Τα αντανακλαστικά που ενεργοποιούνται στο άκουσμα αυτών αποδεικνύουν ότι, δυστυχώς, η ελληνική κοινωνία είναι βαθιά πατριαρχική. Και είναι βαθιά πατριαρχική γιατί κανείς δε μιλάει ανοιχτά για το σεξ. Γιατί τα έμφυλα στερεότυπα είναι τόσο βαθιά ριζωμένα που για να σπάσουν χρειάζεται να παραδεχτούμε ότι έχουμε αποτύχει σαν κοινωνία να είμαστε συμπεριληπτικοί. Γιατί δεν είναι λίγοι αυτοί που ακόμα πιστεύουν ότι είναι δουλειά και επιλογή της οικογένειας η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Γιατί η πολιτεία δεν παραδειγματίζεται από την πρόοδο που έχουν κάνει άλλες χώρες σε αυτό το επίπεδο.
Γιατί επιμένει να είναι σφιχταγκαλιασμένη με την Εκκλησία η οποία νουθετεί το ποίμνιον της προς την αντίληψη “τα εν οίκω μη εν δήμω” παρά τα σκάνδαλα που έχουν κατά καιρούς βαρύνει τους ίδιους της τους λειτουργούς.
Ευτυχώς, ανάμεσά μας υπάρχουν κάποιοι άλλοι λειτουργοί, εκπαιδευτικοί, με γνήσια και άδολη αγάπη για τον άνθρωπο και το παιδί, που αντιμετωπίζουν τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ως ανθρώπινο δικαίωμα και υποχρέωση της κοινωνίας να το διαφυλάσσει. Η Έλενα Σκαρπίδου*, καλεσμένη στην εκπομπή Θέμα Παιδείας του Συμβουλίου Κοινωνικού Ελέγχου της ΕΡΤ στην ΕΡΤopen, μας λέει ότι οι έφηβοι/-ες έχουν ανάγκη να μιλήσουν, αλλά το σχολείο δεν τους/τις ακούει.
“Στο σχολείο δε συζητιούνται αυτά τα θέματα κάτι που πρέπει να δούμε σαν κοινωνία κατάματα. Το σχολείο είναι ένα μέρος που σου λέει, με το που μπαίνεις, άσε το σώμα σου απ’έξω. Δεν μπορούμε να θέσουμε εύκολα τέτοια ζητήματα, είναι ταμπού. Τώρα, όμως, έχουμε όλες αυτές τις αποκαλύψεις στο πλαίσιο του #Metoo και τις έρευνες που έχει κάνει το Χαμόγελο του Παιδιού που δείχνουν ότι 1 στα 5 παιδιά κακοποιούνται με κάποιον τρόπο.”
Οι συνέπειες της έλλειψης ενημέρωσης και γνώσης για τα σεξουαλικά θέματα και τις ταυτότητες των φύλων είναι τεράστιες σε όλα τα άτομα. Σύμφωνα με όσα είπε η κα Σκαρπίδου, στην Ελλάδα 1 στα 5 κορίτσια πριν τελειώσει το λύκειο έχει κάνει μια έκτρωση, κι αυτό είναι το υψηλότερο ποσοστό της Ευρώπης. Επίσης, επειδή τα κορίτσια έχουν χαμηλά επίπεδα εξουσίας και ελέγχου στις σεξουαλικές τους σχέσεις, έχουν αυτό που λέμε το βιασμό στη διάρκεια ραντεβού, ένα κρυφό κομμάτι της έμφυλης βίας που δε συζητιέται γιατί έχουν εσωτερικεύσει ως γυναίκες την ενοχή και αυτό έχει ως συνέπεια να γίνονται θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Αυτή η εσωτερίκευση της ενοχής είναι ο λόγος που τα περιστατικά βίας δεν καταγγέλλονται. [...] Τα παιδιά δεν έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν αυτά τα θέματα και να τα συνδέσουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα, να καταλάβουν ότι στις έμφυλες σχέσεις χρειάζεται ο σεβασμός, η εκτίμηση, και η υπευθυνότητα.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι το μοντέλο της πατριαρχίας δεν αφήνει τα αγόρια ανεπηρέαστα. Σε μια πατριαρχική κοινωνία, τα αγόρια καλούνται, μεγαλώνοντας, να υιοθετήσουν όλες αυτές τις συμπεριφορές που αρμόζουν στο στερεοτυπικό έμφυλό τους ρόλο.
“Τα αγόρια πρέπει συνεχώς να αποδεικνύουν ότι είναι άνδρες με αποτέλεσμα να αποστασιοποιούνται συναισθηματικά από όσα είναι φυσιολογικό να υπάρχουν μέσα στις σχέσεις, τη φροντίδα, τη συντροφικότητα, την αγάπη. Ελέγχουν την ετεροσεξουαλικότητα των άλλων, στιγματίζουν τα κορίτσια αν έχουν πιο έντονη σεξουαλική συμπεριφορά από αυτή που θεωρείται σωστή για τα κορίτσια, και όλους αυτούς που θεωρούν ότι δεν είναι αρκετά άντρες. Επίσης, ακριβώς για να αποδείξουν ότι είναι άνδρες, ξεκινούν από νωρίς τις σεξουαλικές τους σχέσεις, συχνά απροφύλακτα, και πολλές φορές εμπλέκονται σε επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως χρήση ουσιών και αλκοόλ. Τα τροχαία ατυχήματα ανάμεσα σε νεαρά άτομα οφείλονται, επίσης, κατά ένα μέρος, σε έμφυλα στερεότυπα και, γενικά, τα αγόρια μας κι αυτά υποφέρουν γιατί αναγκάζονται να θυσιάσουν τις ιδιαιτερότητές τους στο βωμό της κανονικότητας, αγκιστρώνονται στους έμφυλους ρόλους και τελικά δε νιώθουν ελεύθερα μέσα στις σχέσεις τους να είναι ο εαυτός τους.”
Και φυσικά, σε μια βαθιά πατριαρχική κοινωνία, τα παιδιά που υποφέρουν ακόμα περισσότερο είναι τα ΛΟΑΤΚΙ+ και το σχολείο, δυστυχώς, δεν είναι σε θέση να τα υποστηρίξει. Η πραγματικότητα, μάλιστα, έχει δείξει το αντίθετο. “Οι προκαταλήψεις και οι διακρίσεις που υπάρχουν στα σχολεία είναι πηγές άγχους γι αυτά τα παιδιά. Έχουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και στην ευημερία τους. Όταν αποφασίσουν να εκφράσουν το σεξουαλικό τους προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου τους, μπορεί να συναντήσουν συμπεριφορές βίαιες εκτός από τον κοινωνικό αποκλεισμό. Συνήθως κάνουν υπομονή μέχρι να τελειώσουν το σχολείο, περιμένουν να ξεμπερδέψουν, δηλαδή, με αυτο το κακοποιητικό πλαίσιο προσπαθώντας να είναι όσο πιο ήσυχα και αόρατα μπορούν. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που βιώνουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά είναι ότι δεν έχουν ψυχολογική υποστήριξη ούτε στο οικογενειακό τους περιβάλλον είτε γιατί δεν έχουν ακόμα αποκαλύψει το σεξουαλικό τους προσανατολισμό είτε γιατί βιώνουν την απόρριψη. [...] Τα παιδιά αυτά έχουν τετραπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν σοβαρό άγχος, στρες, κατάθλιψη, διπλάσια πιθανότητα να αυτοτραυματιστούν και τριπλάσια αυτοκτονικότητας.”
Η ένταξη του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο δε θα έπρεπε να αποτελεί θέμα συζήτησης. Εδώ και δεκαετίες σε άλλες ευρωπαΪκές χώρες και σε κάποιες πολιτείες της Αμερικής είναι υποχρεωτικό μάθημα σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και, ήδη, μετρούν αποτελέσματα δεκαετιών στις έρευνες για τη μείωση φλεγόντων για την Ελλάδα κοινωνικών προβλημάτων, όπως η έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία, ο αποκλεισμός και εκφοβισμός των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, οι γυναικοκτονίες, οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες ανάμεσα στην εφηβεία, κ.α.
Είναι αξιοσημείωτο το παράδειγμα της Ολλανδίας που, όπως ανέφερε η κυρία Σκαρπίδου, είναι πρωτοπόρα στην υλοποίηση των προγραμμάτων σεξουαλικής εκπαίδευσης έχοντας καταφέρει να έχει το χαμηλότερο ποσοστό ανήλικων μητέρων και αμβλώσεων κατά την εφηβική ηλικία στην Ευρώπη. Στη Δανία, που επίσης το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής είναι υποχρεωτικό από το 1970, έχουν χαμηλά ποσοστά εγκυμοσύνης παρόλο που ξεκινούν πολύ νωρίς τη σεξουαλική τους ζωή. Στη Φινλανδία επίσης από το 1970 το μάθημα είναι υποχρεωτικό και γίνονται συνεχώς έρευνες για τη βελτίωση των προγραμμάτων γιατί οι ανάγκες του μαθητικού πληθυσμού αλλάζουν. [...] Στην Αγγλία, από το 2017 η σεξουαλική εκπαίδευση έγινε υποχρεωτική γιατί πριν, κάθε σχολείο επέλεγε τις ώρες και το υλικό. Είναι σημαντικό να πούμε ότι οι Βρετανοί το προετοίμαζαν 2 χρόνια προκειμένου να γίνει η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών αλλά και ολόκληρης της κοινότητας.
Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών είναι, αναμφισβήτητα, το πιο σημαντικό προαπαιτούμενο για την επιτυχή εφαρμογή της σεξουαλικής εκπαίδευσης στο σχολείο. Δυστυχώς, παρόλο που έγινε το πρώτο βήμα με την ένταξη αυτής της θεματικής ενότητας στα εργαστήρια δεξιοτήτων, καμία επιμόρφωση των εκπαιδευτικών δεν έχει γίνει. Αυτό, μαζί με το γεγονός ότι δεν έχουν δοθεί κατευθυντήριες γραμμές στους εκπαιδευτικούς που το επιλέγουν μας οδηγεί στο συμπέρασμα , όπως είπε η κυρία Σκαρπίδου, ότι δεν πρόκειται παρά για μια πιλοτική εφαρμογή του μαθήματος αυτού. “Οι εκπαιδευτικοί αποφεύγουν να επιλέξουν δύσκολα ζητήματα ενώ αφήνεται σε αυτούς το περιθώριο να διδάξουν το μάθημα σύμφωνα με τα δικά τους στερεότυπα και προκαταλήψεις. [...] Ο τρόπος που εφαρμόζεται τώρα στα σχολεία δεν αρκεί για να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν θέσει οι διεθνείς οργανώσεις και η Unesco.”
*Η Έλενα Σκαρπίδου είναι Εκπαιδευτικός, δημιουργός της ιστοσελίδας Sexual Education, Συντονίστρια ομάδων Συμπεριληπτικής-Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης, Υπεύθυνη τομέα εκπαίδευσης του Πολύχρωμου Σχολείου.
Tο Πολύχρωμο Σχολείο μαζί με 30 άλλες οργανώσεις και τη στήριξη του Συμβουλίου της Ευρώπης τρέχει μια καμπάνια ΠροΧωράω και συγκεντρώνει υπογραφές εδώ
Μπορείτε να ακούσετε ολόκληρη τη συνέντευξη εδώ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 8/5
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 8/5
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
