Μαρία Δούση Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, έχουν εισβάλει στην καθημερινότητα εκατομμυρίων χρηστών και συχνά λειτουργούν σαν «έτοιμες απαντήσεις» για οτιδήποτε: από μια συνταγή, μέχρι δύσκολες εργασίες ή επαγγελματικές αποφάσεις.
Κι όμως, πίσω από την ευκολία, κρύβεται μια πραγματικότητα που πολλοί ξεχνούν: η AI κάνει λάθη – και μάλιστα συχνά.
Η γλώσσα είναι άψογη, η διατύπωση πειστική, η αυτοπεποίθηση απόλυτη. Αυτό είναι που κάνει τις ανακρίβειες δύσκολο να εντοπιστούν.
Μην αφήνεις το ChatGPT να «σκέφτεται» στη θέση σου
Η άνεση με την οποία λειτουργεί το ChatGPT μπορεί να σε κάνει να δεχθείς άκριτα όσα παράγει. Όμως καμία απάντηση - από άρθρο μέχρι επαγγελματικό κείμενο - δεν πρέπει να χρησιμοποιείται χωρίς προσεκτικό έλεγχο.
Ρώτα τον εαυτό σου: «Στέκει αυτό που διαβάζω; Ταιριάζει με όσα γνωρίζω; Θα το υπέγραφε ένας ειδικός;»
Η τεχνητή νοημοσύνη αναλαμβάνει το γραπτό κομμάτι. Η κρίση, όμως, πρέπει να παραμένει δική σου.
Όταν η AI “εφευρίσκει” γεγονότα, ονόματα και στοιχεία
Ένα από τα πιο επικίνδυνα φαινόμενα είναι το λεγόμενο hallucination: η στιγμή που το ChatGPT παρουσιάζει πληροφορίες που… δεν υπάρχουν.
Μπορεί να «βάζει στο στόμα» ανθρώπων δηλώσεις που δεν έγιναν ποτέ, να δημιουργεί ποσοστά και στατιστικά από το πουθενά,να μπερδεύει ημερομηνίες, γεγονότα και τοποθεσίες ακόμα και να αναφέρει ανύπαρκτες έρευνες.
Ακόμη χειρότερα, τα παρουσιάζει με απόλυτη βεβαιότητα. Έτσι, η ανακρίβεια περνά εύκολα ως αλήθεια έως ότου κάποιος τη διασταυρώσει με μια πραγματική πηγή.
Αν δεν επαληθεύεται πουθενά αλλού – ούτε με μια απλή αναζήτηση – είναι πιθανό να μην ισχύει.
Γενικόλογες απαντήσεις = κόκκινο καμπανάκι
Όταν μια απάντηση γεμίζει από φράσεις τύπου: «οι ειδικοί λένε…», «μελέτες δείχνουν…», χωρίς ούτε ένα συγκεκριμένο όνομα ή παραπομπή, τότε πιθανότατα το μοντέλο καλύπτει κενά γνώσης με αόριστη γλώσσα.
Άλλο σημάδι; Αν ξεφεύγει από αυτό που ζήτησες και προσθέτει δικά του, άσχετα συμπεράσματα.
Η AI συχνά «μπαλώνει» κενά, ώστε η απάντηση να φαίνεται πλήρης - ακόμη κι όταν η πραγματική πληροφορία δεν υπάρχει.
Το ChatGPT δεν είναι Google - και ποτέ δεν θα λειτουργεί έτσι
Παρά τις εντυπώσεις, το ChatGPT δεν κάνει ζωντανές αναζητήσεις στο διαδίκτυο, ούτε έχει πρόσβαση σε ό,τι δημοσιεύεται σήμερα. Δεν τραβάει breaking news, δεν ενημερώνεται αυτόματα και δεν διαθέτει «παντογνωσία».
Η ισχύς του βρίσκεται αλλού: στη σύνθεση, την αναδιατύπωση και τη δημιουργικότητα, όχι στην ακρίβεια της πληροφορίας.
Αν θες δεδομένα, χρειάζεται εξωτερική διασταύρωση. Αν θες κείμενο, δομή, ιδέες - εκεί η AI είναι ισχυρή.
Τεχνικές για να τεστάρεις τις απαντήσεις του ChatGPT
Μερικά απλά tricks μπορούν να αποκαλύψουν αν η απάντηση πατάει σε γερά θεμέλια:
1. Ζήτα του να επανεξετάσει τη δική του απάντηση
Σε νέα συνομιλία, ρώτα: «Είσαι σίγουρο; Μπορείς να το επαληθεύσεις;». Συχνά θα αλλάξει διατύπωση ή θα διορθώσει σημεία που πριν παρουσίαζε ως δεδομένα.
2. Πάτα “Regenerate response”
Αν η δεύτερη απάντηση διαφέρει σημαντικά από την πρώτη, ειδικά σε θέμα γεγονότων, τότε καμία από τις δύο δεν είναι αξιόπιστη χωρίς εξωτερική επιβεβαίωση.
3. Σύγκρινε με άλλο AI μοντέλο
Όταν δύο συστήματα διαφωνούν σε “σκληρά” δεδομένα, αυτό από μόνο του είναι ένδειξη ότι η πληροφορία χρειάζεται ανθρώπινη έρευνα.
Σε μια εποχή όπου οι απαντήσεις παράγονται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, ο πραγματικός κίνδυνος δεν είναι ότι η AI κάνει λάθη - είναι ότι τα κάνει με αυτοπεποίθηση. Αυτό που χρειάζεται είναι ό,τι χρειαζόταν πάντα είναι κριτική σκέψη, έλεγχος και διασταύρωση.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 6/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
