Alfavita Newsroom Τις ημέρες αυτές συζητείται ένα σημαντικό νομοσχέδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση που έχει ως κύριο στόχο τη θεσμοθέτηση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) στη θέση της Αρχής Διασφάλισης & Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ). Αν και αποτυπώνεται ξεκάθαρα ο στόχος να αλλάξει δραματικά η φυσιογνωμία των Ελληνικών Πανεπιστημίων, το περιεχόμενο του νομοσχεδίου δεν έχει λάβει την απαιτούμενη δημοσιότητα ούτε έχει συζητηθεί στον βαθμό που θα έπρεπε στον δημόσιο διάλογο. Είναι δε απορίας άξιο γιατί τόση βιασύνη για την εκ βάθρων αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης-χρηματοδότησης των πανεπιστημίων όταν δεν έχει προηγηθεί κανένας συντεταγμένος και σε βάθος διάλογος με την πανεπιστημιακή κοινότητα. Ας δούμε τα κύρια στοιχεία του σχεδίου νόμου.
Η νέα Αρχή αποτελεί στην ουσία ενός ανδρός αρχή, του Προέδρου, ο οποίος έχει υπερβολική ισχύ στο να καθορίσει τη Στρατηγική Ανάπτυξης των Ιδρυμάτων και την ακαδημαϊκή τους λειτουργία. Ο νόμος παρέχει τη δυνατότητα στην Αρχή και κατ’ επέκταση στον Πρόεδρο που είναι ο επισπεύδων στη διαδικασία της στελέχωσής της, να παρεμβαίνει σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η δυνατότητα οργάνωσης προγραμμάτων σπουδών σε όλους τους κύκλους (προπτυχιακό, μεταπτυχιακό, διδακτορικό), η κατανομή της χρηματοδότησης και των θέσεων μελών ΔΕΠ, η βιωσιμότητα τμημάτων κ.α.
Η χρηματοδότηση συνδέεται για πρώτη φορά με την αξιολόγηση και η νέα Αρχή χρησιμοποιείται ως άλλοθι για να μειωθεί ο προϋπολογισμός του κάθε πανεπιστημίου, γιατί πώς είναι δυνατόν να αξιολογούνται κάθε χρόνο οι επιδόσεις των Ιδρυμάτων ώστε να κατανεμηθεί το 20% του ήδη υπάρχοντος προϋπολογισμού; Στην ουσία μέσω του νομοσχεδίου η κυβέρνηση δοκιμάζει την ανοχή της κοινότητας στην αλλαγή υποδείγματος σε ό,τι αφορά την κατανομή της χρηματοδότησης με ένα μικρό σχετικά ποσοστό να καθορίζεται από τις επιδόσεις. Αν το νομοσχέδιο ψηφιστεί χωρίς αντιδράσεις, τότε σε επόμενη φάση το 20% μπορεί να γίνει 50% ή και παραπάνω και αυτό δεν αποτελεί σενάριο συνωμοσίας. Άλλωστε υπάρχουν φωνές και στο Υπουργικό Συμβούλιο που το εισηγήθηκαν στην κ. Κεραμέως.
Η ανάγνωση του σχεδίου νόμου μου έφερε στο μυαλό τη συνάντηση με θέμα «Ενισχύοντας την κουλτούρα ποιότητας στα ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης: Κυβερνητικά κίνητρα και ο ρόλος της ηγεσίας των ΑΕΙ» που παρακολούθησα προ δύο ετών στο Όσλο στο πλαίσιο των εργασιών της ΕΚ2020 Ομάδας Εργασίας για τον Εκσυγχρονισμό της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Σε αυτή τη συνάντηση οι συμμετέχοντες ήταν πανεπιστημιακοί, στελέχη Υπουργείων και Αρχών Διασφάλισης Ποιότητας από όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Οι προσεγγίσεις στο πως μπορεί να καλλιεργηθεί κουλτούρα ποιότητας, που είναι και το ζητούμενο των Αρχών και των Συστημάτων Διασφάλισης Ποιότητας των Ιδρυμάτων, ήταν ενδιαφέρουσες και η παρέμβαση Πανεπιστημιακών που βρίσκονται σε Πανεπιστήμια που έχουν εφαρμόσει νεοφιλελεύθερες πολιτικές όπως αυτές που προτείνονται στο σχέδιο νόμου ήταν ιδιαιτέρως αποκαλυπτική. Κυρίως οι Πανεπιστημιακοί από πρωτοκλασάτα ιδρύματα της Ευρώπης εστίασαν πολύ στην ανάγκη της εμπέδωσης της κουλτούρας ποιότητας που βασίζεται σε αξίες, στόχους και προσδοκίες με αμιγώς ακαδημαϊκά κριτήρια πέρα από τις τυπικές διαδικασίες Διασφάλισης Ποιότητας.
Θυμάμαι την τοποθέτηση Αντιπρυτάνεως Ολλανδικού Πανεπιστήμιου που μοιράστηκε την τραυματική της εμπειρία από την αξιολόγηση που καθορίζει τη χρηματοδότηση, αφού η αρνητική αξιολόγηση του ιδρύματός της προκάλεσε αισθήματα απαξίωσης και απογοήτευσης στο προσωπικό και στους φοιτητές, επέφερε μείωση στα έσοδα του πανεπιστημίου κατά 5% και δημιούργησε σημαντικές δυσκολίες στη λειτουργία του.
Δε θα ξεχάσω επίσης την τοποθέτηση Αντιπρύτανη, σημαντικού ακαδημαϊκού, από Αυστριακό Πανεπιστήμιο που έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου ως προς την προσήλωση πολλών ιδρυμάτων να συντηρούν απαιτητικά συστήματα διασφάλισης ποιότητας που διαπρέπουν στη συνεχή συγκέντρωση στοιχείων, αλλά ουδόλως εμφυσούν την κουλτούρα ποιότητας, αντιθέτως απορροφούν πολύτιμους ανθρώπινους πόρους και αποστερούν πολύτιμο χρόνο από την εκπαιδευτική και ερευνητική δραστηριότητα των καθηγητών. Μου έκανε εντύπωση επίσης ότι οι Αρχές Διασφάλισης Ποιότητας χωρών με μεγάλη ακαδημαϊκή παράδοση όπως η Σουηδία έπαψαν να αξιολογούν τα προγράμματα σπουδών αφού αυτό αντιβαίνει στην ακαδημαϊκή ελευθερία των Πανεπιστημίων.
Συνεπώς, ο προβληματισμός για το κατά πόσο τα Συστήματα Διασφάλισης Ποιότητας μπορούν να συμβάλουν στην καλλιέργεια της κουλτούρας ποιότητας είναι διάχυτος στα Πανεπιστήμια της Ευρώπης και βρισκόμαστε στο σημείο όπου πολλές χώρες έχουν τη διάθεση να αναθεωρήσουν παρωχημένες λογικές, όπως αυτή της σύνδεσης της χρηματοδότησης με την αξιολόγηση και μετρικές αξιολόγησης όπως ο ρυθμός αποφοίτησης ή η επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων. Σε αυτή τη συγκυρία του αναστοχασμού στην Ευρώπη, δυστυχώς η νέα ηγεσία του Υπουργείου βιάζεται να εφαρμόσει πολιτικές χωρίς να αποτιμήσει το κατά πόσο έχουν επιτύχει σε χώρες όπου εφαρμόστηκαν.
Εφόσον διακηρυκτικά όλα τα συστήματα αξιολόγησης ευαγγελίζονται τη διασφάλιση της ποιότητας, θα πρέπει κάθε νόμος να δημιουργεί δομές που καλλιεργούν την κουλτούρα ποιότητας, η οποία ταυτίζεται με τη διασφάλιση της ακαδημαϊκότητας. Το επιτυγχάνει αυτό ο νέος νόμος; Δυστυχώς όχι. Ενδεικτική βόμβα στα θεμέλια της ακαδημαϊκότητας και της ποιότητας είναι η αξιολόγηση των ιδρυμάτων με βάση τον ρυθμό αποφοίτησης. Κοινώς τα πανεπιστήμια θα θεωρούνται «καλά» από την ΕΘΑΑΕ αν δίνουν πολλά πτυχία και όχι καλά πτυχία. Πόσο συνάδει αυτό άραγε με την κουλτούρα ποιότητας και την αξία που πρέπει να έχει ένας τίτλος σπουδών, αν τα πτυχία δίνονται με το κιλό κατά το παράδειγμα πολλών μεταπτυχιακών προγραμμάτων με δίδακτρα που αντιμετωπίζουν τους φοιτητές ως πελάτες;
Ως επίμετρο παραθέτω την πρόσφατη, γενναία απόφαση του Πανεπιστημίου της Γάνδης, ενός από τα σημαντικότερα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας στην Ευρώπη, να σταματήσει να αξιολογεί δομές και προσωπικό με τον παραδοσιακό τρόπο της συγκέντρωσης στοιχείων σε ετήσια βάση που απομυζά τον χρόνο και την ενέργεια των ακαδημαϊκών και διοικητικών υπαλλήλων, εντείνει τον ανταγωνισμό και μειώνει τις συνεργασίες μεταξύ ατόμων, ερευνητικών ομάδων, τμημάτων και πανεπιστημίων.
Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Van de Walle δήλωσε ότι νέο σύστημα αξιολόγησης έχει ολιστική προσέγγιση, προωθεί την καλλιέργεια της κουλτούρας ποιότητας με πολύ πιο ουσιαστικές διαδικασίες δίνοντας σε κάθε πανεπιστημιακό τη δυνατότητα να αναφέρει ποιοι είναι οι εκπαιδευτικοί και ερευνητικοί του στόχοι του σε ορίζοντα πενταετίας και να αποτιμά ο ίδιος τι είναι αυτό που θεωρεί ότι πήγε καλά και τον κάνει υπερήφανο μετά το πέρας του διαστήματος αυτού. Ο στόχος του Πρύτανη κατά τα λεγόμενά του είναι το πανεπιστήμιο να μπορεί και πάλι να γίνει ένας τόπος όπου το ταλέντο αισθάνεται ότι αποτιμάται και καλλιεργείται. Εκεί στο Υπουργείο το γνωρίζουν αυτό;
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 17 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 17/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
