Alfavita Newsroom Το να εστιάζουμε απλά στο γεγονός της βίας των ανηλίκων και να περιοριζόμαστε σε αποσπασματικά, επιφανειακά και συμπτωματολογικά μέτρα αντιμετώπισης του, χωρίς ανάλυση των βαθύτερων αιτιών του προβλήματος προφανώς δε θα έχει σοβαρά αποτελέσματα. Σαν να συζητούμε πιο σιρόπι ή πιο φυτικό αφέψημα θα περιορίσει τον χρόνιο βήχα ασθενή που καπνίζει τέσσερα πακέτα τσιγάρα τη μέρα.
Η εστίαση στο προκείμενο παράδειγμα θα πρέπει να είναι στο κάπνισμα των τεσσάρων πακέτων τσιγάρων και ακόμη βαθύτερα, στην ανάλυση των αιτιών που ώθησαν το συγκεκριμένο άτομο να καπνίζει τέσσερα πακέτα βλάπτοντας ανεπανόρθωτα την υγεία του και το πορτοφόλι του και όχι στα αναμφίβολα θετικά, αλλά καταπραϋντικά φυτικά ή χημικά μαντζούνια καταπολέμησης του βήχα. «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν» που έλεγε κάποτε ο Ιπποκράτης, με άλλα λόγια η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη.
Θα πρέπει να σκύψουμε με ειλικρίνεια στην ανάλυση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της κοινωνίας μας αν θέλουμε με ειλικρίνεια να αναζητήσουμε λύσεις στο πρόβλημα, αντί απλά να ψάχνουμε θέματα για να γεμίζουμε τα δελτία ειδήσεων με εικόνες ανήλικης παραβατικότητας. Θα πρέπει να δούμε τί αξίες καλλιεργούνται σήμερα, τί άλλαξε σε σχέση με λίγες δεκαετίες πριν, για να μπορέσουμε να εξηγήσουμε το φαινόμενο και να ορίσουμε στη συνεχεία το σωστό πλαίσιο αναζήτησης λύσεων.
Η κοινωνία μας λοιπόν όπως και οι περισσότερες δυτικές κοινωνίες, όχι όλες στον ίδιο βαθμό, έχει θεοποιήσει το χρήμα και τη δύναμη που απορρέει από την κατοχή του. Το πώς θα αποκτηθεί το χρήμα δεν έχει και τόση σημασία, αρκεί, πάνω στην προσπάθεια απόκτησης του, να μην κλειστείς σε κάποιο κελί όπου δε θα μπορείς να το απολαύσεις. Αν το χρήμα έχει αποκτηθεί κλέβοντας κάποιον πιο αδύναμό συμπολίτη σου ή το κράτος, αν πουλάς ναρκωτικά, τον εαυτό σου στο μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την ψυχή σου στον διάβολο, ή το κορμί σου σε κάποιον με περισσότερα χρήματα ή σε μια σχετικού θέματος ηλεκτρονική πλατφόρμα δεν έχει και τόση μεγάλη σημασία. Σε ερώτηση στο γυμνάσιο για το τι επάγγελμα θα ήθελαν να ακολουθήσουν στο μέλλον, πάνω από τους μισούς μαθητές δήλωσαν ότι θα ήθελαν να γίνουν επιχειρηματίες γενικά και αόριστα λες και επιχειρηματίας είναι το επάγγελμα που κάθεσαι και βγάζεις λεφτά. Επιστήμονες λίγοι, εκπαιδευτικός κανείς. Το τι θα επιχειρείς είναι αδιάφορο. Μαθητής πρώτης γυμνασίου με ρώτησε κάποτε, ελπίζω αστειευόμενος, αν θα μπορούσε να πουλήσει το ένα νεφρό του, να επενδύσει τα χρήματα που θα πάρει και αφού τα πολλαπλασιάσει να ξαναγοράσει ένα νέο νεφρό!!!
Είναι χαρακτηριστικό ιδιαίτερα των κοινωνιών που αντιμετωπίζουν έντονα φαινόμενα διαφθοράς και νεποτισμού, η διαρκής αναζήτηση ολοένα και περισσότερων χρημάτων ως κύριου μέσου που προσδίδει κοινωνική αναγνώριση και διασφαλίζει ένα ασφαλές μέλλον για το άτομο και τον πολύ στενό του περίγυρο, ειδικότερα στην περίπτωση που οι λοιποί κοινωνικοί θεσμοί όπως η παροχή υπηρεσιών περίθαλψης, εκπαίδευσης, πρόνοιας, δικαιοσύνης και γενικότερα μέριμνας, υπολειτουργούν ή δε λειτουργούν όπως θα έπρεπε.
Ειδικότερα όταν τα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους με πτυχία πανεπιστημίου, μεταπτυχιακά και πολλά άλλα προσόντα να παλεύουν νυχθημερόν για να τα φέρουν δύσκολα βόλτα, προφανώς – και δυστυχώς δικαιολογημένα – δε θα ήθελαν να ακολουθήσουν ένα ανάλογο δρόμο με κόπο, διαρκείς υποχρεώσεις και χωρίς το ανάλογο αντίκρισμα. Η γενιά που έρχεται να αναλάβει καθήκοντα έχει δυστυχώς πολύ γρήγορα διαπιστώσει ότι η σκληρή δουλειά ελάχιστα εξασφαλίζει στον σύγχρονο κόσμο και ψάχνει μανιωδώς την εναλλακτική του εύκολου πλουτισμού.
Η ίδια η γνώση έχει απαξιωθεί ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας ζωής ενός ανθρώπου, παραβλέποντας το γεγονός ότι η ουσιαστική γνώση δε βελτιώνει απλά τις μελλοντικές μας οικονομικές απολαβές, αλλά μας κάνει συνολικά καλύτερους, πιο ολοκληρωμένους ανθρώπους ως ηθικοπνευματικές οντότητες, ικανές να αντιμετωπίσουν ποικίλα προβλήματα και καταστάσεις, να έχουν ουσιαστικά όνειρα για το μέλλον και να εργάζονται συστηματικά για την επίτευξή τους. Ως συνέπεια της απαξίωσης της γνώσης έχουν περαιτέρω απαξιωθεί και οι χώροι οικοδόμησης της γνώσης καθώς και οι επαγγελματίες που εργάζονται σε αυτούς τους χώρους, με άλλα λόγια όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων.
Τα σοβαρά και ολοένα αυξανόμενα περιστατικά ανήλικης παραβατικότητας παραβλέπουν το γεγονός ότι οι μαθησιακές ικανότητες και δεξιότητες των παιδιών μας βαίνουν διαρκώς προς τα κάτω. Προφανώς αν υπάρχουν μαχαιρώματα, ναρκωτικά, κλοπές και συμπλοκές κανείς δε θα ασχοληθεί με το αν παιδιά Λυκείου δεν ξέρουν να συντάξουν μια λογική πρόταση με στοιχειώδη συντακτικό και ορθογραφία ή αν δεν μπορούν να κάνουν βασικές μαθηματικές πράξεις που διδάσκονται στο δημοτικό.
Τα παιδιά μας δεν είναι απλά ζωηρά που καμιά φορά ξεπερνούν τα όρια (τα παιδιά πρέπει να είναι ζωηρά και καμιά φορά να δοκιμάζουν τα όρια), αλλά δεν μελετούν, δεν διαβάζουν και δεν μαθαίνουν. Τα παιδιά μας είναι πολύ κακοί μαθητές σε μεγάλο βαθμό και δεν ενδιαφέρονται για τη μαθησιακή διαδικασία, για την οικοδόμηση γνωσιακών υποβάθρων και δεξιοτήτων και γενικότερα για την απόκτηση προσόντων που θα τα προετοιμάσουν κατάλληλα για μια δημιουργική και με νόημα και περιεχόμενο, ενήλικη ζωή. Ως αποτέλεσμα προσπαθούν να δώσουν άλλο εννοιολογικό περιεχόμενο στην εκπαιδευτική διαδικασία, γιατί βαριούνται, ή πιο απλά γιατί δε βρίσκουν κανένα σοβαρό κίνητρο να παρακολουθήσουν. Το γεγονός ότι πρέπει να καταβάλουν πιο σοβαρή προσπάθεια για να μείνουν στην ίδια τάξη παρά για να προβιβαστούν επιτείνει περισσότερο την αρνητική κατάσταση.
Το παράδοξο είναι ότι παλαιότερα πολύ καλύτερες μαθησιακές επιδόσεις επιτυγχάνονταν με υποτυπώδη σε σχέση με τα σημερινά μέσα. Θα αναφέρω τη δική μου προσωπική εμπειρία από τη μέση εκπαίδευση σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο της χώρας. Λυόμενο κτίριο σε Γυμνάσιο και Λύκειο, στο Γυμνάσιο είχαμε υποτυπώδες προαύλιο που κάναμε πεντάδες για να χωρέσουμε για την πρωινή προσευχή. Εναλλασσόμενο πρωινό και απογευματινό ωράριο παρακολούθησης, εργαστήρια φυσικών επιστημών, κλειστά αθλητικά γυμναστήρια, υπολογιστές και καλές τέχνες όχι απλά δεν υπήρχαν, αλλά ούτε καν φανταζόμασταν ότι υπάρχουν.
Χαρακτηριστικά θυμάμαι ότι ακόμα και το πρώτο μάθημα υπολογιστών στο πανεπιστήμιο ήταν θεωρητικό χωρίς να ακουμπήσουμε Η/Υ και την πρώτη μου χρονιά την πέρασα πάλι σε λυόμενα κτίρια!!! Παρόλα αυτά υπήρχε πραγματικό ενδιαφέρον για μάθηση, ουσιαστική προσπάθεια και υγιής συναγωνισμός.
Το εκπαιδευτικό προσωπικό της εποχής, συγκρινόμενο στα τυπικά προσόντα με το σημερινό, θα μπορούσε και να χαρακτηριστεί «αναλφάβητο». Πέραν του βασικού διδακτικού πτυχίου, ελαχιστότατοι είχαν πρόσθετα προσόντα. Μεταπτυχιακό δεν θυμάμαι να είχε κανένας – σε αντίθεση με σήμερα που σχεδόν όλο το εκπαιδευτικό προσωπικό έχει τουλάχιστον ένα με δύο μεταπτυχιακά, αρκετοί έχουν διδακτορικά, άλλοι δεύτερα και τρίτα πτυχία και όλοι άπειρες συμμετοχές και παρακολουθήσεις σε σεμινάρια, επιμορφώσεις, μετεκπαιδεύσεις, ευρωπαϊκά προγράμματα αναφορικά με γνωστικά, διδακτικά, μαθησιακά, ψυχοπαιδαγωγικά και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς ότι υπάρχει.
Καθηγητές από πολλές άλλες ειδικότητες πλαισίωσαν τα βασικά μαθήματα που κάναμε κάποτε, μπήκαν καλλιτεχνικά, θεατρικές αγωγές, δεύτερες και τρίτες ξένες γλώσσες από μόνο αγγλικά που ήταν παλαιότερα, ψυχολόγοι, νοσηλευτές. Εκπαιδευτικές εκδρομές με διανυκτέρευση ξεκίνησαν από το δημοτικό, πολλές από αυτές στο εξωτερικό, προγράμματα πάσης φύσεως και πανευρωπαϊκής εμβέλειας αντί για μια στεγνή πενταήμερη που υπήρχε λίγο παλαιότερα στην τρίτη Λυκείου.
Ινστιτούτα δημιουργήθηκαν, όπως και αρκετά πρόσθετα δραστήρια κέντρα επιμόρφωσης. Υλικοτεχνικές υποδομές απείρως καλύτερες, σύγχρονα σχολεία με εργαστήρια, αίθουσες υπολογιστών, αθλητικές υποδομές, ηλεκτρονικές τάξεις και λοιπές πλατφόρμες, τράπεζες θεμάτων, διαδραστικούς πίνακες σχεδόν σε κάθε τάξη και με ένα διαδίκτυο που κολυμπάει σε άπειρο δωρεάν εκπαιδευτικό υλικό για κάθε επίπεδο και για κάθε βαθμίδα.
Όχι και τόσο παλιά, για να κάνεις μια απλή εργασία έψαχνες σε εγκυκλοπαίδειες – αλήθεια, θυμάται κανείς τις εγκυκλοπαίδειες; – οι οποίες καμιά φορά ήταν στην καθαρεύουσα ή έτρεχες σε βιβλιοθήκες. Τώρα τα πάντα βρίσκονται διαθέσιμα στο κινητό μας ή σε μια κοντινή οθόνη. Πλέον τις εργασίες τις γράφει αυτόματα η ΑΙ και ετοιμάζει άμεσα και άκοπα τη σχετική παρουσίαση.
Σήμερα οι καθηγητές, για να κρατήσουν την προσοχή και το ενδιαφέρον των μαθητών, θα πρέπει να βγάζουν φωτιές από το στόμα, να κάνουν τούμπες, να βγάζουν λαγούς από τα καπέλα τους και να γνωρίζουν τη θηριοδαμαστική τέχνη στην εντέλεια – αν θέλουν απλά να κάνουν τη δουλειά τους. Και όλες αυτές τις δεξιότητες τις δώσαμε ένα σωρό ευφάνταστες ονομασίες όπως ανεστραμμένη τάξη, εργαστήρια δεξιοτήτων, eclass, βιωματική μάθηση κ.ά.
Παλαιότερα τα παιδιά πήγαιναν στο σχολείο για να μάθουν, ο κόσμος ανοιγόταν μπροστά τους μέσα από τα σχολικά βιβλία και την αλληλεπίδραση με τους καθηγητές και τους συμμαθητές τους και όχι από μια οθόνη. Κάνανε όνειρα, κάπου θέλανε να πάνε κάτι να γίνουνε και όχι μόνο να τα κονομήσουνε.
Η μαθησιακή ψαλίδα ήταν πιο μαζεμένη προς το κέντρο. Όλοι σχεδόν κάτι μάθαιναν, όλοι σχεδόν είχαν κάποιες βασικές γνώσεις με το απολυτήριο. Προφανώς συγκριτικά με τότε, δεν έχουμε λύσει όλα τα θέματα που απασχολούν την εκπαίδευση, με ένα κύριο πρόβλημα να παραμένει η αποκατάσταση της κοινωνικής και οικονομικής αναγνώρισης του έργου των υπερεκπαιδευμένων εκπαιδευτικών, αλλά έχουμε πετύχει αρκετά κυρίως σε θέματα υποδομών, μέσων και στελέχωσης. Αποτύχαμε όμως συλλογικά να δώσουμε όραμα στα παιδιά. Το κενό συμπληρώθηκε συνήθως από μια οθόνη που ανέλαβε αυτή να παρουσιάσει ένα άλλο δικό της όραμα. Πρέπει όλοι μας να αναλογιστούμε πώς στο καλό καταφέραμε να χάσουμε την έμφυτη διάθεση κάθε παιδιού για μάθηση, τώρα που βελτιώσαμε σημαντικά τις ελλείψεις σε υλικοτεχνικές υποδομές που μας ταλαιπωρούσαν παλαιότερα και παράλληλα παραφορτώσαμε τους εκπαιδευτικούς με τόνους προσόντων;
Και κλείνοντας ας πούμε και λίγα λόγια συγκριτικά για τη βία. Αν νομίζει κανείς ότι στα σχολεία του 80 και του 90 τα πράγματα ήταν αγγελικά πλασμένα μάλλον θα πήγαινε στις Ουρσουλίνες. Τα παιδιά ήταν πολύ πιο ζωηρά και ξύλο έπεφτε και ζοριλίκια είχε, και το ξύλο σαν πειθαρχικό μέτρο δεν είχε ακόμα επιστρέψει οριστικά και αμετάκλητα στον παράδεισο.
Τι ήταν διαφορετικό τότε;. Υπήρχαν άγραφοι κώδικες συμπεριφοράς. Δηλαδή πολύ δύσκολα θα έβλεπες δέκα άτομα να βαράνε κάποιον πεσμένο στο κεφάλι με κλωτσιές, απλά δεν έφτανε ως εκεί το ξύλο. Παρέες υπήρχαν πολλές, συμμορίες όχι. Αν σε βαρούσε κάποιος αμυνόσουν και αν μπορούσες ανταπέδιδες.
Δεν έπεφτες στην κατάθλιψη, στα ηρεμιστικά, ούτε έτρεχες με την πρώτη σε γονείς, διευθυντές και ψυχολόγους. Τα παιδιά μάθαιναν να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα τους μόνα τους και με τους φίλους τους. Στην ενήλικη ζωή δε θα έχει γονείς και διευθυντές να μας προστατεύουν από ακραίες συμπεριφορές.
Τους πιο παραβατικούς τους έβαζαν χέρι οι πολλοί, τους πιο αδύναμους κάποιοι βρισκόταν να τους βοηθήσουν να σταθούν στα πόδια τους. Ισχυρές και πιο αδύναμες προσωπικότητες υπήρχαν και τότε αλλά οι πολύ βίαιοι και οι πολύ αδύναμοι χαρακτήρες γενικά ήταν σημαντικά πιο λίγοι. Αν για κάποιο σοβαρό λόγο και πολύ σπάνια κάποιος ανήλικος κατέληγε στο αστυνομικό τμήμα, παρακαλούσε να περάσει το βράδυ στο αυτόφωρο παρά να γυρίσει στο σπίτι για προφανείς λόγους και σίγουρα δε ζητούσε φωτογραφική απόδειξη με περασμένες χειροπέδες για να καμαρώσει το κατόρθωμα του. Τα προβλήματα, που προφανώς ήταν πιο ήπια και διαχειρίσιμα, λυνόταν μέσα στη μαθητική κοινότητα, σπάνια εμπλέκονταν εκπαιδευτικοί και σχεδόν ποτέ η υπόλοιπη κοινωνία και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μαχαίρια έπαιζαν στους πιο ζόρικους προσωπικά δεν είδα ποτέ, πιο πολύ για φιγούρα, μαχαιρώματα ποτέ. Τσιγάρα και λοιπές ουσίες υπήρχαν αλλά πολύ πολύ πιο περιορισμένα και σίγουρα δε ξεκινούσαν από το γυμνάσιο.
Καφέ οι πιο πολλοί ήπιαμε στην τρίτη Λυκείου για να καταπολεμήσουμε την νύστα πάνω από βιβλία. Τώρα έχω δει να παραγγέλνει εκτός σχολείου φρέντο, μαθητής πρώτης γυμνασίου λίγο πιο ψηλός από τα καλαμάκι του καφέ. Τα δε ενεργειακά ποτά ξεκινούν από το δημοτικό, πολλοί δε έφηβοι πίνουν αρκετά τη μέρα με άγνωστες μαθησιακές, αναπτυξιακές και συμπεριφορικές επιπτώσεις και καλό θα ήταν κάποτε κάποιοι αρμόδιοι να τοποθετηθούν και πάνω στο θέμα αυτό.
Τέλος υπήρχαν πολύ λιγότερα κανάλια και δημοσιογράφοι. Δε πρέπει κανείς να ξεχνά ότι η εκπαίδευση είναι θεμελιώδες δικαίωμα και όχι υποχρέωση, όπως έχει καταντήσει σήμερα. Τα παιδιά θα πρέπει να πηγαίνουν σχολείο για τον λόγο που τα σχολεία υπάρχουν και όχι απλά για να μπορούν οι γονείς να εργάζονται ήσυχοι. Για να αποκτούν γνώσεις, δεξιότητες, να μαθαίνουν νέα πράγματα, να μαθαίνουν πως να μαθαίνουν, να καλλιεργούν ικανότητες, να κοινωνικοποιούνται και να αποκτούν φίλους και όχι να κάνουν εχθρούς, να αντιμετωπίζουν και να λύνουν προβλήματα και σε τελική περίπτωση να περνούν καλά και να γυρνάν σπίτι χαρούμενα. Χαρούμενα και δημιουργικά παιδιά μεταφράζονται σε χαρούμενους και δημιουργικούς ενήλικες. Προβληματικά και μαθησιακά χαμένα παιδικά χρόνια οδηγούν σε ενήλικες με προβλήματα ή σε προβληματικούς ενήλικες. Τα παιδικά χρόνια είναι καθοριστικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα ενός ενήλικα.
Δε πρέπει να τα αφήσουμε να πάνε χαμένα γιατί μετά λίγα μπορούν να γίνουν. Η κύρια λύση του προβλήματος είναι νομίζω εύκολη στον εντοπισμό της και εξαιρετικά δύσκολη στην εφαρμογή της. Εμείς συλλογικά ευθυνόμαστε για το πρόβλημα, οπότε εμείς πρέπει να αλλάξουμε, να γίνουμε καλύτεροι. Σαν άτομα, σαν επαγγελματίες, σαν ομάδες, σαν παρατάξεις σαν κόμματα, σαν κοινωνικά, οικονομικά, πολιτειακά, δικαστικά, υγειονομικά, εκπαιδευτικά λογικά δομημένα συστήματα με σαφείς κανόνες όρια με πρόγραμμα, σκοπό και όραμα για το μέλλον, Αν δε φτιάξουμε συνολικά την κοινωνία ας πάνω σε καθολικούς νόμους, αρχές και αξίες ας μη περιμένουμε ότι θα έχουμε σοβαρά αποτελέσματα με την καταστολή και την αυστηροποίηση των τιμωριών. Τα παιδιά είναι δικός μας καθρέφτης. Αν δε φτιάξουμε εμείς ας μη περιμένουμε πολλά.
Ας αναλογιστούμε όλοι ότι σε ελάχιστα χρόνια όλοι αυτοί οι ανήλικοι που παρελαύνουν από τα δελτία ειδήσεων θα ζορίζονται να πάρουν κάποιο χαρτί σε κάποια σχολή που πέρασαν με βαθμό κάτω του μηδενός, θα πρέπει να εργαστούν και να συνεργαστούν με κάποιους που έπαιζαν ξύλο για χρόνια, να κρατήσουν μαγαζιά και επιχειρήσεις, να κάνουν όνειρα και σχέδια για το μέλλον, να χτίσουν κοινωνικές σχέσεις, τα αγόρια θα χρεωθούν όπλα στο στρατό και εντέλει κάποια από αυτά να προσπαθήσουν να χτίσουν οικογένειες και να μεγαλώσουν παιδιά. Ίσως το τελευταίο να το σκεφτούμε λίγο καλύτερα και ας το κλείσουμε τελικά το ρημάδι το μαγαζί αφού δε πάει και πολύ καλά. Ή μάλλον θα κλείσει από μόνο του
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Η ύλη για 70.000 υποψήφιους ως 19/5 με τις λύσεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 19/05
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
