Alfavita Newsroom Δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η αναγνώριση της επαγγελματικής ισοδυναμίας τίτλων σπουδών που αποκτήθηκαν σε εκπαιδευτικά ιδρύματα του Ηνωμένου Βασιλείου, σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση (αριθμ. 890/2025) του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ).
Όπως επισημαίνεται, η εν λόγω αναγνώριση δεν είναι σύμφωνη με τα άρθρα 16 και 4 παρ. 1 του Συντάγματος, με βάση εκτιμήσεις ανάλογες με εκείνες που υιοθετήθηκαν στις αποφάσεις 178-179/2023 της Ολομέλειας του ΣτΕ για την αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων τίτλων σπουδών από κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Η απόφαση υπογραμμίζει επίσης ότι η θεσμική αυτή στάση ενισχύεται από την αρχή της ασφάλειας δικαίου, όπως αυτή κατοχυρώνεται στα άρθρα 2 παρ. 1 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος.
Η απόφαση του ΣτΕ
Πιλοτική δίκη. Φυσικοθεραπευτές. Δυνατότητα εφαρμογής της διαδικασίας αναγνώρισης επαγγελματικής ισοδυναμίας επί νομοθετικώς ρυθμιζομένων επαγγελμάτων (π.δ. 38/2010). Αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση και έναρξη ισχύος της Συμφωνίας για την αποχώρηση (1.2.2020). Τίτλοι σπουδών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων Ηνωμένου Βασιλείου χορηγηθέντες μετά τη λήξη της προβλεπομένης στη Συμφωνία για την αποχώρηση μεταβατικής περιόδου (1.2.2020 - 31.12.2020), για σπουδές που ξεκίνησαν πριν από την αποχώρηση ή πριν από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. Άρθρ. 168 Ν. 4635/2019. Κρίση ότι στις περιπτώσεις αυτές η αναγνώριση της επαγγελματικής ισοδυναμίας δεν αντίκειται στα άρθρα 16 και 4 παρ. 1 του Συντάγματος.
Ι. Με τις διατάξεις του π.δ. 38/2010, όπως τροποποιήθηκαν με τον ν. 4093/2012, προβλέφθηκαν δύο διαδικασίες αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων. Η πρώτη αποβλέπει αμιγώς στη μεταφορά του παραγώγου ενωσιακού δικαίου και αφορά την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων βάσει των τριών συστημάτων που καθιερώνονται με την οδηγία 2005/36/ΕΚ (του γενικού συστήματος, της αναγνώρισης βάσει της επαγγελματικής πείρας για τους τομείς του Παραρτήματος IV και του αυτόματου συστήματος αναγνώρισης για τα επαγγέλματα του Κεφαλαίου ΙΙΙ του Τίτλου ΙΙΙ). Η δεύτερη διαδικασία, αυτή, δηλαδή, της αναγνώρισης της επαγγελματικής ισοδυναμίας, θεσπίσθηκε από τον εθνικό νομοθέτη, προκειμένου να συμμορφωθεί η Χώρα προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο, εφαρμόζεται δε σε περίπτωση κατά την οποία το αίτημα για την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων δεν μπορεί να ικανοποιηθεί βάσει των διατάξεων της οδηγίας 2005/36/ΕΚ. Τέτοια περίπτωση συντρέχει, οπωσδήποτε, όταν ο ενδιαφερόμενος επιδιώκει την πρόσβαση σε μη νομοθετικώς ρυθμιζόμενο επάγγελμα. Όταν ο ενδιαφερόμενος επιθυμεί να ασκήσει στην Ελλάδα, είτε ως μισθωτός είτε ως αυτοαπασχολούμενος, νομοθετικώς ρυθμιζόμενο επάγγελμα έχοντας αποκτήσει τα επαγγελματικά προσόντα του σε άλλο κράτος μέλος, το αίτημά του εξετάζεται, κατ’ αρχήν, κατά τις διατάξεις της οδηγίας 2005/36/ΕΚ. Εφ’ όσον πληρούνται οι τασσόμενες στην οδηγία προϋποθέσεις, εφαρμόζεται η κατ’ άρθρ. 2 παρ. 1 του π.δ. 38/2010 διαδικασία σχετικά με την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων, χωρίς να υφίσταται η δυνατότητα εφαρμογής συγχρόνως και της διαδικασίας αναγνωρίσεως της επαγγελματικής ισοδυναμίας του τίτλου σπουδών. Εάν όμως, για οποιονδήποτε λόγο, δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής της οδηγίας, το αίτημα του ενδιαφερομένου για την πρόσβαση σε νομοθετικώς ρυθμιζόμενο επάγγελμα εξετάζεται κατά την προβλεπόμενη στην παρ. 3 του άρθρου 2 του π.δ. 38/2010 διαδικασία αναγνώρισης επαγγελματικής ισοδυναμίας. Η ερμηνεία αυτή προκύπτει τόσο από το γράμμα των σχετικών διατάξεων, όσο και από τον σκοπό θεσπίσεως της διαδικασίας της αναγνώρισης της επαγγελματικής ισοδυναμίας, ο οποίος συνίσταται στη συμμόρφωση της Χώρας προς τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο. Σύμφωνα δε με τα γενόμενα δεκτά στη νομολογία του Δ.Ε.Κ./Δ.Ε.Ε., εάν το αίτημα πολίτη κράτους μέλους για την αναγνώριση των επαγγελματικών του προσόντων δεν μπορεί να ικανοποιηθεί βάσει των διατάξεων της οδηγίας 2005/36/ΕΚ, το κράτος μέλος υποδοχής οφείλει να το εξετάσει βάσει των αρχών που απορρέουν από τα άρθρα 45 και 49 ΣΛΕΕ, δεδομένου ότι οι οδηγίες σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση διπλωμάτων και, ιδίως, η οδηγία 2005/36/ΕΚ δεν αποσκοπούν ούτε μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερέστερη η αναγνώριση τέτοιων διπλωμάτων, πιστοποιητικών και άλλων τίτλων, σε περιπτώσεις που δεν καλύπτονται από τις οδηγίες αυτές. Η εναρμόνιση της εσωτερικής έννομης τάξης προς τις αρχές αυτές που απορρέουν από το ενωσιακό δίκαιο επιτυγχάνεται με την πρόβλεψη περί της δυνατότητας εφαρμογής της διαδικασίας της αναγνώρισης της επαγγελματικής ισοδυναμίας. Συνεπώς, κατά την έννοια των διατάξεων του π.δ. 38/2010, για την εφαρμογή των σχετικών ρυθμίσεων πρέπει να διαπιστώνεται κάθε φορά από το ΑΤΕΕΝ αν η αίτηση που υποβάλλεται για την αναγνώριση συγκεκριμένου τίτλου σπουδών συνδέεται με την πρόσβαση στην άσκηση νομοθετικώς ρυθμιζομένου επαγγέλματος ή όχι, ώστε η ως άνω αρμόδια αρχή να εφαρμόσει είτε τις διατάξεις για την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων, κατά την παρ. 1 του άρθρου 2 του π.δ. 38/2010, εφ’ όσον ο ενδιαφερόμενος επιδιώκει με την αναγνώριση του τίτλου του την πρόσβαση στην άσκηση νομοθετικώς ρυθμιζόμενου επαγγέλματος και πληρούνται οι προϋποθέσεις της οδηγίας 2005/36/ΕΚ είτε τις διατάξεις σχετικά με την αναγνώριση επαγγελματικής ισοδυναμίας, κατά την παρ. 3 του άρθρου 2 του ίδιου διατάγματος, στις λοιπές μη καλυπτόμενες από τις διατάξεις της ανωτέρω οδηγίας περιπτώσεις. (Με μειοψηφία ενός μέλους, κατά την οποία επί νομοθετικώς ρυθμιζομένων επαγγελμάτων, δεν παρέχεται δυνατότητα εφαρμογής των προϋποθέσεων και της διαδικασίας αναγνώρισης επαγγελματικής ισοδυναμίας κατά το άρθρο 2 παρ. 3 του π.δ. 38/2010).
ΙΙ. Δυνάμει του άρθρου 50 παρ. 3 ΣΕΕ, οι Συνθήκες έπαυσαν να ισχύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος, την 1η Φεβρουαρίου 2020, της Συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένου Βασιλείου για την αποχώρηση, με αποτέλεσμα το κράτος αυτό να μην είναι πλέον, από την ημερομηνία αυτή, κράτος μέλος. Η Συμφωνία για την αποχώρηση διακρίνει μεταξύ δύο χρονικών περιόδων. Πρώτον, με το άρθρο 2 στοιχείο ε΄ της Συμφωνίας, σε συνδυασμό με το άρθρο 126 αυτής, προβλέπεται μεταβατική περίοδος από την 1η Φεβρουαρίου έως την 31η Δεκεμβρίου 2020, κατά τη διάρκεια της οποίας, σύμφωνα με το άρθρο 127 παρ. 1 της Συμφωνίας, το δίκαιο της Ένωσης εξακολουθούσε να εφαρμόζεται για το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού. Δεύτερον, όσον αφορά την περίοδο που άρχισε από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, την 1η Ιανουαρίου 2021, η Συμφωνία για την αποχώρηση προβλέπει, στο Δεύτερο Μέρος της, κανόνες που αποσκοπούν στην αμοιβαία και ισότιμη προστασία της καταστάσεως των πολιτών της Ένωσης και εκείνης των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίοι άσκησαν δικαιώματα ελεύθερης κυκλοφορίας πριν από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. Η Συμφωνία για την αποχώρηση, πάντως, δεν διαλαμβάνει ρυθμίσεις για την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων που πιστοποιούνται με τίτλους σπουδών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του Ηνωμένου Βασιλείου, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες πολίτες κράτους μέλους είχαν εγγραφεί στα οικεία προγράμματα σπουδών προ της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση ή πριν από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, η περάτωση του προγράμματος σπουδών, όμως, έλαβε χώρα μετά και τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, σε χρόνο δηλαδή κατά τον οποίο είχε παύσει πλέον να εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο το δίκαιο της Ένωσης.
ΙΙΙ. Εν προκειμένω, ο παρεμβαίνων ζήτησε την αναγνώριση, κατά τις διατάξεις του π.δ. 38/2010, της επαγγελματικής ισοδυναμίας προς τους τίτλους των Τμημάτων Φυσικοθεραπείας των ελληνικών Α.Ε.Ι., του τίτλου σπουδών «Bachelor of Science in Physiotherapy», τον οποίο έλαβε κατόπιν σπουδών που πραγματοποίησε σε κολλέγιο στην Ελλάδα, το οποίο είχε συνάψει συμφωνία δικαιόχρησης με ίδρυμα τυπικής ανώτατης εκπαίδευσης του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο παρεμβαίνων ενεγράφη στο πρόγραμμα σπουδών προ της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση, ολοκλήρωσε, όμως, τις σπουδές του σε χρόνο κατά τον οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αποτελούσε πλέον κράτος μέλος και επίσης είχε λήξει η προβλεπόμενη στη Συμφωνία για την αποχώρηση μεταβατική περίοδος. Συνεπώς, ο τίτλος σπουδών που έλαβε ο παρεμβαίνων από το εκπαιδευτικό ίδρυμα του Ηνωμένου Βασιλείου αποτελούσε τίτλο τρίτης χώρας. Υπό τα δεδομένα αυτά, ορθώς εξετάσθηκε το αίτημα του παρεμβαίνοντος από το ΑΤΕΕΝ κατά τη διαδικασία της αναγνώρισης της επαγγελματικής ισοδυναμίας. Τούτο διότι το επάγγελμα του φυσικοθεραπευτή είναι μεν νομοθετικώς ρυθμιζόμενο επάγγελμα στην Ελλάδα, δεδομένου, όμως ότι ο επίμαχος τίτλος σπουδών θεωρείται τίτλος σπουδών τρίτης χώρας, δεν υπάγεται σε κάποιο από τα συστήματα αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων που καθιερώνονται με την οδηγία 2005/36/ΕΚ. (Με μειοψηφία.)
IV. Κατά την επαναφορά σε ισχύ των διατάξεων του π.δ. 38/2010 σχετικά με την αναγνώριση της επαγγελματικής ισοδυναμίας τίτλων σπουδών τυπικής ανώτατης εκπαίδευσης με τις διατάξεις του άρθρου 168 του ν. 4635/2019, ο έλληνας νομοθέτης προέβλεψε ότι οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται ευθέως και για τίτλους ανώτατης εκπαίδευσης προερχόμενους από τρίτη χώρα. Ανεξαρτήτως αν η πρόβλεψη περί της δυνατότητας αναγνώρισης της επαγγελματικής ισοδυναμίας τίτλων σπουδών ανώτατης εκπαίδευσης τρίτων χωρών εν γένει, υπό τις προϋποθέσεις που καθορίζονται με τις διατάξεις του π.δ. 38/2010, συνάδει προς τα άρθρα 16 και 4 παρ. 1 του Συντάγματος, εν προκειμένω, το αναφυόμενο ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος, το οποίο προσδιορίζεται βάσει των δεδομένων της παρούσας υπόθεσης, αφορά ειδικώς τη συμφωνία προς τις ανωτέρω συνταγματικές διατάξεις της αναγνώρισης της επαγγελματικής ισοδυναμίας τίτλων σπουδών που έχουν κτηθεί από ιδρύματα τυπικής ανώτατης εκπαίδευσης του Ηνωμένου Βασιλείου μετά την αποχώρηση αυτού από την Ένωση και μετά τη λήξη της προβλεπομένης στη Συμφωνία για την αποχώρηση μεταβατικής περιόδου, όταν οι κάτοχοί τους ενεγράφησαν στα οικεία προγράμματα σπουδών πριν από τα χρονικά αυτά σημεία. Στις περιπτώσεις αυτές, η κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του π.δ. 38/2010 αναγνώριση της επαγγελματικής ισοδυναμίας των τίτλων σπουδών κατατείνει στην αναγνώριση της ικανότητας άσκησης συγκεκριμένης επαγγελματικής δραστηριότητας από πρόσωπα που απέκτησαν τα σχετικά επαγγελματικά προσόντα κάνοντας χρήση, τουλάχιστον κατά την έναρξη των σπουδών τους, δικαιωμάτων ερειδομένων στο πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο, υπό τις εγγυήσεις του σεβασμού και της αμοιβαίας εμπιστοσύνης που διέπει τις σχέσεις μεταξύ των κρατών στο πλαίσιο της έννομης τάξης της Ένωσης. Εξ άλλου, μέσω της προβλεπόμενης στις διατάξεις του π.δ. 38/2010 διαδικασίας της συγκριτικής αξιολόγησης, στην οποία προβαίνει η αρμόδια εθνική αρχή (ΑΤΕΕΝ), εξασφαλίζεται σε κάθε περίπτωση η δυνατότητα ελέγχου των γνώσεων και ικανοτήτων που πιστοποιούνται με τον τίτλο σπουδών του εκπαιδευτικού ιδρύματος του Ηνωμένου Βασιλείου, προκειμένου να διαπιστώνεται αν οι γνώσεις και ικανότητες αυτές είναι τουλάχιστον ισοδύναμες με εκείνες που απαιτούνται κατά την ελληνική νομοθεσία. Υπό τα δεδομένα αυτά, η αναγνώριση της επαγγελματικής ισοδυναμίας των τίτλων σπουδών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του Ηνωμένου Βασιλείου στις προαναφερθείσες περιπτώσεις δεν αντίκειται στα άρθρα 16 και 4 παρ. 1 του Συντάγματος, βάσει εκτιμήσεων αναλόγων προς εκείνες που ελήφθησαν υπ’ όψιν με τις αποφάσεις 178-179/2023 της Ολομέλειας του Δικαστηρίου για την κρίση σχετικά με τη συνταγματικότητα της αναγνώρισης της επαγγελματικής ισοδυναμίας των τίτλων σπουδών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων των κρατών μελών. Την υιοθέτηση της άποψης αυτής σχετικά με το συνταγματικώς θεμιτό της αναγνώρισης της επαγγελματικής ισοδυναμίας των τίτλων σπουδών αυτών των περιπτώσεων υπαγορεύουν και εκτιμήσεις συνδεόμενες με την αρχή της ασφάλειας δικαίου, η οποία απορρέει από την αρχή του κράτους δικαίου και, ιδίως, από τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1 και 25 παρ. 1 εδ. α΄ του Συντάγματος. Αν και κατά τη γνώμη δύο Συμβούλων και ενός Παρέδρου, η δυνατότητα αναγνώρισης, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του π.δ. 38/2010, της επαγγελματικής ισοδυναμίας τίτλων σπουδών που έχουν απονεμηθεί από εκπαιδευτικά ιδρύματα του Ηνωμένου Βασιλείου μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, πρέπει να κριθεί ως σύμφωνη προς τα άρθρα 16 και 4 παρ. 1 του Συντάγματος, βάσει εκτιμήσεων αναλόγων με εκείνες, στις οποίες στηρίχθηκε η μέχρι τώρα νομολογία του Δικαστηρίου για τίτλους σπουδών διεπομένους από το δίκαιο της Ένωσης, μόνον στην περίπτωση κατά την οποία οι σπουδές που οδήγησαν στην λήψη αυτών των τίτλων ξεκίνησαν μέχρι τον χρόνο εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή, μέχρι την έναρξη ισχύος της Συμφωνίας για την αποχώρηση, όχι, όμως, και κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Η ύλη για 70.000 υποψήφιους ως 14/5 με τις λύσεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 15/05
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
