Νίκος Μακρής Τα ελληνικά πανεπιστήμια βρίσκονται μπροστά σε μια εκρηκτική αύξηση των μεταπτυχιακών σπουδών, με τους φοιτητές που παρακολουθούν προγράμματα μετά το πτυχίο να έχουν τριπλασιαστεί μέσα σε 15 χρόνια.
Το φαινόμενο αυτό προκαλεί έντονη συζήτηση εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας, καθώς τίθεται ζήτημα ποιοτικής υποβάθμισης, αλλά και εμπορευματοποίησης της γνώσης.
Εκτόξευση αριθμών: Από 31.000 σε 92.500 φοιτητές
Το 2010 οι φοιτητές μεταπτυχιακών προγραμμάτων ήταν 31.071. Μέχρι το 2024 ο αριθμός αυτός εκτινάχθηκε στους 92.475, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας.
Το φαινόμενο συνοδεύεται από ανάλογη αύξηση των προσφερόμενων προγραμμάτων: 1.424 μεταπτυχιακά το 2024, από 735 το 2016.
Η αναζήτηση προσόντων και οι ανάγκες της αγοράς
Η αυξημένη ζήτηση για μεταπτυχιακά προγράμματα συνδέεται με τις δυσκολίες της αγοράς εργασίας. Όπως σημειώνει η πρύτανις του Παντείου, Χριστίνα Κουλούρη, «υπάρχει ζήτηση γιατί υπάρχουν προβλήματα στην αγορά. Οι νέοι θέλουν να είναι πιο ανταγωνιστικοί».
Η ίδια προσθέτει ότι βρισκόμαστε πια στην «εποχή του μεταπτυχιακού», όπως παλαιότερα περάσαμε από την απαξίωση του απολυτηρίου στην ενίσχυση του πτυχίου.
Εισόδημα για τα ΑΕΙ – αλλά με τι τίμημα;
Τα μεταπτυχιακά αποτελούν βασική πηγή εσόδων για τα πανεπιστήμια, τόσο μέσω των διδάκτρων όσο και μέσω της επιπλέον αμοιβής των καθηγητών.
Σημειώνεται ότι τα δίδακτρα κυμαίνονται από 1.500 έως και 10.000 ευρώ ετησίως. Ένας καθηγητής μπορεί να διδάσκει ταυτόχρονα σε περισσότερα του ενός προγράμματα, ενισχύοντας το μηνιαίο του εισόδημα.
Όπως δηλώνει η Μαρία Μαύρη, μέλος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Αιγαίου, «χωρίς αυτά τα έσοδα, τα πανεπιστήμια θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν».
Ποιότητα ή διεκπεραίωση;
Πολλοί ωστόσο εκφράζουν ανησυχίες για την ποιότητα των σπουδών. Παρόλο που όλα τα προγράμματα είναι πιστοποιημένα από την ΕΘΑΑΕ, η ποιότητα της διδασκαλίας εξαρτάται από τον εκάστοτε διδάσκοντα.
Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Θεόδωρος Θεοδουλίδης, επισημαίνει ότι η μαζικότητα «οδηγεί σε κινδύνους εκφυλισμού της ερευνητικής αποστολής των μεταπτυχιακών».
Ο Δημήτρης Μπουραντώνης από το Υπουργείο Παιδείας συμπληρώνει: «Η έρευνα υστερεί σημαντικά σε σχέση με τη διδασκαλία, ενώ θα έπρεπε να είναι το επίκεντρο».
Εξειδίκευση μέχρι υπερβολής
Ένα ακόμα φαινόμενο είναι η υπερεξειδίκευση μεταπτυχιακών προγραμμάτων, που πολλές φορές δεν έχει ακαδημαϊκή ή αναπτυξιακή λογική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπως αναφέρουν πανεπιστημιακοί, είναι η κατάτμηση του MBA:
MBA στη ναυτιλία
MBA στην αγροτική παραγωγή
MBA στην ενέργεια
…και η λίστα δεν έχει τέλος.
Όπως επισημαίνουν στελέχη του Υπουργείου Παιδείας, η υπερπαραγωγή εξειδικευμένων τίτλων ενδέχεται να καθοδηγείται περισσότερο από εισπρακτικούς στόχους, παρά από εκπαιδευτικές ανάγκες.
Χρειάζεται στρατηγική: Μεταπτυχιακά με σύνδεση στην παραγωγή
Ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Πετράκης, σημειώνει ότι τα μεταπτυχιακά πρέπει να συνδέονται με τις ανάγκες της κοινωνίας και του παραγωγικού ιστού, και όχι απλώς να λειτουργούν για τη δημιουργία θέσεων ή εσόδων.
«Υπάρχει αναπτυξιακό μοντέλο για τη χώρα στο οποίο να εντάσσεται η μεταπτυχιακή εκπαίδευση;», διερωτάται.
Η ραγδαία αύξηση των μεταπτυχιακών φανερώνει μια πολιτισμική και κοινωνική στροφή προς ανώτερα προσόντα, όμως εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, τη βιωσιμότητα των ακαδημαϊκών προτύπων και τη στρατηγική κατεύθυνση της μεταπτυχιακής πολιτικής στη χώρα.
Το στοίχημα πλέον είναι να διατηρηθεί η ποιότητα χωρίς να αναχαιτιστεί η ζήτηση – και να αποφευχθεί η μετατροπή των μεταπτυχιακών σε εμπορικά προϊόντα με φθαρμένη επιστημονική αξία.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Η πρώτη αργία του Σεπτεμβρίου για όλες τις τάξεις τη νέα σχολική χρονιά
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 27/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
