Χρήστος Κάτσικας Σε έκθεση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εκπαιδευτικών Πληροφοριών "Ευρυδίκη" που εξέτασε διάφορες πτυχές στη ζωή των εκπαιδευτικών όπως οι συνθήκες εργασίας, τα άγχη, οι ανασφάλειες, η επαγγελματική εξέλιξη κ.α. αποκαλύφθηκαν αρκετά θέματα που συνήθως μένουν στο περιθώριο της δημόσιας συζήτησης.
Η έρευνα αφορούσε 38 Ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν στο Erasmus+ programme της Ε.Ε. αναφορικά με τη μελέτη του άγχους των εκπαιδευτικών και πως αυτό επηρεάζεται από τις διάφορες συνθήκες της δουλειάς.
Από την ανάλυση προέκυψε ότι σε όλη την Ευρώπη πολλοί εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουν άγχος στην εργασία τους. Τα επίπεδα άγχους είναι χαμηλότερα όταν οι εκπαιδευτικοί εργάζονται σε σχολικά περιβάλλοντα που αντιλαμβάνονται ως συνεργατικά, όταν αισθάνονται αυτοπεποίθηση για την διαχείριση και παρακίνηση των μαθητών τους και όταν δεν αισθάνονται συνεχείς παρεμβάσεις στη δουλειά τους, ιδιαίτερα αυτές που νιώθουν ότι είναι απειλητικές.
Αντίθετα, οι εκπαιδευτικοί ανέφεραν ότι βιώνουν περισσότερο άγχος όταν πρέπει να δουλέψουν με τάξεις που θεωρούν “άτακτες”, όταν εργάζονται περισσότερες ώρες, και όταν υπόκεινται σε αξιολόγηση ως προϋπόθεση για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους.
Τα δεδομένα αποκαλύπτουν ότι, σε ορισμένες χώρες, ο αριθμός των εκπαιδευτικών που αναφέρουν υψηλά επίπεδα άγχους πρέπει να αποτελέσει πηγή ανησυχίας, καθώς μπορεί να επηρεάσει στο σύνολό της την εκπαιδευτική διαδικασία.
Στην Ελλάδα
Στη χώρα μας, σε πρόσφατη εμπειρική έρευνα που πραγματοποιήθηκε με κλειστό ερωτηματολόγιο σε 317 εκπαιδευτικούς Γυμνασίων, Λυκείων και ΕΠΑΛ την περίοδο Φεβρουάριος 2022 – Μάϊος 2022, φαίνεται ότι τα πράγματα, όσον αφορά τις στρεσογόνες καταστάσεις στο σχολικό χώρο έχουν αυξηθεί υπέρμετρα.
Ποια θεωρείτε τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζεται ως εκπαιδευτικός;
Στην ερώτηση αυτή οι απαντήσεις μοιάζουν με «κατακλυσμό» αναφορών που σχετίζονται με διάφορες πτυχές του επαγγέλματος και που φανερώνουν ότι οι εκπαιδευτικοί στη χώρα μας αντιμετωπίζουν ολοένα και πιο αυξημένα προβλήματα τα οποία πριμοδοτούν καταστάσεις σωματικής και συναισθηματικής εξουθένωσης, άγχους και εξάντλησης που μπορεί να επηρεάσουν τη σωματική και ψυχική τους υγεία.
Οι εκπαιδευτικοί υποδεικνύουν ότι η επιβάρυνσή τους συνδέεται με τις συνθήκες και τις ώρες εργασίας που εκτός από το σχολικό χώρο έχουν αποικίσει και το διάστημα εκτός σχολείου (στο σπίτι), τους ρυθμούς και τους τρόπους των αλλαγών στην εκπαίδευση, την οικονομική τους κατάσταση, τις πιέσεις από την εκπαιδευτική πολιτική και τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις από τη διοίκηση, την αξιολόγηση που συνδέεται με το μισθό τους, τις «διαταραγμένες τάξεις» και το να θεωρούνται υπεύθυνοι για τα επιτεύγματα των μαθητών τους.
Πως αισθάνονται οι εκπαιδευτικοί για το επάγγελμά τους και ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν | |
Αισθάνεστε χρόνο με το χρόνο περισσότερο ή λιγότερο άγχος και πίεση στη δουλειάς σας | |
Ναι 94% | Όχι 6% |
Ποια θεωρείτε τα σημαντικότερα προβλήματα που σας γεμίζουν άγχος (μέχρι 2 απαντήσεις) | |
|
|
Συνθήκες εργασίας και επέκταση εργάσιμου χρόνου | 49% |
Διαταραγμένες τάξεις | 40% |
Οικονομικά προβλήματα | 46% |
Εκπαιδευτική πολιτική - Πιέσεις από τη διοίκηση - Αξιολόγηση | 43% |
Σχέσεις με γονείς | 8% |
Άλλο | 3% |
Πηγή: Έρευνα του Χρήστου Κάτσικα με κλειστό ερωτηματολόγιο σε τυχαίο δείγμα 317 εκπαιδευτικών Γυμνασίων, Λυκείων και ΕΠΑΛ την περίοδο Φεβρουάριος 2022 – Μάϊος 2022 |
Ίσως είναι η πρώτη φορά μεταπολιτευτικά που ένα μεγάλο τμήμα των εκπαιδευτικών νιώθει αφενός τέτοια αφόρητη πίεση και αφετέρου τέτοια έλλειψη χαράς για τη διδασκαλία που αντί να τονώνει όπως παλιότερα, "αδειάζει" σωματικά και ψυχικά.
Ένα βαθιά τοξικό περιβάλλον για τα εργασιακά, μορφωτικά και δημοκρατικά δικαιώματα των εκπαιδευτικών διαμορφώνεται σταδιακά τον τελευταίο καιρό (με δικαστικές αποφάσεις, με εκβιαστικές εγκυκλίους και «προθεσμίες» που λειτουργούν ασφυκτικά θέτοντας τελεσίγραφα υλοποίησης εντολών, με προϊσταμένους στο ρόλο του επιτηρητή που κουνάνε το δάχτυλο με αυστηρότητα για να «συμμορφωθούν προς τας υποδείξεις» οι εκπαιδευτικοί).
Την ίδια ώρα, ολοένα και περισσότεροι εκπαιδευτικοί νιώθουν να "σκάει" πάνω τους ένα μπαράζ απειλών και τραμπουκισμών, μέσα σε διαταραγμένες τάξεις που οι μαθητές τους αντιλαμβάνονται τον εκπαιδευτικό σαν τον "βολικό" ένοχο για τα αδιέξοδα και την έλλειψη νοήματος που αντιμετωπίζουν στο σχολείο και στη ζωή τους, τους επιτίθενται με όλους τους τρόπους.
Μαζί, χέρι χέρι, ένας ατελείωτος βομβαρδισμός εξωεκπαιδευτικών εργασιών, γραφειοκρατικού φόρτου, ευθυνών που διασπείρουν άγχος, αβεβαιότητα και αγωνία.
Αφόρητη κατάσταση
Η κατάσταση στα σχολεία είναι ήδη επιβαρυμένη καθώς τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια τεράστια αύξηση των διοικητικών εργασιών των σχολείων.
Έγγραφα, Οδηγίες, Εγκύκλιοι, Υπουργικές Αποφάσεις, νέα νομοθεσία και βροχή από νέες ευθύνες που ετσιθελικά μετατρέπουν τους εκπαιδευτικούς σε πληροφορικούς (μέσα σε λίγα 24ωρα έπρεπε όλοι να χειρίζονται υπολογιστές και να ξέρουν να κάνουν μάθημα εξ αποστάσεως) νοσοκόμους και γιατρούς (υπεύθυνοι covid), ψυχολόγους (σύμβουλοι σχολικής ζωής), που μαζί με τους παλιότερους μόνιμους ρόλους του διοικητικού προσωπικού, του φύλακα, κάνουν "φύλο και φτερό" την εκπαιδευτική διαδικασία και εξουθενώνουν τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι στη χώρα μας, στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσια - Λύκεια) έχουν μέση ηλικία 50 ετών και άνω.
Την ίδια ώρα πάνω από 50.000 εκπαιδευτικοί, ιδιαίτερα όσοι διορίστηκαν τα τελευταία 2 χρόνια ή προσλήφθηκαν ως αναπληρωτές και εργάζονται εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας, ζουν σε κατάσταση πρωτόγνωρης ένδειας, καθώς με μισθό 800-900 ευρώ προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την απογείωση των ενοικίων και την εκτίναξη της ακρίβειας.
Ίσως γι αυτό μαζί με τις εστίες αντίστασης που αναζωπυρώνονται από το "λάδι που ρίχνει στη φωτιά" το ΥΠΑΙΘ, εκδηλώνεται και μια κατάσταση "σιωπηρής παραίτησης" ενός τμήματος των εκπαιδευτικών αλλά και ένα πρωτοφανές «κύμα νοερής φυγής» προς την συνταξιοδότηση (το οποίο δεν εκδηλώνεται πρακτικά καθώς υπάρχει ο φόβος και ο τρόμος των ατελείωτων μηνών σύνταξης στα 700 ευρώ), καθώς οι αντίξοες συνθήκες εργασίας (εντατικοποίηση, πίεση, εξάντληση, έλλειψη νοήματος, τηλεκπαίδευση και αξιολόγηση) έχουν κάνει αφόρητη τη ζωή χιλιάδων εκπαιδευτικών.
Οι νομοθετικές παρεμβάσεις της Υπουργού Παιδείας, ιδιαίτερα οι τελευταίες, αποτελούν μια βραδυφλεγή βόμβα στο "κλίμα" του σχολείου. Η επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών τείνει να απογειωθεί, η πίεση, ο φόβος, η υποτέλεια και η ανασφάλεια δημιουργεί ολοένα και περισσότερες αποικίες στο εκπαιδευτικό σώμα και ο κίνδυνος μιας κατάστασης εμφύλιας διαμάχης είναι ορατή και έτοιμη να διαχυθεί και προς "τα κάτω" και να επηρεάσει κάθε μέλος του εκπαιδευτικού προσωπικού.
Την ίδια ώρα με όχημα την αυτονομία της σχολικής μονάδας και την κακόφημη αξιολόγηση σχολείων και εκπαιδευτικών το υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να επιβάλλει νέα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια στη λειτουργία των σχολικών μονάδων και στρώνει το έδαφος για την κατηγοριοποίησή τους καθώς και την κατηγοριοποίηση και χειραγώγηση των δεκάδων χιλιάδων μόνιμων και αναπληρωτών εκπαιδευτικών.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
