Βασίλης Γκουζέλος Η Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου Χριστίνα Κουλούρη ήταν μέλος του Προεδρείου της πρόσφατης (109ης) Συνόδου Πρυτάνεων (8 έως και τις 11 Ιουλίου 2025).
Η Χριστίνα Κουλούρη μίλησε με τον συντάκτη του alfavita.gr Βασίλη Γκουζέλο για την υποχρηματοδότηση, την έλλειψη προσωπικού, τη φοιτητική στέγαση που (επιτέλους!) ξεκινά, αλλά και για το όραμα ενός Πανεπιστημίου που δεν παραιτείται:
-Στηρίζει τους φοιτητές του
- Ανοίγεται στον κόσμο
- Κρατά ζωντανή τη φλόγα της κοινωνικής ευθύνης.
Με τη χρηματοδότηση να έχει μειωθεί σχεδόν κατά 70% από το 2008, το Πανεπιστήμιο καλείται να τα βγάλει πέρα με ελάχιστα μέσα για τις αυξανόμενες ανάγκες του. «Δεν φτάνουν τα κονδύλια ούτε για την ενέργεια, ούτε για προσλήψεις προσωπικού», τονίζει.
Διαγραφές φοιτητών: Όχι όλα στον ίδιο κουβά
Το θέμα των διαγραφών πρέπει να αντιμετωπιστεί με κατανόηση και ευαισθησία, λέει η Πρύτανης. Άλλο οι φοιτητές που έχουν εγκαταλείψει τις σπουδές πριν από χρόνια, και άλλο όσοι παλεύουν να τελειώσουν το πτυχίο τους παρά τις δυσκολίες. «Μας γράφουν φοιτητές που πάλεψαν με την αρρώστια ή την ανάγκη. Δεν πρέπει να τους τιμωρήσουμε».
Η πρόταση: κάθε πανεπιστήμιο να έχει λόγο και να εξετάζει την κάθε περίπτωση ξεχωριστά.
Ασφάλεια δεν είναι μόνο η φύλαξη
Στο Πάντειο, το μεγαλύτερο θέμα ασφάλειας είναι οι παλιές και φθαρμένες υποδομές.
Πυρασφάλεια, στατικές μελέτες, σχέδια εκκένωσης: όλα λείπουν ή είναι ελλιπή.
Η Πρύτανης επισημαίνει και ένα άλλο πρόβλημα: την έλλειψη σεβασμού στον δημόσιο χώρο από κάποιους. «Το πανεπιστήμιο είναι δημόσιο, το πληρώνει ο λαός. Αξίζει να το προσέχουμε σαν σπίτι μας».
Οι άνθρωποι λείπουν
Το Πάντειο έχει χάσει δεκάδες μέλη ΔΕΠ και διοικητικούς υπαλλήλους μέσα στην τελευταία δεκαετία.
Αποχωρήσεις, συνταξιοδοτήσεις, καθυστερήσεις του ΑΣΕΠ, λίγες νέες θέσεις – όλα αυτά έχουν φέρει εξάντληση και υπερφόρτωση. «Κάνουμε τα αδύνατα δυνατά με συμβασιούχους, αλλά δεν αρκεί».
Στέγαση: Ένα όνειρο που επιτέλους παίρνει μπρος
Το Πάντειο δεν είχε μέχρι τώρα φοιτητική εστία σε λειτουργία. Όμως, τα πράγματα αλλάζουν.
Με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ξεκίνησε η ανακαίνιση του κτηρίου που ήταν ανεκμετάλλευτο επί 25 χρόνια.
Σε 2-3 χρόνια, 170 φοιτητές θα μπορούν να μείνουν σε ένα ασφαλές, σύγχρονο και ανθρώπινο περιβάλλον, με πρόβλεψη και για ΑμεΑ.
Διεθνείς συνεργασίες: Πριν γίνουν μόδα, ήταν ήδη πράξη
Η Πρύτανης απορρίπτει τον όρο «διεθνοποίηση» σαν κάτι καινούριο. Το Πάντειο εδώ και χρόνια έχει δεκάδες ενεργές συνεργασίες με πανεπιστήμια σε Ευρώπη, Αμερική, Ασία, Αφρική.
Με το Columbia και το Princeton τρέχουν κοινά προγράμματα, με σεμινάρια και μεταπτυχιακά που φέρνουν κοντά φοιτητές και διδάσκοντες από διαφορετικές ηπείρους.
Όραμα: Ένα ανοιχτό, ζωντανό και δίκαιο Πανεπιστήμιο
Για την επόμενη πενταετία, το όραμα είναι σαφές:
Να ολοκληρωθεί η εστία και να στηριχθούν οι φοιτητές που το έχουν ανάγκη.
Να αναβαθμιστούν τα κτήρια, ώστε να είναι ασφαλή και λειτουργικά.
Να δημιουργηθεί μια εθνική βάση για την προβολή της επιστημονικής παραγωγής στις κοινωνικές επιστήμες – σαν ένα ελληνικό «Google Scholar».
Να μείνει το Πανεπιστήμιο κοντά στην κοινωνία, με ελεύθερο λόγο και ισχυρή ερευνητική φωνή.
«Θέλουμε το Πάντειο να εμπνέει. Να είναι χώρος γνώσης, σκέψης, ευθύνης και ήθους».
Η συνέντευξη της Χριστίνας Κουλούρη στο alfavita.gr
Χριστίνα Κουλούρη
Πρύτανις Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
- Κυρία Πρύτανη, στη Σύνοδο τονίστηκε η ανάγκη για αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης προς τα ΑΕΙ. Ποια είναι σήμερα η οικονομική κατάσταση του Παντείου και ποιες είναι οι άμεσες ανάγκες που μένουν ακάλυπτες;
Υπάρχει δραματική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης του Παντείου λόγω της μεγάλης μείωσης του τακτικού μας προϋπολογισμού. Το Πάντειο Πανεπιστήμιο καλείται σήμερα να καλύψει αυξημένες ανάγκες για λειτουργικές δαπάνες με μόλις το 30% της αντίστοιχης επιχορήγησης που είχε το 2008, δηλ. πριν από την οικονομική κρίση. Συγκεκριμένα, οι επιχορηγήσεις για λειτουργικές δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, από 5.566.000 ευρώ το 2008 (πριν την επίδραση της κρίσης στην Ελλάδα) μειώθηκαν σε μόλις 2.071.580 το 2023 (σε τρέχουσες τιμές). Η μείωση αυτή, σε τρέχουσες τιμές, είναι 62,8% ενώ σε σταθερές τιμές (υπολογίζοντας δηλαδή την επίδραση του πληθωρισμού) αγγίζει το 70%. Βεβαίως, η κατάσταση αυτή δεν αφορά μόνο το Πάντειο αλλά συνολικά τα ελληνικά πανεπιστήμια. Η δημόσια χρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ανά φοιτητή) σε τιμές αγοραστικής δύναμης (ώστε να είναι απόλυτα συγκρίσιμη με αυτή των άλλων χωρών) είναι εξαιρετικά χαμηλή στην Ελλάδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ αλλά και τις χώρες του OECD. Ειδικότερα, με βάση τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα δεδομένα της Eurostat (που αναφέρονται στο έτος 2019), η δημόσια δαπάνη ανά φοιτητή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι με διαφορά η χαμηλότερη μεταξύ των χωρών της ΕΕ αλλά και άλλων χωρών (μη μελών της ΕΕ) όπως της Τουρκίας. Στην Ελλάδα η δαπάνη αυτή (σε PPS) το 2019 ήταν 2.195,6 ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ28 ήταν 10.555,6 (σχεδόν πενταπλάσια). Ενώ έχει υπάρξει σημαντική πρόσθετη χρηματοδότηση μέσω Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ΕΣΠΑ, η χρηματοδότηση αυτή δεν μπορεί να καλύψει λειτουργικές ανάγκες όπως η ενέργεια ούτε βεβαίως και την πρόσληψη προσωπικού.
2) Ποια είναι η θέση σας για τις προτεινόμενες ρυθμίσεις σχετικά με τις διαγραφές φοιτητών; Πιστεύετε πως εξυπηρετούν την ακαδημαϊκή πρόοδο ή δημιουργούν κοινωνικούς αποκλεισμούς;
Νομίζω ότι είναι απαραίτητο να διακρίνουμε ανάμεσα σε δύο κατηγορίες φοιτητών: τους ενεργούς, που επιθυμούν και επιδιώκουν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους και τους ανενεργούς, που έχουν εγκαταλείψει πριν από πολλά χρόνια το πανεπιστήμιο. Η δεύτερη κατηγορία, ειδικά στα παλαιά πανεπιστήμια, περιλαμβάνει εγγεγραμμένους που έχουν μείνει στα αρχεία για καθαρά διοικητικούς λόγους. Δεν υπάρχει λοιπόν αντίρρηση να γίνει εκκαθάριση των αρχείων, διοικητική ενέργεια που οριακά θα ονομαζόταν «διαγραφή». Ως προς την πρώτη κατηγορία όμως, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Λαμβάνουμε μέιλ συνεχώς από τέτοιες περιπτώσεις που έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα υγείας η βιοπορισμού και έχουν καθυστερήσει να πάρουν πτυχίο, χρωστούν κάποια μαθήματα και είναι πραγματικά άδικο να στερηθούν το δικαίωμα να πάρουν ένα πτυχίο. Κανονικά, κάθε Σχολή και κάθε Πανεπιστήμιο θα έπρεπε να έχει τη δυνατότητα να εξετάσει και να αποφασίσει κατά περίπτωση τη διαγραφή.
3) Το ζήτημα της ασφάλειας στα πανεπιστήμια επανήλθε στη Σύνοδο. Στο Πάντειο, ποια είναι η εικόνα που έχετε και τι μέτρα θεωρείτε πιο αποτελεσματικά για τη διασφάλιση ενός ασφαλούς και ελεύθερου πανεπιστημιακού περιβάλλοντος;
Το βασικότερο πρόβλημα ασφάλειας προκύπτει από την έλλειψη συντήρησης των υποδομών. Τα κτήρια χρειάζονται πυρασφάλεια, στατικές μελέτες και αντισεισμική προστασία, σχέδια εκκένωσης, αντιπλημμυρική προστασία κ.τ.ο. Η πολιτική προστασία είναι προτεραιότητα και δυστυχώς η χρηματοδότηση που έχουμε δεν επαρκεί.
Αφετέρου, διαπιστώνω με θλίψη ότι κάποιοι φοιτητές/φοιτήτριες δεν σέβονται τον πανεπιστημιακό χώρο και, παρόλο που δεν θέτουν στην ουσία θέμα ασφάλειας με τις ενέργειές τους, ρυπαίνουν το περιβάλλον χωρίς να ενδιαφέρονται για το κόστος που συνεπάγεται για τον συρρικνωμένο προϋπολογισμό του Πανεπιστημίου η αποκατάσταση και η καθαριότητα. Δεν πρόκειται βεβαίως για φαινόμενο που εντοπίζεται μόνο στα πανεπιστήμια. Ζούμε σε μια πόλη που είναι βρώμικη, με τοίχους μουντζουρωμένους και ανύπαρκτα πεζοδρόμια. Δεν αναφέρομαι προφανώς σε γκράφιτι που κάποια είναι έργα τέχνης αλλά σε μουντζούρες που δεν είναι καν πολιτικά συνθήματα αλλά δείγματα χουλιγκανισμού. Είναι σημαντικό το πανεπιστημιακό περιβάλλον να είναι ασφαλές, ελεύθερο αλλά και όμορφο ώστε οι φοιτητές/τριες να το προφυλάσσουν και να το οικειοποιούνται σαν δικό τους σπίτι. Το δημόσιο πανεπιστήμιο το πληρώνει ο ελληνικό λαός και γι’αυτό αξίζει σεβασμού.
4) Η υποστελέχωση σε ακαδημαϊκό και διοικητικό προσωπικό αποτελεί ένα διαχρονικό πρόβλημα. Ποια είναι η κατάσταση στο Πάντειο και ποιες πρωτοβουλίες σκοπεύετε να αναλάβετε;
Πράγματι, το μόνιμο και μάλιστα επιδεινούμενο πρόβλημα είναι η υποστελέχωση τόσο σε ακαδημαϊκό όσο, κυρίως, σε διοικητικό προσωπικό. Τα μέλη ΔΕΠ από 261 το 2010 έχουν φτάσει τα 194 ενώ οι διοικητικοί υπάλληλοι ήταν 158 και σήμερα είναι μόλις 87. Οι συνεχείς συνταξιοδοτήσεις σε συνδυασμό με τις αργές διαδικασίες του ΑΣΕΠ οδηγούν το πανεπιστήμιο σε συνεχή συρρίκνωση και τους υπαλλήλους σε υπερκόπωση. Αναγκαζόμαστε να προσλαμβάνουμε προσωπικό με συμβάσεις, που ωστόσο δεν μπορούν να αναλάβουν θέσεις ευθύνης όπως οι δημόσιοι υπάλληλοι. Το Πάντειο είναι στη δεύτερη χειρότερη θέση μεταξύ των Πανεπιστημίων ως προς την αναλογία διοικητικού προσωπικού προς φοιτητές. Αν μάλιστα συγκρίνουμε με τα πανεπιστήμια του εξωτερικού, τα στοιχεία είναι συντριπτικά εναντίον μας. Έχουμε αναλάβει πρωτοβουλίες μέσω του προεδρείου της Συνόδου των Πρυτάνεων και κάναμε συναντήσεις και με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και με την Υφυπουργό Εσωτερικών κ. Χαραλαμπογιάννη. Υπάρχει σχεδιασμός να επιταχυνθούν οι διαδικασίες του ΑΣΕΠ και να περιοριστεί η κινητικότητα των υπαλλήλων στα πανεπιστήμια. Το Πάντειο είναι το δεύτερο Πανεπιστήμιο που θα αποκτήσει Οργανισμό και, με βάση αυτόν, ελπίζουμε να προσελκύσουμε νέους υπαλλήλους.
5) Η φοιτητική μέριμνα και οι συνθήκες διαβίωσης των φοιτητών έχουν αναδειχθεί σε καίριο ζήτημα. Πώς αντιμετωπίζονται τα θέματα στέγασης και καθημερινής υποστήριξης στο Πανεπιστήμιο σας;
Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στέγασης, ιδιαίτερα στην Αθήνα, όπου τα ενοίκια είναι απαγορευτικά για φοιτητές από την περιφέρεια. Το Πάντειο δεν έχει δική του φοιτητική εστία σε λειτουργία αλλά το πρόβλημα αυτό θα λυθεί στα επόμενα δύο-τρία χρόνια γιατί ξεκίνησε η ανακαίνιση της φοιτητικής μας εστίας που δεν είχε αξιοποιηθεί τα τελευταία 25 χρόνια. Το έργο χρηματοδοτείται 100% από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ενώ στη συνέχεια, τη λειτουργία της φοιτητικής εστίας θα αναλάβει το ίδιο το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Η συνολική ξενοδοχειακή δυναμικότητα της Φοιτητικής Εστίας υπολογίζεται σε εκατόν εβδομήντα κλίνες (170) (συμπεριλαμβανομένων και κλινών εξυπηρέτησης Α.μ.Ε.Α.) ενώ θα καλύπτονται όλες οι απαιτήσεις για την προσβασιμότητα και την ασφάλεια του κτιρίου.
6) Η διεθνοποίηση των ελληνικών ΑΕΙ και η σύγκλισή τους με το ευρωπαϊκό πλαίσιο σπουδών είναι στόχος του Υπουργείου. Ποια είναι η στρατηγική του Παντείου στον τομέα αυτό; Υπάρχουν σκέψεις για συμμετοχή σε πρωτοβουλίες όπως το Κοινό Ευρωπαϊκό Πτυχίο;
Δεν συμφωνώ με τον όρο «διεθνοποίηση» γιατί δηλώνει ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι τώρα σε διαδικασία να αποκτήσουν διεθνείς συνεργασίες που δεν είχαν και να γίνουν «διεθνή». Αυτό δεν ισχύει. Εδώ και πολλά χρόνια και, για πολλά πανεπιστήμια, εδώ και πολλές δεκαετίες, τα ελληνικά ΑΕΙ έχουν να επιδείξουν αξιοθαύμαστη εξωστρέφεια, διεθνείς συνεργασίες και παγκόσμια ερευνητικά δίκτυα. Συνεπώς, η πολιτική του Υπουργείου μας βρίσκει συμμάχους. Να σημειώσω ότι έχουμε πολύ περισσότερα κοινά στοιχεία –και κοινή ακαδημαϊκή παράδοση- με τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια παρά με τα αμερικανικά. Σήμερα το Πάντειο έχει 369 ενεργές συμφωνίες με ευρωπαϊκά ιδρύματα στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+, εκ των οποίων 64 με τη Γαλλία, 47 με την Ιταλία, 41 με τη Γερμανία, 38 με την Τουρκία, 20 με τη Νορβηγία κ.ο.κ. Ταυτόχρονα το ίδρυμα έχει ανοιχτεί σε συνεργασίες με χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, πάντα στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος, και ήδη αριθμεί 39 συμφωνίες εκτός Ευρώπης. Το Πάντειο εξάλλου είχε ξεκινήσει συνεργασία με κινεζικό πανεπιστήμιο ήδη από το 2015, χαράσσοντας μια πορεία που στη συνέχεια ακολούθησαν και άλλοι. Έχει επιπλέον συνάψει σημαντικό αριθμό Μνημονίων Συνεργασίας με ξένα Πανεπιστήμια, διεθνείς φορείς ή οργανισμούς με σκοπό να αναπτύξει νέες πολιτιστικές και επιστημονικές δράσεις. Για παράδειγμα, επτά μνημόνια αφορούν αμερικανικά πανεπιστήμια - Princeton University, Columbia University, University of Washington, University of Illinois, College of Liberal Arts and Sciences at Urbana-Champaign, Boston University και υποστηρίζουν ποικίλες δράσεις. Με το Columbia University διδάχτηκε πέρυσι κοινό μεταπτυχιακό μάθημα με ταυτόχρονη συμμετοχή Ελλήνων και Αμερικανών φοιτητών και καθηγητές και από τα δύο πανεπιστήμια. Με το Princeton ήδη από το 2019 διδάσκονται από κοινού δύο προπτυχιακά σεμινάρια που συνδυάζουν ασύγχρονη και σύγχρονη εκπαίδευση και πρωτοποριακές μεθόδους διδασκαλίας και αξιολόγησης των φοιτητών. Με την πρόσφατη προκήρυξη από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εγκρίθηκε κοινό μεταπτυχιακό δίπλωμα (dual master’s) με το Πανεπιστήμιο Columbia με τίτλο “Global China”, ένα πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα αντικείμενο. Κοινό μεταπτυχιακό δίπλωμα έχει ξεκινήσει να υλοποιείται σε σύμπραξη με τα Πανεπιστήμια Université Lumière Lyon 2 και Universitea Din Bucuresti, χωρίς την καταβολή διδάκτρων. Τέλος, εκπονούνται κοινά διδακτορικά (co-tutelle) σε συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια. Το Κοινό Ευρωπαϊκό Πτυχίο παρουσιάστηκε στην τελευταία Σύνοδο Πρυτάνεων που οργάνωσε το Πάντειο Πανεπιστήμιο αλλά είμαστε ακόμη σε διαδικασία ενημέρωσης και αποτίμησης της δυνατότητας εφαρμογής του σε όλα τα ελληνικά Α.Ε.Ι.
7) Τέλος, ποιο είναι το όραμά σας για το Πάντειο Πανεπιστήμιο την επόμενη πενταετία και πώς θεωρείτε ότι μπορεί να ενισχυθεί η κοινωνική του απήχηση, η έρευνα και η συμβολή του στον δημόσιο διάλογο;
Το Πάντειο Πανεπιστήμιο, όπως δηλώνει το μότο του, καλλιεργεί την παιδεία, την κριτική σκέψη και την κοινωνική ευθύνη. Το να είμαστε ανοιχτοί στην κοινωνία και να έχουμε ισχυρή παρέμβαση τον πολιτικό και κοινωνικό διάλογο αποτελεί για εμάς προτεραιότητα. Ως μοναδικό μονοθεματικό Πανεπιστήμιο στην Ελλάδα που καλλιεργεί τις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες, με υψηλό κύρος εντός και εκτός Ελλάδας, το Πάντειο συνθέτει την ακαδημαϊκή παράδοση ενός αιώνα με την καινοτομία και τον προσανατολισμό στο μέλλον. Το όραμα συνεπώς για την επόμενη πενταετία αποτελεί συνέχεια του έργου που συντελέστηκε στη διάρκεια της πρώτης μου θητείας (2020-2024), ώστε να ολοκληρωθούν έργα που ξεκίνησαν η σχεδιάστηκαν τότε, σε συνδυασμό με νέα στοιχήματα. Καταρχάς, η ανακαίνιση της Φοιτητικής μας Εστίας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα ώστε να συμπληρωθεί το campus μας και να στηριχθούν οι φοιτητές χαμηλών εισοδημάτων που δεν έχουν στέγη. Ταυτόχρονα, δρομολογούνται έργα συντήρησης και εξωραϊσμού των υπόλοιπων κτηριακών υποδομών μας. Ένα άλλο μεγάλο έργο αφορά ευρύτερα την ενίσχυση των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών (ΑΚΕ) στην Ελλάδα με τη δημιουργία ενός ελληνικού Google Scholar για τις ΑΚΕ ώστε να αξιοδοτηθεί το επιστημονικό έργο που παράγεται στην ελληνική γλώσσα και το οποίο υποτιμάται από τα βιβλιομετρικά συστήματα στα οποία στηρίζονται οι διεθνείς κατατάξεις. Στο οραματικό αυτό έργο εθνικής εμβέλειας το Πάντειο έχει τεθεί επικεφαλής. Εν τέλει, το Πάντειο Πανεπιστήμιο θα πρέπει να συνεχίσει να είναι ανοιχτό στην κοινωνία και προσβάσιμο σε όλους και όλες, να λειτουργεί ως χώρος ελεύθερης και κριτικής σκέψης, να διακρίνεται ως λίκνο καινοτόμου ερευνητικής παραγωγής και να εμπνέει στους φοιτητές και τις φοιτήτριές του αγάπη για τη γνώση, αίσθημα κοινωνικής ευθύνης και ακαδημαϊκό ήθος.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Πώς λέγεται στα ελληνικά η «ντομάτα»;
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 21/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
