Σε συνέντευξη του Προέδρου του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, κ. Γιάννη Αντωνίου στην ‘’Καθημερινή’’ της Κυριακής ( 8-2-2021) και στον δημοσιογράφο Απόστολο Λακασά , μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής:
‘’Η δυτική νεωτερικότητα από την εποχή του Γαλιλαίου μετρά για να βγάλει συμπεράσματα και να εφαρμόσει πολιτικές. Προτείνουμε αυτό το σύστημα αξιολόγησης έχοντας στραμμένο το βλέμμα στη λειτουργική βελτίωση των σχολείων μας και σε καμία περίπτωση η αξιολόγηση που θα εφαρμοστεί δεν έχει τιμωρητικό χαρακτήρα. Λυπάμαι για τον δογματισμό των συνδικαλιστών που είναι αρνητικοί σε οποιοδήποτε αξιολογικό σύστημα’’.
Το παραπάνω απόσπασμα αποκαλύπτει καθαρά το ιδεολογικό, επιστημολογικό και αξιολογικό πλαίσιο αναφοράς της εκπαιδευτικής πολιτικής του ΥΠΑΙΘ/ΙΕΠ και ταυτόχρονα θέτει τρία κρίσιμα σχετικά ζητήματα:
1.Η σχέση της δυτικής νεωτερικότητας με τη συγκεκριμένη αξιολόγηση
2. Η σχέση επιστήμης, εκπαίδευσης και πολιτικής την εποχή της νεωτερικότητας -μετανεωτερικόητας
3. Η αντιπαράθεση δογματισμού και σκεπτικισμού εκπαιδευτικών και του ΙΕΠ αντίστοιχα.
1. Στην αρχή του αποσπάσματος φαίνεται ότι προκρίνεται η επιστημολογική θέση υπεράσπισης της ‘’δυτικής νεωτερικότητας’’, ενώ γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην ‘’εποχή του Γαλιλαίου’’, η οποία θεμελιώνει την ‘’ποσοτική και πειραματική επιστήμη’’ . Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν το συγκεκριμένο σύστημα αξιολόγησης (ΦΕΚ 140/20-1-21) θεμελιώνεται, εντάσσεται ή αφορμάται από τη ‘’δυτική νεωτερικότητα’’ και το ‘’πνεύμα του Γαλιλαίου’’;
Η επίκληση της ‘’δυτικής νεωτερικότητας’’ και του Γαλιλαίου για την υποστήριξη της αξιολόγησης κρίνεται επιστημολογικά περιορισμένου ενδιαφέροντος, καθόσον στην έννοια της δυτικής νεωτερικότητας εντάσσονται διάφορες παραδόσεις, σχολές ή ρεύματα σκέψης όπως : Ορθολογισμός και Εμπειρισμός, Ιδεαλισμός και Υλισμός, Κριτικισμός και Σκεπτικισμός , Φαινομενολογία και Υπαρξισμός, Μαρξισμός και Δομισμός,Κριτική θεωρία(Σχολή Φρανκφούρτης) και Αναλυτική φιλοσοφία.
Το γεγονός ότι δεν ορίζεται σε ποια συγκεκριμένη παράδοση αναφέρεται η ‘’δυτική νεωτερικότητα’’ δημιουργεί σύγχυση και καθιστά αναγκαία τη διευκρίνηση για τη θεμελίωση της προτεινόμενης αξιολόγησης. Άραγε, η ‘’δυτική νεωτερικότητα’’ που υπονοείται είναι ο Εμπειρισμός, ο Νεοθετικισμός ,ο Δομισμός(η αποδόμηση της εκπαίδευσης) ή μήπως γίνεται σιωπηρά αποδεκτή η άποψη ότι η ιστορία του νεωτερικού συστήματος (επιστήμη-ιδεολογία-οικονομία ) είναι η ιστορία (οι αντιφάσεις και τα όρια) του Ευρωπαϊκού ‘’οικουμενισμού’’ ; (βλ. Immanuel Wallerstein, Ευρωπαϊκός Οικουμενισμός. Η Ρητορική της Δύναμης, Θεσσαλονίκη, 2010)
Ενδεχομένως , η αποδοχή της άποψης αυτής, εξηγεί τις αντιφάσεις και τα όρια του νεοθετικισμού -νεοφιλελευθερισμού. Διευκρινίζεται ότι ενώ η νεωτερικότητα είναι το Πνεύμα του πρώϊμου καπιταλισμού, η μετανεωτερικότητα φαίνεται να είναι το Πνεύμα της Εποχής, του ύστερου καπιταλισμού.( βλ. Fredric Jameson, Το Μεταμοντέρνο ή Η Πολιτισμική Λογική του Ύστερου Καπιταλισμού, Αθήνα 1999).
Εξάλλου, η επίκληση του πνεύματος της εποχής του Γαλιλαίου (16ος/17ος αι.) και της ‘’πειραματικής φυσικής’’ (για να θυμηθούμε την Πίζα αλλά και τον διαγωνισμό PISA που αποτελεί μάλλον το πρότυπο αξιολόγησης της εκπαίδευσης με βάση τις οδηγίες του ΟΟΣΑ), προκαλεί εύλογη απορία στην κοινότητα των ιστορικών της φιλοσοφίας και της επιστήμης. Επισημαίνεται, ότι για να είναι επιστημολογικά έγκυρη και επαρκής η επίκληση της ‘’δυτικής νεωτερικότητας’’ και της ‘’επιστήμης’’ οφείλει να λαμβάνει υπόψη την κριτική των Karl Popper, Thomas Khun, Imre Lakatos, Paul Feyerabend και τη σχετική βιβλιογραφία.
2. Η σχέση της ‘’δυτικής νεωτερικότητας’’ με τη συγκεκριμένη εκπαιδευτική πολιτική και αξιολόγηση, δικαιολογείται στη συνέντευξη, καθόσον υποστηρίζεται ότι η επιστήμη (Γαλιλαίος) τίθεται στην υπηρεσία της πολιτικής. Με την απροκάλυπτη δήλωση ότι ‘’ η επιστήμη μετρά για να βγάλει συμπεράσματα και να εφαρμόσει πολιτικές’’, απομυθοποιείται η ‘’ουδετερότητα της επιστήμης’’ και αναγνωρίζεται ο κοινωνικός (ταξικός) χαρακτήρας της επιστήμης και της εκπαίδευσης.
Εξάλλου, η εργαλειοποίηση της επιστήμης τη σύγχρονη εποχή καθίσταται πλέον εμφανής. Ωστόσο, στη συνέντευξη δεν προσδιορίζεται ή αποσιωπάται ποια είναι αυτή η εκπαιδευτική πολιτική που εφαρμόζεται για τη συγκεκριμένη αξιολόγηση. Ενδεχομένως μια σύντομη αναδρομή στην πρόσφατη ιστορία του ΙΕΠ δώσει την απάντηση. Το ΙΕΠ δεν έπεσε από τον ουρανό του Γαλιλαίου, αντίθετα η προϊστορία του αποκαλύπτει την ιδεολογία και την αξιολογία του. Το ΙΕΠ (Ινστιτούτο όχι Παιδαγωγικό αλλά εκπαιδευτικής πολιτικής) εμφανίζεται ως γνήσιο τέκνο, όχι της οργής αλλά της ‘’ κρίσης της νεωτερικότητας’’ στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης και των ‘’Μνημονίων’’ (2010-2015). Η περίοδος αυτή αντανακλά τη χρεοκοπία και τα όρια της ‘’νεωτερικής’’ και της αστικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, η οποία ολοκληρώνεται με την κατάργηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
Με την Πράξη Φ.908/18254 της Υπουργού Παιδείας Ά. Διαμαντοπούλου, (ΦΕΚ 372Β΄/20-2-2012), διαπιστώνεται η παύση λειτουργίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και η έναρξη λειτουργίας του ΙΕΠ από 24-2-2012.
Κωμικοτραγικό στοιχείο της υπόθεσης αποτελεί ότι ο κύκλος ζωής και θανάτου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (1964- 2012) συμπίπτει με τον κύκλο της πολιτικής του Γεωργίου Παπανδρέου (πρεσβύτερου και νεώτερου). Κατά ειρωνεία της τύχης, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ιδρύεται με το Νόμο 4379/1964 από τον Πρωθυπουργό και Υπουργό Παιδείας Γεώργιο Παπανδρέου, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και εμπνέεται από τα προοδευτικά οράματα της νεωτερικότητας, του Ευάγγελου Παπανούτσου και του καθηγητή του ΑΠΘ Ι.Θ. Κακριδή, πρώτου Προέδρου του Π.Ι.
Μετά από 48 χρόνια λειτουργίας το Π.Ι καταργείται από τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου του Ανδρέα και την Υπουργό Παιδείας και δια Βίου Μάθησης Ά. Διαμαντοπούλου στις 20-2-2012, χωρίς αξιολόγηση... Λίγο αργότερα, στις 7-3-2012 η Ά. Διαμαντοπούλου έχοντας ολοκληρώσει το έργο της αποχωρεί από το Υπουργείο Παιδείας για το Υπουργείο Ανάπτυξης...
Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η ίδρυση του ΙΕΠ συμπίπτει και με την κατάργηση του τίτλου ‘’Εθνικής ‘’από το Υπουργείο Παιδείας. Στα ερείπια του Π.Ι που λειτουργούσε από την ίδρυσή του ως ανεξάρτητη δημόσια υπηρεσία (ΝΠΔΔ) θεμελιώνεται το ΙΕΠ ως ΝΠΙΔ, προφανώς για να δηλωθεί η πρόθεση ιδιωτικοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης με την αιτιολογία της απορρόφησης κονδυλίων ΕΣΠΑ.
Ωστόσο, επειδή οι Δυτικοί (ΕΕ, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ) δεν είναι κουτόφραγκοι, για να πιάσουν τόπο τα λεφτά τους, έδωσαν και τις αντίστοιχες οδηγίες για τη θυσία της Ιφιγένειας (Εθνικής και Δημόσιας εκπαίδευσης) έτσι ώστε να φυσήξει ούριος άνεμος στα πανιά της παγκοσμιοποίησης.
Συγκριτική θεώρηση του έργου του Π.Ι (1964-2012) και του ΙΕΠ (2012 – 2021) αποδεικνύει ότι η εκπαιδευτική πολιτική της τελευταίας δεκαετίας δεν ακολουθεί το πνεύμα της ‘’δυτικής αστικής νεωτερικότητας’’ (Γ.Παπανδρέου ,Α.Δελμούζου, Ε.Παπανούτσου, Ι.Θ.Κακριδή) αλλά μάλλον εντάσσεται στο πνεύμα του Μεταμοντέρνου. Για τη σύγκριση και διαφορά, της ιδεολογίας και αξιολογίας της νεωτερικής (εθνικής και ανθρωπιστικής) και μετανεωτερικής (υπερεθνικής και ψηφιακής) εκπαίδευσης ενδιαφέρον παρουσιάζει συνολικά το έργο του Ε. Παπανούτσου και ιδιαίτερα το σχετικό με τη ζωή του Α. Δελμούζου. (βλ. Ε. Π. Παπανούτσου, Α. Δελμούζος, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1984).
Η μετάβαση από τη νεωτερικότητα στη μετανεωτερικότητα ολοκληρώνεται με την υπέρβαση της ‘’εθνικής’’παιδείας και την αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων στην κατεύθυνση του ‘’εγγραμματισμού’’ (literacy), νεολογισμός που αφορά τη γνώση γραφής, ανάγνωσης και ‘’δεξιοτήτων’’. Στην έννοια του ‘’εγγραμματισμού’’ συμπυκνώνεται η αξιολογία της μεταμοντέρνας εκπαίδευσης καθώς αποτελεί την υπέρτατη αξία και το ύψιστο αγαθό ( ‘’summum bonum’’) της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ και του διαγωνισμού PISA για την αποδόμηση της νεωτερικής γνώσης.
Υπενθυμίζεται, ότι ο έλεγχος των ‘’δεξιοτήτων’’ των μαθητών στο πλαίσιο εφαρμογής του εγγραμματισμού εμφανίστηκε στις εξετάσεις για τα Πρότυπα Γυμνάσια μέσα στην πανδημία (29/6/2020) και ‘’δέθηκε’’ ο εγγραμματισμός με την Αριστεία. (βλ. Γιάννης Σπυράλατος, Πρότυπες αριστο-τεχνικές δεξιο-τεχνίες, alfavita, 29/6/2020).
3. Το τρίτο και τελευταίο ζήτημα που θέτει η συνέντευξη είναι η αντιπαράθεση δογματισμού και σκεπτικισμού, εκπαιδευτικών και ΥΠΑΙΘ/ΙΕΠ για το ‘’αξιολογικό σύστημα’’ της εκπαίδευσης. Η απόφανση ή κρίση ‘’Λυπάμαι για τον δογματισμό των συνδικαλιστών που είναι αρνητικοί σε οποιοδήποτε αξιολογικό σύστημα’’ είναι προβοκατόρικη (προκλητική) καθώς φαίνεται ότι αγνοείται η σημασία των λέξεων : δόγμα, δογματικός, δογματισμός. Προκαλεί απορία και έκπληξη το γεγονός της επιλεκτικής (αρνητικής και απαξιωτικής) χρήσης του όρου για τη διαβολή των ‘’συνδικαλιστών εκπαιδευτικών’’. Ομολογουμένως, οι λέξεις και οι όροι λέγονται και νοούνται πολλαχώς.
Κάθε άνθρωπος έχει δόγμα και είναι δογματικός με τις διάφορες σημασίες της λέξης (γνώμη, πεποίθηση, θεωρία - επιστημονική ή πολιτική, έννοια, απόφαση, κρίση, θεμελιώδη αρχή, αξίωμα, αυθεντική θρησκευτική πίστη). Προς υπέρβαση της κοινοτοπίας του όρου υπενθυμίζεται ότι οι ‘’δογματικοί’’ στην αρχαιότητα είναι αυτοί που είχαν τη βεβαιότητα ότι ο κόσμος υπάρχει πραγματικά και είναι δυνατή η γνώση του. Αντίπαλοι των δογματικών υπήρξαν οι ‘’σκεπτικοί’’, ορισμένοι απ` τους οποίους στα ζητήματα έρευνας και γνώμης πρότειναν την εφαρμογή της ‘’εποχής’’ – αποχής. ( Σέξτος Εμπειρικός. Πυρρώνειαι Υποτυπώσεις I, 27-30).
Μεταξύ αρχαίου και νεώτερου σκεπτικισμού διακρίνονται εκλεκτικές συγγένειες. Αν και δεν είναι επί του παρόντος, η διερεύνηση της σχέσης σκεπτικισμού (σχετικισμού) και μεταμοντερνισμού, στη συνέντευξη φαίνεται, ότι το ΙΕΠ διαπνέεται από μεταμοντέρνο σχετικισμό μάλλον νεοφιλελεύθερης προέλευσης.
Αντίθετα, οι εκπαιδευτικοί έχουν δόγματα και αξιώματα, αρχές και αξίες, καθόσον ως παιδαγωγοί θεωρούν ‘’ότι την αρετή μπορεί κανείς να την διδαχθεί. Κι ότι οι ευγενείς άνθρωποι ταυτίζονται με κείνους που έχουν αρετή’’ (Αντισθένης, απ.32 και 160).
Οι εκπαιδευτικοί είναι δογματικοί, παραμένουν στέρεοι και συνεπείς στις αξίες και αρετές της Παιδείας, την οποία υπηρετούν χωρίς φόβο και πάθος καλλιεργώντας στην τάξη την ευδαιμονία και την αταραξία.
Οι δάσκαλοι της Αρετής και της Σοφίας είναι εντάξει, σε αντίθεση με τους οπορτουνιστές (καιροσκόπους), τους αναθεωρητές της Ιστορίας, τους μεταμοντέρνους αφηγητές και τους γυρολόγους της πολιτικής που αλλάζουν δόγματα και κόμματα ακολουθώντας τις επιταγές του εφήμερου συμφέροντος.
Οι εκπαιδευτικοί έχουν βεβαιότητα ότι ο κόσμος δεν είναι εικονική πραγματικότητα, ούτε Ιδέα ή ψευδαίσθηση του νου και της συνείδησης του ανθρώπου. Οι δάσκαλοι είναι δογματικοί και ριζοσπάστες. Δεν διδάσκουν στην τάξη μόνο ερμηνείες (αφηγήσεις) για τον κόσμο, αλλά ταυτόχρονα αγωνίζονται με την Τάξη τους (σχολική και κοινωνική) για την αλλαγή και τη μεταμόρφωση του κόσμου.
Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι αρνητικοί σε οποιοδήποτε αξιολογικό σύστημα, είναι ‘’σκεπτικοί’’ και ‘’επέχουν’’ (απέχουν) από την απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης που επιχειρείται στο Πνεύμα του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης (ιμπεριαλισμού).
Με αφορμή τον εορτασμό των διακοσίων ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης (1821) θυμούνται τον Μπαρμπαγιάννη Μακρυγιάννη, ‘’γιατί είμαστε στο Εμείς και όχι στο Εγώ’’, αγωνίζονται για δημοκρατία, λαϊκή παιδεία και εθνική ανεξαρτησία.
Γιορτάζουν την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης από αξιόμαχη θέση γιατί θέλει αρετήν και τόλμην, η Παιδεία.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 17 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 17/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
