Καθώς έχει γίνει αρκετή συζήτηση γύρω από γ υποερώτημα των απαντήσεων Σωστού- Λάθους, των θεμάτων των πανελλαδικών εξετάσεων για την κοινωνιολογία («Σύμφωνα με τον Μαρξ οι κοινωνικές επιστήμες θα πρέπει να στοχεύουν στην αλλαγή του κόσμου και όχι μόνο στην εξήγησή του»), θα ήθελα να κάνω μερικά σχόλια. Αρχικά σκέφτηκα να μην ασχοληθώ με το ζήτημα, ως μη άξιο λόγου, όμως διαπίστωσα ότι έχει αρχίσει να γίνεται πλέον θέμα συζήτησης σε αρκετούς κύκλους.
Υποψήφια της κατεύθυνσης Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών έστειλε ανοιχτή επιστολή προς την Υπουργό Παιδείας, που δημοσιεύθηκε σε διάφορα sites εκπαιδευτικού περιεχομένου (alfavita, esos), θέλοντας να καταδείξει ότι το συγκεκριμένο υποερώτημα δεν ήταν καλά διατυπωμένο. Η ίδια απάντησε «Λάθος» στην προαναφερόμενη ερώτηση, έναντι του ορθού που ήταν «Σωστό».
Ορισμένοι συνάδελφοι από φροντιστήρια (που μπορεί να έχουν και την ιδιότητα του φιλόλογου καθώς στη φροντιστηριακή εκπαίδευση το μάθημα της κοινωνιολογίας διδάσκεται σε μεγάλο ποσοστό και από αυτή την ειδικότητα) αλλά πιθανόν και από τη δημόσια εκπαίδευση, ανάρτησαν απόψεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης που υποστήριζαν ότι οι μαθητές μπερδευτήκαν σε αυτό το υπο-ερώτημα εξαιτίας της ύπαρξης της λέξης «εξήγησης» αντί αυτού που γράφει το σχολικό εγχειρίδιο: «μελέτη». Άρχισαν να κάνουν ανάλυση για το τι σημαίνει μελέτη και τι σημαίνει εξήγηση, το ένα πιο επιφανειακό, το άλλο όχι κ.ά.
Η ίδια η υποψήφια ανέφερε, μεταξύ άλλων, στα σχόλια της εκφράσεις όπως:
α. «…Οι μαθητές, όμως που γνωρίζουν καλά το σχολικό εγχειρίδιο, όπως και τις θεωρίες του K. Marx, αλλά και την ελληνική γλώσσα, αποφάσισαν πως η πρόταση αυτή ήταν ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ»,
β. «…η μελέτη αποτελεί την επιφανειακή ενασχόληση με την επιστήμη…»,
γ. «…η διατύπωση ήταν διφορούμενη, με σκοπό να διχάσει τους μαθητές.» 1,
δ. «…το Θέμα Δ, που υποτίθεται πως έπρεπε να είναι συνδυαστικό, δεν ήταν καθόλου»,
ε. «…Σφάλματα συμβαίνουν, όλοι άνθρωποι είμαστε!», (αναφερόμενη σε σφάλμα της
Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων).
Σύμφωνα με τα παραπάνω διερωτώμαι και ταυτόχρονα προσπαθώ να εξηγήσω τα εξής:
-Αφού οι συγκεκριμένοι μαθητές γνωρίζουν καλά τον K. Marx, όπως αναφέρεται, πως αγνοούν την ουσία του ζητήματος; Παραθέτω τα λόγια του Μαρξ, στο πρωτότυπο και σε μετάφραση:
«Die Philosophen haben die Welt nur verschieden
interpretiert; es kommt aber darauf an, sie zu verändern.»
« Οι φιλόσοφοι μέχρι τώρα έχουν απλά ερμηνεύσει τον
κόσμο με διάφορους τρόπους· το θέμα είναι να τον αλλάξουμε.»
(11η θέση για τον Feurbach, η οποία αναγράφεται και στον τάφο του)
Κ. Μαρξ 1845, (δημοσιευμένο το 1888) «Θέσεις για το Φόυερμπαχ»
Η αντίρρηση που θα μπορούσε να υπάρξει εδώ είναι ότι ο Μαρξ μίλησε για φιλοσοφία, η οποία ανήκει στις ανθρωπιστικές και όχι στις κοινωνικές επιστήμες, αλλά και πάλι δεν επηρεάζει καθόλου το νόημα: ότι σκοπός είναι η αλλαγή του κόσμου. Τι κάνει η συγκεκριμένη υπο-ενότητα που διδάχθηκαν οι μαθητές στην τάξη, μετά από αυτή την εισαγωγική πρόταση; Παραθέτει τον τρόπο με τον οποίο ο Μαρξ εξετάζει (αναλύει, μελετά) το καπιταλιστικό σύστημα (επίπεδο θεωρίας) με σκοπό να το αλλάξει (επίπεδο πράξης). Η ανάλυση βέβαια του τρόπου αλλαγής του λείπει από το σχολικό εγχειρίδιο.
- Όταν διδάχθηκαν τη συγκεκριμένη πρόταση, αφού κατάλαβαν πλήρως τι λέει ο Μαρξ, είχαν κάποιο προβληματισμό για το γεγονός ότι το βιβλίο δε θα έπρεπε να γράφει μελέτη αλλά εξήγηση ή ερμηνεία; (Ή ότι δεν έπρεπε να γράφει κοινωνικές επιστήμες αλλά φιλοσοφία;)
-Αποτελεί η μελέτη επιφανειακή ενασχόληση; Οι λέξεις της ελληνικής μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για ένα σκοπό; Παραθέτω συγκεκριμένο απόσπασμα από το βιβλίο των Κοινωνικών Επιστημών που διδάχθηκαν οι μαθητές της συγκεκριμένης κατεύθυνσης στη Β΄ Λυκείου:
(«Οι επιστήμες, ανάλογα με το τι μελετούν,
χωρίζονται σε φυσικές και κοινωνικές….
…Οι φυσικές επιστήμες μελετούν τα φυσικά φαινόμενα…».
(Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών, σελ. 13)
- Η φυσική επιστήμη, που μελετά τα φυσικά φαινόμενα, θα έπρεπε να κάνει «… επιφανειακή ενασχόληση με την επιστήμη». Οι συγκεκριμένοι λοιπόν μαθητές, που όπως αναφέρθηκε γνωρίζουν καλά την ελληνική γλώσσα, διδάχθηκαν το προαναφερόμενο μάθημα στη Β΄ Λυκείου. Είχαν διατυπώσει κάποιες ενστάσεις τότε δημόσια; Συγχωρήστε με αλλά δε θυμάμαι να έχω δει κανένα σχετικό άρθρο-σχόλιο για μη εγκυρότητα της συγκεκριμένης έκφρασης του εγχειριδίου 2.
- Μπήκαν θέματα στις εξετάσεις με σκοπό να ‘διχάσουν’ τους μαθητές; Να τους διχάσουν ως προς τι και για ποιο λόγο; Η υποψήφια προφανώς εννοεί, όπως αναφέρει σε άλλο σημείο της επιστολής της, ότι η πρόταση ήταν γραμμένη έτσι, μόνο για να διαπιστωθεί η κριτική ικανότητα. Τότε το ‘διχάσουν’ θέλω να θεωρώ ότι ήταν μόνο μια ατυχής έκφραση.
-Επίσης, όσοι εκ των συναδέλφων, είχαν πάει στα σεμινάρια των συντονιστών εκπαιδευτικού έργου, προφανώς ήξεραν ότι οι ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου στις πανελλαδικές εξετάσεις της κοινωνιολογίας, δε θα ήταν όλες ακριβώς διατυπωμένες όπως στο σχολικό εγχειρίδιο. Είχε γίνει εκτενής αναφορά στο ζήτημα. Εξάλλου, αυτό δεν είναι κάτι ασύνηθες. Συμβαίνει χρόνια τώρα στα μαθήματα άλλων κλάδων.
-Σε σχέση με την παρατήρηση ότι:
«το Θέμα Δ, που υποτίθεται πως έπρεπε να είναι συνδυαστικό, δεν ήταν καθόλου»,
να ξεκαθαρίσουμε ότι γενικά, όλο το δεύτερο μέρος των ερωτήσεων, θα έπρεπε να είχε συνδυαστικά στοιχεία (διασύνδεση όπως αναφέρεται από το Ι.Ε.Π.), και όχι μόνο το Θέμα Δ. Στην πράξη αυτό που είδαμε είναι ότι υπήρχε μια μικρή τάση διασύνδεσης στο Θέμα Γ (α. υποερώτημα για πολιτική συμπεριφορά και αλλοτρίωση) και στο Θέμα Δ εμφανώς περισσότερη (α. υποερώτημα για τον τρόπο που βλέπουν τη μετάβαση από τις προβιομηχανικές στις βιομηχανικές κοινωνίες ο Ντυρκέμ και ο Βέμπερ, γ. υποερώτημα για τον τρόπο που βλέπουν τη θρησκεία ο Ντυρκέμ και οι λειτουργιστές). Είναι κατανοητό ότι οι ‘συνδυαστικές’ ερωτήσεις φόβιζαν πολύ κόσμο (συναδέλφους και υποψήφιους). Πιθανόν να έγινε προσπάθεια να είναι απλές και κατανοητές, με σεβασμό στις αγωνίες των υποψηφίων.
- Φυσικά και «Σφάλματα συμβαίνουν, όλοι άνθρωποι είμαστε!» όπως αναφέρει η υποψήφια, μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση το σφάλμα δεν ήταν της επιτροπής… (Το σφάλμα είναι η αναγκαιότητα ύπαρξης επιτροπής και πανελληνίων εξετάσεων).
Με βάση τα παραπάνω σημεία προβληματισμού προτείνω λοιπόν, οι υποψήφιοι που έδωσαν λανθασμένη απάντηση και οι συνάδελφοι που ασπάζονται αυτές τις απόψεις, να κοιτάξουν να βρουν αλλού το αίτιο του λάθους (των 3 μορίων). Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν καθώς θα πρέπει να κοιτάξουμε όλοι μέσα μας και να δούμε που και με ποιον τρόπο, προσανατολίζει αυτό το εξετασιοκεντρικό σύστημα τα μυαλά των παιδιών. Σίγουρα, αυτά είναι οι αποδέκτες μιας πολιτικής και δε φταίνε σε τίποτα, ούτε καν για τις απόψεις που διατυπώνουν δημόσια3.
Για το παρόν άρθρο άντλησα πληροφορίες από τους παρακάτω συνδέσμους:
https://www.facebook.com/groups/sociologysek/
Υποσημείωσεις - Διευκρινίσεις
1 Οι υπογραμμίσεις, όπου υπάρχουν μέσα στο κείμενο, είναι δικές μου.
2. Δε διατείνομαι ότι γνωρίζω άριστα την ελληνική ή ότι είμαι πιο επιστημονικά καταρτισμένη από άλλους συναδέλφους.
3 Σκοπός του άρθρου είναι ο προβληματισμός για τα προαναφερόμενα ζητήματα και ορμώμενη από τη σκέψη του διανοητή να προτείνω ότι κάτι πρέπει να αλλάξει, ως προϊόν συλλογικής δουλειάς. Η ουσία λοιπόν του υποερωτήματος επανέρχεται: «Το θέμα είναι να το αλλάξουμε», (στο σύστημα εξέτασης αναφέρομαι, μην τρομάζετε). Και όσο για το τι κάνει η φιλοσοφία (αν ασχολείται επιφανειακά ή όχι με τα ζητήματα), να θυμόμαστε ότι η άποψή του ήταν ότι πραγματώνει τον στόχο της όταν γίνεται ‘κριτική’ (ξεπεράσει τον ιδεαλισμό και τον αστικό υλισμό) και φτάσει στο επίπεδο της πράξης και βεβαίως όταν φτάσει να «κατακτήσει τις μάζες» (τώρα μπορείτε να τρομάξετε άφοβα).
Λάμπρου Μαρία
Κοινωνιολόγος ΠΕ 78
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 17 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 17/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
