Νίκος Τσούλιας Ας το παραδεχτούμε, γιατί είναι προτιμότερο για τη συνέχεια. Η εκπαίδευση βρίσκεται σε αμηχανία. Δεν υπάρχει ένα βασικό σχέδιο για το πως διαμορφώνονται σήμερα οι εκπαιδευτικές πολιτικές, για το πως οργανώνονται τα εκπαιδευτικά συστήματα, για το ποιο πρέπει να είναι το περιεχόμενο της θεσμικής Γνώσης και η δομή και η λειτουργία του σχολείου.
Η κρατούσα πρακτική διεθνώς είναι πολύ απλουστευτική. Προστίθενται όλο και περισσότερα νέα στοιχεία στους υπάρχοντες εκπαιδευτικούς θεσμούς, κι αυτό το ονομάζουμε εκσυγχρονισμό. Ωστόσο, βλέπουμε ταλαντεύσεις σε αυτή την πρακτική, που κυμαίνονται από τον γενικό ψηφιακό μετασχηματισμό της εκπαίδευσης μέχρι την επιστροφή στα παλιά εργαλεία της εκπαίδευσης σε χώρες που έχουν προχωρήσει πολύ στην ψηφιακότητα και διαπιστώνουν νέα προβλήματα δίπλα στα παλιά.
Δεν υπάρχει ένα μεταρρυθμιστικό σχέδιο, που θα περιλαμβάνει την παραδοσιακή όψη των πραγμάτων με τους αναγκαίους μετασχηματισμούς, έτσι ώστε να συμπεριληφθούν δημιουργικά τα νέα στοιχεία. Αλλά αυτό προϋποθέτει κάτι περισσότερο ή μάλλον πιο αναγκαία προς αντιμετώπιση πεδία: το πώς θα είναι α) η αυριανή κοινωνία, β) το αναδυόμενο παραγωγικό μοντέλο - με όλες τις ανατροπές του και ιδιαίτερα εκείνη της τεχνητής νοημοσύνης – και γ) ο κόσμος του πολιτισμού και της εργασίας.
Η εκπαίδευση ιστορικά αναπτυσσόταν μετά από την ανάδειξη ενός Μορφωτικού Ρεύματος, ενός Πολιτιστικού ή και Πνευματικού Κινήματος. Σήμερα δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Αντίθετα, κυριαρχεί η Πληροφορία, η οποία βέβαια δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη Γνώση, τη Μάθηση, τη Διαπαιδαγώγηση. Το πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει per se είναι ότι το πρόβλημα της σύγχρονης εκπαίδευσης δεν είναι πρόβλημα εκπαίδευσης αλλά της γενικότερης πολιτικής!
Όμως μπορεί η εκπαίδευση να μείνει αμετάβλητη, επειδή η πολιτική – και ιδιαίτερα η κυβερνητική έκφρασή της – δεν μπορεί να διαμορφώσει το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αναπτυχθεί αναγκαστικά; Φυσικά, και όχι. Αλλά με δεδομένη την προαναφερθείσα συνθήκη, οι επιλογές της είναι επισφαλείς και ατελέσφορες. Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο σύνθετα. Με δεδομένο ότι οι ανισότητες – και μάλιστα πολλαπλές – διαρκώς εντείνονται και διευρύνονται, είναι δυνατόν να γίνει μεταρρύθμιση που θα απαντάει στις νέες προκλήσεις;
Υπάρχουν ερωτήματα που αντί να απαντώνται, το αντίθετο προκαλούν όλο και περισσότερα και πιο σύνθετα. Πόση «μηχανή» χρειάζεται το σχολείο, όσον αφορά τους απλούς ή τους πολύπλοκους υπολογισμούς – από την «πρακτική αριθμητική μέχρι τους αλγόριθμους»; Πόσο παραδοσιακή «του χεριού» θα είναι η γραφή ή πόση του πληκτρολογίου ή της φωνής; Πόση ορθογραφία θα μαθαίνουμε ή δεν χρειάζεται; Τι θα απομνημονεύουμε και τι θα «δίνουμε» στις Μηχανές Αναζήτησης; Πόσο αυθεντική θα είναι η γραφή μας (δηλαδή η σκέψη μας) και πόσο «ετοιμοπαράδοτη» από την τεχνητή νοημοσύνη; Πόσο απαραίτητος είναι ο εκπαιδευτικός και πόση Ρομποτική μπορεί να εισέλθει στο σχολείο;
Αυτά δεν είναι απλά ζητήματα. Είναι θέματα του ενδότερου παιδαγωγικού πυρήνα, συστατικά στοιχεία του σχολείου που αμφισβητούν συνολικά την εκπαιδευτική πρόταση της νεωτερικότητας και πέραν αυτής. Το σχολείο είναι ζυμωμένο με όλα αυτά με απόλυτο τρόπο. Και μια σημαντική παρατήρηση. Τα ζητήματα αυτά απασχολούν εξίσου τις συντηρητικές και τις προοδευτικές ιδεολογίες και κοσμοθεωρίες και όχι μόνο τις πολιτικές όψεις τους. Και μάλιστα, ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία της εκπαίδευσης ίσως να συγχέονται ή και να τέμνονται οι μεταρρυθμιστικές και αντιμεταρρυθμιστικές εκπαιδευτικές πολιτικές.
Ιστορικά, η συντηρητική θεώρηση στηριζόταν στην παράδοση και στην κρατούσα τάξη των πραγμάτων. Τώρα όμως αυτή η πολιτική ακολουθεί θέλοντας και μη τις επιλογές της αγοράς, παρά το γεγονός ότι απαξιώνει πολλές παραδοσιακές αξίες και ηθικές (από τη γενετική μηχανική μέχρι τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση). Η προοδευτική θεώρηση αναζητά το σχήμα ενός Τεχνολογικού Ουμανισμού. Είναι όμως δυνατό σε συγκυρίες νεοφιλελευθερισμού;
Είναι δεδομένο πλέον ότι η εκπαίδευση βρίσκεται μπροστά σε καθοριστικά ερωτήματα, που θέτουν σε δοκιμασία τη στρατηγική της και τους ιστορικά διαμορφωμένους σκοπούς της. Μπροστά σε όλα αυτά τα ανατρεπτικά ζητήματα, το Υπουργείο Παιδείας επιδίδεται σε πολιτικές περιορισμού της δημόσιας εκπαίδευσης και αυταρχισμού απέναντι στους εκπαιδευτικούς. Τίποτα επί της ουσίας!
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 11/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
