πολύ συχνά η άλλη όψη του νομίσματος της άμυνας», ανέφερε ο Μίτσελ. Βοηθά στην πρόληψη πολέμων, στον τερματισμό των συγκρούσεων και στη συνέχεια στην ανοικοδόμηση των χωρών.
Πολλοί πρέσβεις, αξιωματούχοι, διπλωμάτες και αναλυτές που μίλησαν στο Politicο, συμφωνούν.
«Η αντιμετώπιση διεθνών κρίσεων ή απειλών δεν αφορά μόνο τον στρατό», δήλωσε ο Κιμ Ντάροχ, ο οποίος διετέλεσε Βρετανός πρέσβης στις ΗΠΑ και σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου. «Αφορά και τη διπλωματία», πρόσθεσε.
Η Χατζά Λαμπίμπ, Ευρωπαία επίτροπος ανθρωπιστικής βοήθειας και διαχείρισης κρίσεων, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας πως οι περικοπές στην ανθρωπιστική βοήθεια μπορεί να προκαλέσουν αστάθεια και μαζική μετανάστευση.
«Αν δεν βοηθάμε τους ανθρώπους εκεί που βρίσκονται, θα μετακινηθούν - είναι προφανές - για να βρουν έναν τρόπο να επιβιώσουν», τόνισε.
Πηγή: Dnews.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 17/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
