Μαθητές και εκπαιδευτικοί αναζητώντας το μέλλον τους...

Και εκεί που νόμιζαν (και κυρίως ο περίγυρός τους) ότι η αδυναμία τους και τα ενδιαφέροντά τους είναι στα πεδία των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου, όλοι διαπιστώνουμε – μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικοί, πολίτες – ότι η συνεχής περιδιάβαση στα τεχνολογικά πεδία όχι μόνο δεν υπηρετεί τη μάθηση και την εκπαίδευση αλλά αποτελεί στρέβλωση σε ό,τι έχει προσδιοριστεί ως σχολείο.

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι απλά και μόνο εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Με αυτή διατηρείται μεν ένα νήμα επικοινωνίας εκπαιδευτικών και μαθητών αλλά… Είναι μια φενακισμένη λειτουργία της μάθησης. Είναι μια μη εκπαιδευτική διαδικασία. Δεν υπάρχει η έννοια του σχολείου. Εδώ μετασχηματίζονται όλα όσα γνώριζαν και βίωναν ως μαθητές, ως εκπαιδευόμενοι, ως διαπαιδαγωγούμενοι. Το ερώτημά τους είναι απλό. Μπορεί η κοινωνική και η φυσική πραγματικότητα του σχολείου να διαθλαστεί μέσω της τεχνολογίας και να μετατραπεί σε εικονική πραγματικότητα;

Εδώ απουσιάζουν τα συστατικά και καταστατικά στοιχεία του σχολείου: η όλη κουλτούρα της σχολικής αίθουσας, η διαπαιδαγώγηση και η κοινωνικοποίηση των μαθητών, το πολιτισμικό τοπίο του σχολείου (εκδηλώσεις, πρωτοβουλίες, ερευνητικά προγράμματα κλπ), η δημιουργία και η καλλιέργεια φιλίας και σχέσεων μεταξύ των μαθητών, η πολλαπλών πτυχώσεων αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων, ο αθλητισμός, η μουσική, το παιχνίδι των μαθητών. Λείπουν οι φυσικές υπάρξεις μαθητών και εκπαιδευτικών. Λείπει η ψυχή της εκπαίδευσης, η διαπροσωπική σχέση εκπαιδευτικού και μαθητή.

Προφανώς σε νέα πρωτόγνωρα ζητήματα παγκόσμιας εμβέλειας και μαζικής απειλής της ζωής των ανθρώπων όλοι ταλαντευόμαστε και αναζητούμε σταθερά σημεία αναφοράς. Το σημερινό δυστοπικό πεδίο της πανδημίας ακυρώνει και μια βασική παράμετρο στη μεταβίβαση του πολιτισμικού φορτίου από γενιά σε γενιά. Δεν υπάρχει καμιά σχετική εμπειρία, που θα ήταν υπόστρωμα για να εδραιωθούν προτάσεις και λύσεις.

Αλλά η πρόκληση για τους μαθητές δεν είναι μόνο στη σημερινή γκρίζα εικόνα της εκπαίδευσης. Αφορά το μέλλον τους σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά, που επιταχύνει όλο και πιο έντονα τους ρυθμούς διαμόρφωσης των κοινωνιών και των πολιτισμών.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει θέσει ήδη ένα πλαίσιο συζήτησης από το 2014 με θέμα: “Η Εκπαίδευση για την Αλλαγή. Η Αλλαγή για την Εκπαίδευση. Μανιφέστο των Εκπαιδευτικών για τον 21ο αιώνα από το Συνέδριο: Η επαγγελματική εικόνα και το ήθος των εκπαιδευτικών”. Σε αυτό το μανιφέστο αναδεικνύει τη νέα ματιά που πρέπει να έχουμε για την εκπαίδευση και για τον καθοριστικό ρόλο των εκπαιδευτικών.

“Σε ένα κόσμο με αυξανόμενη πολυπλοκότητα στον οποίο γίνονται ριζικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της ζωής και στον οποίο διακυβεύεται η περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα της παγκόσμιας κοινωνίας μας, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε και την εκπαίδευση. Οι στόχοι και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης πρέπει να τεθούν σε δοκιμασία. Ο ρόλος των εκπαιδευτικών και της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς και του σχολείου ως οργανισμού μάθησης πρέπει να επανεκτιμηθούν.

Ενώ μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι η βασική αποστολή του σχολείου παραμένει η ίδια, πρέπει να είμαστε σαφείς σχετικά με το γεγονός ότι ο ρόλος των εκπαιδευτικών, οι μέθοδοι, το περιεχόμενο και η θέση του σχολείου μέσα στην κοινωνία αλλάζουν. Για να κατανοήσουμε την ανάγκη για αυτές τις αλλαγές, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει να εξετάσουμε τις τρέχουσες εξελίξεις και να προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τη διασύνδεση, τις αιτίες και τα αποτελέσματά τους. Να αναγνωρίσουμε τόσο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε όσο και τις διαθέσιμες προοπτικές και να προβληματιστούμε σχετικά με τον αντίκτυπο που όλοι αυτοί οι παράγοντες (μπορούν και θα) έχουν στην εκπαίδευση.