Alfavita Newsroom Τα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης (ΠΤΔΕ) ιδρύθηκαν και λειτούργησαν τη δεκαετία του ’80, μετά από αγώνες του κλάδου των Δασκάλων για ακαδημαϊκή αναβάθμιση των σπουδών τους. Μέσα από την υπερτριακονταετή λειτουργία τους συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση του επιστημονικού προφίλ του σημερινού εκπαιδευτικού. Συνέβαλαν επίσης στην ανάπτυξη της έρευνας στις Επιστήμες της Εκπαίδευσης στη χώρα μας και τη συμμετοχή στο διεθνές ακαδημαϊκό γίγνεσθαι και κινητικότητα.
Είναι αλήθεια ότι αυτή η διαδικασία συντελέστηκε μέσα σε μία ευνοϊκή οικονομική και δημογραφική συγκυρία, έστω και αν η τελευταία οφείλονταν κυρίως στην υποδοχή μεταναστευτικών πληθυσμών. Ωστόσο, από το 2009 μέχρι και σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά. Αφενός η οικονομική κρίση και αφετέρου η δημογραφική κάμψη έχουν αλλάξει τα δεδομένα, αλλά και τις επαγγελματικές προοπτικές στο χώρο της εκπαίδευσης.
Η οικονομική κρίση και η επιβεβλημένη οικονομική προσαρμογή ως αποτέλεσμα των Μνημονίων, έχει οδηγήσει στη μείωση των σχολικών μονάδων, τη συρρίκνωση του Ολοήμερου Σχολείου και τη μείωση του αριθμού των απασχολούμενων εκπαιδευτικών. Από την άλλη, η δημογραφική κάμψη – κυρίως από το 2010 και μετά – σε συνδυασμό την παλιννόστηση σημαντικού αριθμού μεταναστών που εργάζονταν στη χώρα μας, έχει περιορίσει σημαντικά των αριθμό του μαθητικού πληθυσμού. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΟΒΕ (http://iobe.gr/docs/research/RES_05_F_17122018_REP.pdf) ο αριθμός των μαθητών που φοίτησαν στην Α’ Δημοτικού κατά την περίοδο 2014 – 2017 παρουσιάζει μείωση κατά 13,7%. Παράλληλα, οι δημογραφικοί δείκτες κάθε άλλο παρά επιτρέπουν να είμαστε αισιόδοξοι για τον πληθυσμό της χώρας, αφού με 1,35 παιδιά ανά γυναίκα (δείκτης γονιμότητας), έχει υποθηκευτεί για τις επόμενες δεκαετίες η πληθυσμιακή πυραμίδα της χώρας. Η Ελλάδα είναι μία χώρα που γερνάει.
Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ο αριθμός των εκπαιδευτικών από 180,3 χιλ. το 2009 ενδέχεται να μειωθεί το 2035 σε 110,5 χιλ (μείωση 38,7% στο σενάριο προσαρμογής) και σε 80,7 χιλ (μείωση 55,2% στο σενάριο της ευρωπαϊκής σύγκλισης). Οι συνέπειες της μείωσης των μαθητών όσον αφορά τις ανάγκες σε εκπαιδευτικούς που απαιτούνται για τη λειτουργία των σχολείων, ανάλογα και με το σενάριο εκπαιδευτικής πολιτικής που θα εφαρμοστεί τα προσεχή χρόνια, αναμένεται να έχουν επιπτώσεις στις διαφορετικές ειδικότητες εκπαιδευτικών. Ειδικότερα, οι επιπτώσεις αυτές αναμένεται ότι θα εκδηλωθούν πρώτα (2018) στην ειδικότητα των Δασκάλων καθώς και των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων που διδάσκουν στα Δημοτικά σχολεία (Αγγλικής, Γαλλικής, Γερμανικής, Φυσικής Αγωγής, Μουσικής, Καλλιτεχνικών, Πληροφορικής), (ό.π., η επισήμανση δική μου).
Μέσα σ’ αυτό το αρνητικό περιβάλλον, κάθε χρόνο αποφοιτούν από εννέα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα πάνω από δύο χιλιάδες Δάσκαλοι, οι οποίοι έρχονται να προστεθούν στις χιλιάδες των άνεργων συναδέλφων τους. Όποιος δεν κατανοεί ή κάνει ότι δεν κατανοεί αυτή την δραματική πραγματικότητα, προφανώς δεν καταλαβαίνει γιατί τα ΠΤΔΕ, όπως λειτουργούν μέχρι σήμερα, έχουν κλείσει έναν κύκλο. Κάτι πρέπει να αλλάξει. Δεν είναι δυνατόν να λειτουργούν ως παραγωγικές σχολές που στελεχώνουν ένα Δημοτικό Σχολείο, το οποίο πλέον δεν μπορεί να τους απασχολήσει και απ’ ότι δείχνουν οι οικονομικές και δημογραφικές προβλέψεις, δεν πρόκειται να το μπορέσει βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα.
«Κλείνω τον κύκλο μου» δεν σημαίνει ότι τελείωσε η αποστολή μου. Η Εκπαίδευση, παρά τα προβλήματα που προαναφέραμε, δεν παύει να αποτελεί παγκοσμίως τον τέταρτο σε μέγεθος οικονομικό κύκλο εργασιών και ασφαλώς την πρώτη προτεραιότητα των οικογενειών για το μέλλον των παιδιών τους. Απλώς, οι μορφές και τα είδη της εκπαιδευτικής δραστηριότητας έχουν αλλάξει ως προς τα μέσα που χρησιμοποιεί, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες, την εξ αποστάσεως εκπαίδευση κλπ., ως προς το κοινό στο οποίο απευθύνεται, με τη Δια Βίου Μάθηση, αλλά και ως προς το είδος του προσωπικού και τις νέες ειδικότητες που απαιτεί το νέο σχολείο. Μπροστά στις προκλήσεις αυτές τα ΠΤΔΕ δεν μπορούν να μείνουν αδρανή, ακολουθώντας ένα μοντέλο λειτουργίας τριάντα και πλέον χρόνων. Επιβάλλεται να προσαρμοστούν στη νέα κοινωνική, οικονομική, πολιτισμική και δημογραφική πραγματικότητα προκειμένου να ανταποκριθούν στην υψίστης σημασίας αποστολή την οποία τους έχει εμπιστευθεί η Πολιτεία. Η προσαρμογή αυτή απαιτεί ευελιξία, καινοτομία, φαντασία και ακαδημαϊκό θάρρος. Απαιτεί, βεβαίως, και «ξεβόλεμα» από την πεπατημένη τόσων δεκαετιών.
Η μετονομασία του ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Πατρών σε Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Κοινωνικής Εργασίας εντάσσεται ακριβώς σ’ αυτή την προσπάθεια. Πρόκειται για δύο επιστημονικά πεδία, τα οποία πιθανόν εκ πρώτης όψεως να φαίνεται ότι δεν σχετίζονται μεταξύ τους, ωστόσο η διεθνής εμπειρία μας δείχνει ότι σε πολλά πανεπιστήμια παγκοσμίως η εκπαίδευση συνυπάρχει και συνεργεί με την κοινωνική εργασία είτε σε επίπεδο σχολής είτε σε επίπεδο τμήματος. Εξετάζοντας πιο προσεκτικά τα Προγράμματα Σπουδών των δύο κατεξοχήν διεπιστημονικών Τμημάτων θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν κοινά επιστημονικά πεδία και κοινά μαθήματα, όπως αυτά της Ψυχολογίας, της Συμβουλευτικής, της Κοινωνιολογίας, της Κοινωνικής Παιδαγωγικής, της Φιλοσοφίας κλπ. Βεβαίως και είναι διαφορετική η φύση του επαγγέλματος του Δασκάλου από αυτή του επαγγέλματος του Κοινωνικού Λειτουργού. Από την άλλη, υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες «τομές», αφού συνυπάρχουν σε πολλούς επαγγελματικούς χώρους και η ώσμωση μεταξύ των δύο Προγραμμάτων Σπουδών θεωρούμε ότι θα είναι επωφελής για όλους τους φοιτητές. Στην περίπτωσή μας αυτό που προτείναμε ομόφωνα στο ΠΤΔΕ της Πάτρας είναι να υπάρξει ταυτόχρονα με τη μετονομασία του Τμήματός μας η δημιουργία δύο εισαγωγικών κατευθύνσεων η οποία θα αποτυπώνεται και στα μηχανογραφικά δελτία που συμπληρώνουν οι υποψήφιοι, καθώς και η διασφάλιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των Δασκάλων και των Κοινωνικών Λειτουργών για τα διακριτά πτυχία που θα απονέμονται στους αποφοίτους μας. Η απόφαση αυτή είναι προϊόν ενδελεχούς, συστηματικής και υπεύθυνης μελέτης από το Τμήμα μας και γι’ αυτό ακριβώς εγκρίθηκε ομόφωνα από τη Συνέλευσή μας. Η υλοποίηση της πρότασής μας στη συγκεκριμένη συγκυρία οφείλεται στην ευκαιρία που μας παρέχεται από τη συνολική αναδιάρθρωση του Πανεπιστημίου Πατρών και άλλων ΑΕΙ με το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας και στη δυνατότητα που έχουμε να προωθήσουμε σημαντικές ακαδημαϊκές αλλαγές στο πλαίσιο ευρύτερων ανακατατάξεων.
Τόσο η μετονομασία όσο και η διεύρυνση του γνωστικού αντικειμένου του ΠΤΔΕ Πάτρας δίνει τη δυνατότητα για περαιτέρω ανάπτυξη του Τμήματός μας, με διετή προγράμματα σπουδών επαγγελματικής κατεύθυνσης, αλλά και με άλλες ειδικεύσεις, τις οποίες χρειάζεται ο χώρος της εκπαίδευσης. Είναι μία τολμηρή και ρηξικέλευθη απόφαση, η οποία για να πετύχει απαιτούνται κάποιες σημαντικές προϋποθέσεις, με πρώτες την ενίσχυση σε μέλη ΔΕΠ, αλλά και σε πόρους.
Τέλος, μπορούμε να κατανοήσουμε το ξάφνιασμα, την επιφυλακτικότητα ή τους φόβους όσων αντέδρασαν στην απόφαση αυτή. Είναι αλήθεια ότι δεν υπήρξε ο απαιτούμενος χρόνος για να «ζυμωθεί» και να ωριμάσει μέσα στο χώρο των εκπαιδευτικών και των συναδέλφων πανεπιστημιακών, σε αντίθεση με τις μακρές και εποικοδομητικές συζητήσεις που διεξήχθησαν στο Τμήμα. Το κείμενο αυτό είναι μία απόπειρα να εξηγήσουμε τις προθέσεις και τις επιδιώξεις μας και να εκθέσουμε τους λόγους που μας οδήγησαν στην πρόταση μετονομασίας. Δεν αποτελεί απάντηση σε κανέναν από αυτούς που έσπευσαν να κατηγορήσουν, με βαρείς χαρακτηρισμούς μάλιστα, ένα πανεπιστημιακό Τμήμα για μία απόφαση που αφορά το μέλλον του και την ύπαρξή του. Συχνά η δύναμη της αδράνειας υπονομεύει τις τολμηρές και καινοτόμες προτάσεις. Τελικά, είναι η ίδια η Ιστορία που δικαιώνει ή καταδικάζει τις κάθε είδους επιλογές.
Γιώργος Νικολάου
Καθηγητής
Πρόεδρος Π.Τ.Δ.Ε.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 17 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 17/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
