Βασίλης Γκουζέλος Την Παρασκευή 30 Μαΐου, άνοιξε η αυλαία των Πανελλαδικών Εξετάσεων για τους μαθητές των Γενικών Λυκείων. Η πρώτη τους «δοκιμασία» ήρθε μέσα από το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας δύσκολης αλλά κρίσιμης πορείας για την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Περισσότεροι από 68.000 υποψήφιοι διεκδικούν μία θέση στα πανεπιστήμια της χώρας.
Το θέμα της φετινής Έκθεσης, που αφορούσε τη δημιουργικότητα και τη φαντασία στο σχολείο, άνοιξε έναν ευρύτερο κύκλο συζήτησης γύρω από τις πραγματικές δυνατότητες του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος να καλλιεργήσει αυτές τις δεξιότητες.
Σε μια εποχή που η εκπαίδευση προσαρμόζεται διαρκώς σε νέα προγράμματα, αξιολογήσεις και δεξιότητες «κατά παραγγελία», τίθεται το ερώτημα: Μπορεί το σημερινό σχολείο να ενισχύσει ουσιαστικά τη δημιουργικότητα ή τη χειραγωγεί στα στενά όρια της αγοράς;
Παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις για «καινοτομία» και «ευέλικτες δεξιότητες», η πραγματικότητα που βιώνουν καθημερινά μαθητές και εκπαιδευτικοί είναι συχνά διαφορετική. Υποχρηματοδότηση, ελλείψεις σε προσωπικό, φθαρμένα κτίρια και περιορισμένες δυνατότητες για εργαστηριακή ή πολιτιστική δραστηριότητα συνθέτουν ένα πλαίσιο που δεν ενθαρρύνει τη φαντασία, αλλά την περιορίζει.
Την ίδια στιγμή, εντείνεται η κατηγοριοποίηση των σχολείων, με παραδείγματα «πρότυπων» μονάδων που λειτουργούν αποκομμένα από τις ανάγκες της πλειοψηφίας. Οι κοινωνικές ανισότητες αντανακλώνται έντονα και στο χώρο της εκπαίδευσης.
Το εκπαιδευτικό σύστημα καλείται να απαντήσει σε μία κεντρική πρόκληση: Θα αποτελέσει πεδίο ελευθερίας και έκφρασης για όλους ή μηχανισμό αναπαραγωγής κοινωνικών αποκλεισμών; Όσο η εκπαίδευση σχεδιάζεται με όρους αγοράς και όχι με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, η δημιουργικότητα κινδυνεύει να γίνει εργαλείο προσαρμογής κι όχι απελευθέρωσης.
Οι αντιφάσεις ενός συστήματος που ζητά από τους μαθητές «πρωτοτυπία», αλλά τους περιορίζει με τράπεζες θεμάτων, αδιάκοπες εξετάσεις και έλλειψη ελεύθερου χρόνου, δεν μπορούν να κρυφτούν πίσω από θεωρίες περί εκπαιδευτικής «εξέλιξης».
Το μήνυμα των πρώτων εξετάσεων είναι διπλό: οι νέοι έχουν τις δυνατότητες, την ευφυΐα και την έμπνευση να ανταποκριθούν σε απαιτήσεις. Όμως, για να ανθίσει η δημιουργικότητά τους, χρειάζονται ένα σχολείο που να τους εμπνέει, όχι να τους εξαντλεί. Ένα σχολείο που να προσφέρει ίσες ευκαιρίες, ασφάλεια και σύγχρονες υποδομές.
Η φετινή θεματολογία, θέλοντας και μη, ανέδειξε τις αντιφάσεις του ίδιου του εκπαιδευτικού πλαισίου. Και ίσως το σημαντικότερο ερώτημα των ημερών δεν είναι «τι έγραψαν οι μαθητές», αλλά τι πραγματικά διδάσκονται – και κυρίως, σε τι κοινωνία καλούνται να μεγαλώσουν και να δημιουργήσουν.
Όλα τα νέα και οι ειδήσεις που αφορούν τις Πανελλήνιες
Τελική ευθεία για τις Πανελλαδικές 2025: 10 πολύτιμες συμβουλές για την ημέρα της εξέταση
