Χρήστος Κάτσικας «Τα αμφιθέατρα κινδυνεύουν να "αδειάσουν" από φοιτητές διότι μειώνονται οι εισακτέοι λόγω του δημογραφικού προβλήματος της χώρας και της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής. Το πρόβλημα αναμένεται να οξυνθεί από το 2026, καθώς ολοκληρώνουν το λύκειο οι μαθητές που γεννήθηκαν κατά την έναρξη της κρίσης, το 2009-2010».(Καθημερινή 20/82025)
Τις τελευταίες μέρες ακούγεται συχνά ότι οι χιλιάδες κενές θέσεις στα πανεπιστήμια οφείλονται στη «δημογραφική κατάρρευση» της χώρας. Όμως τα δεδομένα δείχνουν κάτι διαφορετικό: το πρόβλημα σήμερα δεν είναι δημογραφικό, αλλά πολιτικό.
Ποιοι είναι οι φετινοί πρωτοετείς;
Όπως πολύ εύστοχα σημειώνει ο Παναγιώτης Σωτήρης οι φοιτητές που εισάγονται φέτος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι γεννημένοι το 2005-2007. Πρόκειται για χρονιές με σχετικά αυξημένες γεννήσεις:
2005: 107.545 γεννήσεις
2006: 112.042 γεννήσεις
2007: 111.926 γεννήσεις
Ακολουθούν ακόμη περισσότερες γεννήσεις το 2008 (118.032), το 2009 (117.933) και το 2010 (114.766). Για σύγκριση, το 2023 καταγράφηκαν μόλις 71.455 γεννήσεις.
Με άλλα λόγια, οι φετινές γενιές πρωτοετών είναι αριθμητικά ισχυρότερες από τις τωρινές γενιές νηπίων και δημοτικού. Το «δημογραφικό σοκ» θα φανεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση από το 2030 και μετά, όταν οι γενιές με δραματικά λιγότερες γεννήσεις θα φτάσουν στην ηλικία εισαγωγής στα ΑΕΙ.
Τι δείχνουν τα σχολεία
Η εικόνα αποτυπώθηκε και στα γυμνάσια: το 2021-2022, όταν οι σημερινοί πρωτοετείς φοιτούσαν εκεί, ο μαθητικός πληθυσμός έφτασε τους 332.413.
Ωστόσο, στα λύκεια παρατηρείται μείωση:
2017-2018: 245.811 μαθητές
2022-2023: 230.334 μαθητές
Η μείωση αυτή δεν συνδέεται με τις γεννήσεις (οι αντίστοιχες χρονιές είχαν υψηλότερους αριθμούς), αλλά με διαρροή μαθητών στη μετάβαση από το Γυμνάσιο στο Λύκειο.
Οι πραγματικές αιτίες των κενών θέσεων στα ΑΕΙ
Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Σωτήρη, σήμερα οι λιγότεροι πρωτοετείς δεν είναι αποτέλεσμα του δημογραφικού. Αντίθετα, είναι αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών:
Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ): μειώνει τεχνητά τον αριθμό των εισακτέων.
Υψηλό κόστος φοίτησης στα περιφερειακά ΑΕΙ: αποτρέπει οικογένειες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Κοινωνικοοικονομικοί φραγμοί: οδηγούν μέρος των μαθητών να εγκαταλείπουν το Λύκειο ή να στρέφονται σε εναλλακτικές διαδρομές εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Προώθηση της ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: πολιτική που επιδιώκει να δημιουργήσει «πελατεία» για κολέγια και ιδιωτικά ιδρύματα.
Το πραγματικό δημογραφικό κύμα έρχεται
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα βιώνει δημογραφική κρίση. Όμως η κρίση αυτή θα «χτυπήσει» τα πανεπιστήμια κυρίως μετά το 2030. Μέχρι τότε, οι κενές θέσεις που βλέπουμε σήμερα οφείλονται όχι στη μείωση γεννήσεων αλλά στις ταξικές και αποκλειστικές πολιτικές για την πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση.
Θαύμα! Θαύμα! Αγάπη μου... συρρίκνωσα τα Πανεπιστήμια!
Η ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής φώτισε για μια ακόμη φορά τις συνέπειες των τεχνητών εμποδίων που στήθηκαν τα τελευταία χρόνια με την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) στις πανελλαδικές εξετάσεις με τις εκατόμβες εξοστρακισμένων υποψηφίων.
Από τους φετινούς υποψηφίους των ΓΕΛ, κενές μένουν 10.628 θέσεις λόγω ΕΒΕ. Αντίστοιχα, από τους υποψηφίους των ΕΠΑΛ, μένουν κενές 250 θέσεις – και πάλι λόγω ΕΒΕ. Συνολικά, λοιπόν, μόνο έτος έχουμε περίπου 11.000 «ορφανές» θέσεις.
Θυμίζουμε ότι στις προτελευταίες Πανελλαδικές Εξετάσεις (2024) έμειναν 10.120 κενές θέσεις, ενώ στις Πανελλαδικές Εξετάσεις του 2023 153 τμήματα των ΑΕΙ (ένα ποσοστό περίπου 34% του συνόλου των τμημάτων) δεν δέχθηκαν το σύνολο των φοιτητών που «ζήτησαν», κάτι που αθροιστικά, μαζί με τις σχολές των ενστόλων, μεταφράστηκε σε περίπου 10.000 κενές θέσεις.
Να σημειώσουμε ότι τα προηγούμενα χρόνια (2021 και 2022) που εφαρμόστηκε η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ), με τα «μαγικά» του υπουργείου Παιδείας έμειναν κενές συνολικά πάνω από 28.000 θέσεις. Για παράδειγμα το 2021, πρώτη χρονιά εφαρμογής της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ), έμειναν 17.000 κενές θέσεις! Το 2022, λόγω ΕΒΕ, έμειναν κενές σε πανεπιστημιακά τμήματα περί τις 11.000 θέσεις.
Συνολικά στην πενταετία που εφαρμόζεται η ΕΒΕ (2021-2025) έχουμε περίπου 59.000 κενές θέσεις στα ΑΕΙ.
Μαύρα μαντάτα για τα δημόσια Πανεπιστήμια
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Μαύρα μαντάτα για τα δημόσια Πανεπιστήμια. Συνολικά στην τετραετία που εφαρμόζεται η ΕΒΕ (2021-2025) έχουμε περίπου 59.000 κενές θέσεις στα ΑΕΙ!
Δηλαδή, αθέατα προς το παρόν, μέσα σε πέντε χρόνια η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής έχει εξαφανίσει πάνω στα 3 Πανεπιστήμια του μεγέθους του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Ιονίου Πανεπιστημίου!
Στο βάθος δεν περιμένει... κήπος, αλλά η αρχή μιας νέας «μαύρης εποχής» για τα δημόσια Πανεπιστήμια που θα έχουν να αντιμετωπίσουν την αποψίλωση και η αρχή μιας «χρυσής εποχής» για τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια που κάνουν το ντεπούτο τους το Φθινόπωρο. Γιατί είναι φανερό ότι μετά την εκκένωση... έρχεται για τα δημόσια Πανεπιστήμια η συρρίκνωση και για τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια (και όχι μόνο) η ...πελατεία!
Ο νόμος ν. 4957/ 2022 «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα» για τη λειτουργία των Πανεπιστημίων ορίζει ως ένα από τα κριτήρια ύπαρξής τους τον δυσανάλογα μεγάλο ή μικρό ετήσιο αριθμό φοιτητών του εκάστοτε ΑΕΙ σε σύγκριση με τον αριθμό των μελών ΔΕΠ, καθώς και την ιδιαίτερα χαμηλή προτίμηση για εισαγωγή στα προγράμματα σπουδών τυπικής εκπαίδευσης που παρέχουν. Ας ρίξουμε μια ματιά στο μέλλον με τον φακό της μαθηματικής ακρίβειας: οι χιλιάδες αυτές θέσεις εισακτέων που έμειναν κενές (σε συνδυασμό με τη «δράση των μετεγγραφών») αποψιλώνουν πάνω από 50-60 τμήματα περιφερειακών Πανεπιστημίων και όχι μόνο.
Στο σημείο αυτό, το ΥΠΑΙΘΑ, επιδέξια, με τη βοήθεια του μιντιακού λόγου που προβάλλει την εκπαιδευτική πολιτική του ως νέα μεταρρυθμιστική σταυροφορία, οδηγεί τον προβληματισμό της κοινής γνώμης σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία: όσα τμήματα δεν έχουν «φοιτητές-πελάτες» πρέπει να κλείσουν ή να αναμορφωθούν. Ετσι το υπουργείο νομιμοποιημένα θα σύρει τα «κενά» τμήματα στον «ανακριτικό» φακό της Εθνικής Αρχής για την Ανώτατη Εκπαίδευση (ΕΘΑΑΕ), η οποία, σαν έτοιμη από καιρό, αναμένεται να εισηγηθεί μείωση των πανεπιστημιακών τμημάτων της χώρας.
Αν θέλει κανείς να αποκωδικοποιήσει το μήνυμα της θηριώδους περικοπής θέσεων εισακτέων θα πρέπει αφενός να πάει στις αναπαραστάσεις που δημιουργούνται στους εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές και γονείς που παρακολουθούν με δέος ως θεατές το μέλλον που προβλέπεται γι’ αυτούς. Ποιο είναι το μήνυμα; Στροφή με μεγαλύτερη ένταση και σε μεγαλύτερη έκταση στα φροντιστηριακά στέγαστρα και σκέψεις για εγγραφή στα ιδιωτικά Πανεπιστήμια ή στα Κολέγια τα οποία τη μόνη απαίτηση που προβάλουν, ουσιαστικά, είναι τα δίδακτρα. Και η εκτίμηση για τον αριθμό των εγγραφών έχει ήδη κατατεθεί: Η ΕΘΑΑΕ υπολογίζει ότι τον προσεχή Οκτώβριο 6.500 – 7.000 άτομα θα πληρώσουν για την εγγραφή τους στο Α΄ έτος των ιδιωτικών ΑΕΙ.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 22/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
