Το πρόβλημα της εποχής μας είναι πως μεταβάλλουμε τον πλανήτη ταχύτερα απ’ ό,τι τον κατανοούμε. Αυτό οδηγεί σε ποικίλα αδιέξοδα. Όπως γράφουν οι Ζαν-Πολ Φιτουσία και Ελουά Λοράν στο βιβλίο τους «Η Νέα Πολιτική Οικολογία: οικονομία και ανθρώπινη ανάπτυξη» (εκδόσεις Μεταίχμιο), «Η “τεχνοφυσική” εξέλιξη υποθέτει ότι τα ανθρώπινα όντα έχουν αποκτήσει τέτοιο βαθμό ελέγχου πάνω στο περιβάλλον τους που πλέον διαχωρίζονται όχι μόνο από τα άλλα είδη, αλλά και από τις προηγούμενες γενιές του Homo Sapiens. Ο άνθρωπος μετασχηματίζει ακόμα και την ίδια του τη φύση!».
Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά ότι πλέον ο άνθρωπος έχει βάλει τη φύση «απέναντι» και την πυροβολεί ασύστολα. Για να σταθούμε μόνο στα ζωικά είδη, η έκθεση Living Planet του WWF για το 2022 δείχνει ότι η άγρια ζωή έχει μειωθεί κατά 70% από τη δεκαετία του 1970. Είναι φανερό ότι η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί. Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή κάθε μέρα δείχνει τα δόντια της: ασύλληπτα ύψη βροχής, πλημμύρες, παρατεταμένοι καύσωνες, λιώσιμο των πάγων στους πόλους, μεγαπυρκαγιές και συνεχόμενα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών. Ο αρπακτικός καπιταλισμός περνά σαν οδοστρωτήρας πάνω από το φυσικό μας περιβάλλον, ισοπεδώνοντάς το.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει ταυτόχρονα να μειώσουμε την ταχύτητα αλλοίωσης των οικοσυστημάτων και να επιταχύνουμε την κατανόησή τους.
Ίσως κάποιος ήλπιζε ότι από την πανδημία του κορονοϊού θα είχαμε βγάλει κάποια μαθήματα. Όμως όχι! Συνεχίζουμε υπνοβατώντας στον ίδιο παράλογο δρόμο της αυτοκαταστροφής, μόνο και μόνο για να γίνονται οι πλούσιοι πλουσιότεροι. Ποιο ήταν το δίδαγμα της πανδημίας; Πως όσο περισσότερο εισδύουμε στην άγρια φύση και την καταστρέφουμε, τόσο φλερτάρουμε με το άγνωστο και τους παθογόνους ιούς που αυτό ενδεχομένως κρύβει. Η πώληση διαφόρων ζωντανών εξωτικών ειδών (νυχτερίδων, παγκολίνων κλπ) στις αγορές της Γουχάν στην Κίνα, είναι πιθανό να προκάλεσε την πανδημία του κορονοϊού.
Παράλληλα, μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα η μελέτη της ανθρώπινης οικονομίας ήταν αντικείμενο της επιστήμης της Πολιτικής Οικονομίας, η οποία διεπόταν από τις αρχές της ηθικής φιλοσοφίας, αφού πραγματευόταν θέματα όπως οι ανισότητες. Τότε, όμως, υπήρξε μια δραματική αλλαγή που μας ακολουθεί σαν κατάρα από τότε. Από την Πολιτική Οικονομία γυρίσαμε στα «Οικονομικά». Τι σήμανε αυτή η μεταστροφή; Όπως λένε οι Φιτουσί και Λοράν στο βιβλίο που προαναφέραμε, «επέτρεψε σε ορισμένα ρεύματα της οικονομίας να περιχαρακωθούν διακριτικά στο χώρο της δικαιοδοσίας τους, προσπαθώντας να απέχουν από τα “πάθη” που προκαλούσαν οι περί ηθικής διάλογοι, για να οικοδομήσουν ανενόχλητα μια τεχνοκρατική επιστήμη».
Η φυλή των οικονομολόγων κατόρθωσε να υψώσει γύρω από τον κλάδο τους σύνορα αδιαπέραστα για τους άλλους, αλλά ανοιχτά για τους ίδιους. Και φυσικά, αυτός ο τομέας είναι τόσο πολυσύνθετος, αποτελούμενος από εκατομμύρια αριθμούς, οι οποίοι όμως είναι ευεπίφοροι σε ποικίλες χειραγωγήσεις και «δημιουργική λογιστική». Το βλέπουμε καθημερινά από την κυβέρνηση των «αρίστων», οι οποίοι παίρνουν νόμπελ στις αλχημείες των αριθμών: απτό παράδειγμα οι τιμές στα σούπερ μάρκετ, αλλά και ο πληθωρισμός που είναι πάντα «εισαγόμενος».
Οι Φιτουσί και Λοράν επικαλούνται τον «οικονομολόγο των φτωχών», τον Ινδό Αμάρτυα Σεν, ο οποίος χαρακτηρίζει τον homo economicus, σαν «ορθολογικό ηλίθιο», «που δεν ενδιαφέρεται παρά για τον εαυτό του, καθώς η ευημερία του υποτίθεται ότι είναι εντελώς ανεξάρτητη από αυτή των άλλων. Όμως, όπως λέει ο Σεν, η πολιτική δεν ταυτίζεται με τη διαχείριση, αφού το ίδιο το αντικείμενο της πολιτικής θα έπρεπε να είναι ένας στοχασμός πάνω στους κανόνες της Δικαιοσύνης.
Ποια θα πρέπει να είναι η απάντηση; Για πολλοστή φορά η αποανάπτυξη, όχι όμως με την έννοια της διακοπής της οικονομικής ανάπτυξης, εκτός και εάν υπάρξει μια αυταρχική αναδιανομή του πλούτου, από κάποια ολοκληρωτικά καθεστώτα. Αντ’ αυτού λένε οι συγγραφείς του βιβλίου, «η λύση του οικολογικού προβλήματος δεν είναι το τέλος της βελτίωσης του επιπέδου ζωής, αλλά η μείωση των ανισοτήτων: σε αυτή την περίπτωση θα χρειαζόταν λιγότερη ανάπτυξη για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του πληθυσμού, διότι τότε οι πλουσιότεροι θα μονοπωλούσαν μικρότερο μέρος της και οι φτωχότεροι, ελεύθεροι από τους περιορισμούς της καθημερινότητας, θα μπορούσαν και πάλι να στοχαστούν το μέλλον».
Σε αυτό το κομμάτι φέρει και η Αριστερά τις ευθύνες της, καθώς ο μακαρίτης «υπαρκτός σοσιαλισμός» είχε υιοθετήσει, επίσης, το παραγωγικίστικο μοντέλο της αέναης ανάπτυξης, με τα περίφημα πεντάχρονα πλάνα, ενώ ο ανταγωνισμός για τη βιομηχανική ανάπτυξη με τη Δύση καλά κρατούσε. Η νίκη επί του καπιταλισμού δεν αρκεί, αλλά είναι ένα προαπαιτούμενο.
Εν κατακλείδι, όπως λέει ο θεωρητικός της αποανάπτυξης Σερζ Λατούς, «η έξοδος από τον καπιταλισμό είναι μεν αναγκαία, όχι όμως και ικανή συνθήκη» για μια ισόρροπη σχέση με τη Φύση.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 15/5
ΑΣΕΠ: Σε 2 ημέρες ΕΥΚΟΛΟ Online Proficiency χωρίς προφορικά, χωρίς έκθεση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
