Νίκος Μάστορας Την επισήμανση ότι «η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων αποτελεί υποχρέωση και όχι επιλογή της κυβέρνησης», κάνει με άρθρο του στο alfavita.gr ο Πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Αθήνας κ.Σπύρος Κίντζιος
Λίγες μέρες μετά από την τελευταία Σύνοδο Πρυτάνεων, όπου για πρώτη φορά οι πρυτάνεις συνάντησαν τη νέα υπουργό Παιδείας κ.Σοφία Ζαχαράκη, ο πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου επισημαίνει το παράδοξο, ενώ άλλα είναι τα σοβαρά προβλήματα των δημοσίων ΑΕΙ, «να προβάλλονται στην επικαιρότητα ως κυβερνητικές προτεραιότητες τα θέματα των διαγραφών των λιμναζόντων φοιτητών και της ενίσχυσης της ασφάλειας των ΑΕΙ με αυστηροποίηση του πλαισίου τόσο κατά των παραβατών όσο και των διοικήσεων»
Αυτό καθώς, προσθέτει ο κ.Κίντζιος, «η ύπαρξη τους δεν επιβαρύνει καθόλου τα ιδρύματα ή γενικότερα το δημόσιο, καθώς δεν απολαμβάνουν κανένα προνόμιο ή άλλου τύπου επιδότηση – είναι κυριολεκτικά «αόρατοι» στο σύστημα. Είναι άξια απορίας η εμμονή στις διαγραφές ως μέσω βελτίωσης των πανεπιστημίων, τη στιγμή που το μόνο που θα επιτύχει είναι η τιμωρία των λιγότερο «συνεπών» φοιτητών ακόμα και εάν συντρέχουν λόγοι ανωτέρας βίας, θα μπορούσε μάλιστα να εκληφθεί και ως βήμα ικανοποίησης μίας αδηφάγου κοινωνικής αρένας»
Και αυτά συμβαίνουν ενώ εξακολουθούμε να έχουμε μία από τις χαμηλότερες, συγκριτικά, χρηματοδοτήσεις στην Ευρώπη των 27, με τη διπλάσια αναλογία φοιτητών προς διδάσκοντα σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο...
Το άρθρο του Πρύτανη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Αθήνας είναι ξεκάθαρο και αποδομεί με συγκεκριμένα στοιχεία πολλά από όσα έχουν ακουστεί το τελευταίο διάστημα για τα δημόσια πανεπιστήμια.
Το άρθρο του Πρύτανη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου στο alfavita.gr
Στον απόηχο της ολοκλήρωσης της 108ης Συνόδου των Πρυτάνεων και την επανάληψη της προβολής των ζητημάτων ασφαλείας στα ΑΕΙ από μερικά Μέσα Ενημέρωσης (πάντως όχι από το κύριο σώμα της πανεπιστημιακής κοινότητας), καλό είναι να υπενθυμίσουμε τα εξής:
Το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, παρά τις χρηματοδοτικές και θεσμικές προκλήσεις, υπηρετεί διαχρονικά την εθνική ανάπτυξη μέσα από τους αποφοίτους του και την έρευνα, ενώ ταυτόχρονα στηρίζει τη δημοκρατία ως μέσου κοινωνικής κινητικότητας και συνοχής. Παράλληλα έχει εισέλθει σε μία νέα τροχιά ανάπτυξης. Παραδειγματικά θα αναφέρω τα προγράμματα διεθνοποίησης τα οποία θα αρχίσουν άμεσα να υλοποιούνται σε συνεργασία με μεγάλα αλλοδαπά ιδρύματα (όσον αφορά το ΓΠΑ ειδικά η συνεργασία με το Purdue αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο από άποψη χρηματοδότησης έργο σε αυτή την κατηγορία, είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι για αυτό), τα ξενόγλωσσα προγράμματα και τα σχεδιαζόμενα παραρτήματα ορισμένων ΑΕΙ καθώς και τη διεύρυνση του εκπαιδευτικού έργου προς την κατεύθυνση της επαγγελματικής κατάρτισης μέσω των ΚΕΔΙΒΙΜ, μία δραστηριότητα την οποία εμείς ως ΓΠΑ έχουμε αναλάβει σε όλη την επικράτεια όσον αφορά τους συντελεστές του πρωτογενούς τομέα.
Σε αυτό το δυναμικό πλαίσιο είναι σημαντική η αναβάθμιση των υποδομών για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και θα είναι μία μοναδική ευκαιρία ουσιαστικής αξιοποίησης του νέου ΕΠΑ με αντικειμενικό και ρεαλιστικό αποτύπωμα στην εθνική ανάπτυξη, πέραν της άμεσης ωφέλειας για τα ΑΕΙ. Η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων αποτελεί υποχρέωση και όχι επιλογή της κυβέρνησης. Αξίζει όμως να επισημανθεί ότι, ενώ εξακολουθούμε να έχουμε μία από τις χαμηλότερες, συγκριτικά, χρηματοδοτήσεις στην Ευρώπη των 27, με τη διπλάσια αναλογία φοιτητών προς διδάσκοντα σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, εξακολουθούν να προβάλλονται στην επικαιρότητα ως κυβερνητικές προτεραιότητες τα θέματα των διαγραφών των λιμναζόντων φοιτητών και της ενίσχυσης της ασφάλειας των ΑΕΙ με αυστηροποίηση του πλαισίου τόσο κατά των παραβατών όσο και των διοικήσεων.
Για τους «αιώνιους» φοιτητές
Για το σκέλος των διαγραφών αρκεί να επαναλάβουμε ότι οι λεγόμενοι «αιώνιοι» φοιτητές αποκαλούνται έτσι καταχρηστικά και απαξιωτικά καθώς οι περισσότεροι οφείλουν ελάχιστα μαθήματα και έχουν υπερβεί κατά ελάχιστα μόνο έτη την προβλεπόμενη διάρκεια των σπουδών τους για αντικειμενικούς λόγους, όπως είναι η ανάγκη βιοπορισμού. Ωστόσο η ύπαρξη τους δεν επιβαρύνει καθόλου τα ιδρύματα ή γενικότερα το δημόσιο, καθώς δεν απολαμβάνουν κανένα προνόμιο ή άλλου τύπου επιδότηση – είναι κυριολεκτικά «αόρατοι» στο σύστημα. Είναι άξια απορίας η εμμονή στις διαγραφές ως μέσω βελτίωσης των πανεπιστημίων, τη στιγμή που το μόνο που θα επιτύχει είναι η τιμωρία των λιγότερο «συνεπών» φοιτητών ακόμα και εάν συντρέχουν λόγοι ανωτέρας βίας, θα μπορούσε μάλιστα να εκληφθεί και ως βήμα ικανοποίησης μίας αδηφάγου κοινωνικής αρένας. Εάν μάλιστα επικαλεστεί κανείς την εφαρμογή ανάλογων μέτρων σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να ισχύσει και η ανάλογη εξασφάλιση της ενίσχυσης της εκπαίδευσης (λύνοντας, για παράδειγμα, το πρόβλημα της φοιτητικής στέγης). Θεωρώ ότι η νέα πολιτική ηγεσία έχει τη βούληση να βελτιώσει το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο προς την κατεύθυνση των εισηγήσεων της προηγούμενης (107ης) Συνόδου με συμπερίληψη κοινωνικών κριτηρίων σε αντίθεση της οριζόντιας εφαρμογής του μέτρου των διαγραφών.
Όσον αφορά την ασφάλεια, τα πανεπιστήμια ως δημόσιοι χώροι είναι ελεύθερα προσβάσιμοι στους γενικούς τους χώρους και στο σύνολό τους ασφαλείς. Η πρόσβαση στα εργαστήρια και τα γραφεία διοίκησης είναι συνήθως ελεγχόμενη με διάφορους τρόπους, περισσότερο ή λιγότερο εμφανείς και σε διάφορα επίπεδα. Πάρα την υπέρμετρη προβολή τους, τα περιστατικά βίας είναι πολύ αραιά και παρατηρούνται μόνο σε κεντρικά ΑΕΙ. Σίγουρα χρειάζεται επένδυση στη βελτίωση των συνθηκών προστασίας των φοιτητών, εργαζομένων και επισκεπτών, ξεκινώντας κυρίως από θέματα πολιτικής προστασίας σε περίπτωση σεισμού, πυρκαγιάς ή πλημμύρας και επεκτεινόμενη στην πρόληψη παραβατικών περιστατικών.
Ασφάλεια: Χρειάζεται εξειδικευμένη αποτύπωση των δεδομένων κάθε ιδρύματος
Από το 2019 και μετά έχει θεσπιστεί ένα σαφές νομικό πλαίσιο το οποίο αφενός μεν επιτρέπει – για να μην πούμε υποχρεώνει – την αστυνομία να επεμβαίνει εντός των πανεπιστημιακών χώρων κατά την κρίση της και χωρίς να χρειάζεται η άδεια των Πρυτανικών αρχών, αφετέρου δε προβλέπει τη σύνταξη σχεδίων ασφαλείας από τα ίδια τα Ιδρύματα. Ως προς το πρώτο σκέλος, ο υφιστάμενος νόμος καταρρίπτει το αφήγημα της έμμεσης υπόθαλψης παραβατικών στοιχείων από τα ιδρύματα μέσω της άρνησης των διοικήσεων των πανεπιστημίων να συνεργαστούν με τους υπεύθυνους της δημόσιας τάξης, καθώς, πολύ απλά, μας έχει αφαιρεθεί η δικαιοδοσία σε τέτοια θέματα. Από την άλλη πλευρά, είναι ευθύνη των Πρυτανικών αρχών η εκπόνηση σχεδίων πολιτικής προστασίας και ασφάλειας για την αντιμετώπιση κάθε έκτακτου φαινομένου και κινδύνων για το σύνολο της κοινότητας. Και αυτό όχι μόνο λόγω του αυτοδιοίκητου αλλά και επειδή η κάθε πανεπιστημιούπολη έχει τα δικά της χωροταξικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά πάνω στα οποία πρέπει να προσαρμοστεί ο σχεδιασμός μίας αποτελεσματικής προστασίας ανθρώπων και υποδομών, επομένως είναι κομβική η εξειδικευμένη αποτύπωση των αναγκών και δεδομένων κάθε ιδρύματος. Ωστόσο πρέπει να αναφέρω ότι εκκρεμεί, μεταξύ άλλων, η χρηματοδότηση των ήδη κατατεθειμένων και κοστολογημένων σχεδίων πολιτικής προστασίας και ασφαλείας (ύψους περίπου 1,5 εκατομμυρίου € για το ΓΠΑ). ´Από την άλλη πλευρά, οι πανεπιστημιακές αρχές και δάσκαλοι δεν μπορούν να γίνουν ούτε αστυνόμοι ούτε δικαστές, για να συλλαμβάνουν και να δικάζουν παραβάτες, ή, ακόμα περισσότερο, ύποπτους για παραβατικές πράξεις. Υπάρχει έντονος προβληματισμός στο κατά πόσον τα εξαγγελθέντα νέα πειθαρχικά μέτρα θα αποτυπωθούν σε νομοθετικό πλαίσιο, καθώς το δικαίωμα της φοίτησης ισχύει ακόμα και για ποινικούς κατάδικους, καθώς αποτελεί συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα. Στο θέμα της ασφάλειας πρέπει πρωτίστως να ληφθούν σοβαρά υπόψην οι εισηγήσεις των πανεπιστημίων και όχι των κάθε λογής διαμορφωτών κοινής γνώμης.
Αναπτυξιακό σχέδιο
Πιστεύω ότι η νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τα Δημόσια Πανεπιστήμια ακτινογραφώντας το αναπτυξιακό σχέδιο κάθε ΑΕΙ και συμβάλλοντας στην αύξηση της απορρόφησης των διαθέσιμων πόρων μέσω της μείωσης της γραφειοκρατίας και συνεργασίας, όπου απαιτείται, με άλλα συναρμόδια υπουργεία (π.χ. κινητικότητα προσωπικού, αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας, πολεοδομικές διαδικασίες). Η αύξηση αυτή θα επιφέρει πολλαπλά και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στη μεγιστοποίηση της εξωστρέφειας των πανεπιστημίων μας αλλά και την αυτονόητη βελτίωση του εκπαιδευτικού αποτελέσματος και της φοιτητικής μέριμνας, απόλυτα συνυφασμένη με τον ρόλο μας ως Δημόσιων Ιδρυμάτων.
