Αποστέλλω αυτό το κείμενο με σκοπό να φωτίσω ένα σημαντικό πρόβλημα που περιφέρεται γύρω από τη σφαίρα των Πανελλαδικών Εξετάσεων, και πιο συγκεκριμένα στα αντι-επιστημονικά θέματα στο μάθημα της Οικονομίας (ΑΟΘ). Ως τελειόφοιτος και συνάμα υποψήφιος κλήθηκα φέτος να αντιμετωπίσω θέματα διαβαθμισμένης δυσκολίας και, μεταξύ των άλλων, ασαφή. Με την επιστολή αυτή σκοπεύω να θίξω ατέλειες στο συγκεκριμένο μάθημα και ειδικότερα στον εύθραυστο εξεταστικό του χαρακτήρα.
Κατά κοινή ομολογία, η Οικονομία είναι μία επιστήμη η οποία εξελίσσεται συνεχώς και καλείται να λύσει και να απαντήσει σε ερωτήματα καθώς η κοινωνία αναπτύσσεται. Ωστόσο, στα στενά όρια του μαθήματος και του κακογραμμένου βιβλίου του ΑΟΘ υπάρχουν ασάφειες, ελλείψεις και λογικά κενά. Ως μαθητής αντιλήφθηκα πως το σχολικό εγχειρίδιο είναι μία συμπύκνωση πολλών πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Μάλιστα το βιβλίο της οικονομίας «ανανεώθηκε» μόνο μία φορά κοντά στις αρχές του 2000 (αγέννητος τότε) ώστε να γίνει αντικατάσταση του όρου «δραχμών» σε χρηματικές μονάδες. Από τότε μέχρι και σήμερα το βιβλίο του ΑΟΘ είναι το ίδιο παρωχημένο βιβλίο με άστοχα παραδείγματα που δεν αντικατοπτρίζουν την σημερινή πραγματικότητα και πόσο μάλλον τα βιώματα των μαθητών του σήμερα.
Έπειτα από την εισαγωγή, περνάω στο «διά ταύτα». Στην εξέταση του ΑΟΘ για τα Γενικά Λύκεια (ημερήσια & εσπερινά), σήμερα, 22/6/2021 (Τρίτη) υπάρχει σοβαρό λάθος όχι τόσο στην εκφώνηση παρά στις προτεινόμενες ενδεικτικές λύσεις των φροντιστηρίων και εν γένει του Οικονομικού Επιστημονικού κύκλου, και κατ’ επέκταση στις πιθανές λύσεις που θα αποστείλει η ΚΕΕ στα βαθμολογικά κέντρα. Παραθέτω το απόσπασμα της ερώτησης κλειστού τύπου «Σωστό-Λάθος» του θέματος Α, στο ζητούμενο Α1, στο πέμπτο (5ο) υπο-ερώτημα: “Όταν η καμπύλη ζήτησης είναι τελείως ανελαστική, η τιμή ισορροπίας εξαρτάται αποκλειστικά από τη θέση της καμπύλης προσφοράς.”
Σύμφωνα, πάντα, με το σχολικό εγχειρίδιο στο όποιο εξεταζόμαστε, η τελείως ανελαστική ζήτηση είναι μια ευθεία γραμμή κάθετη στον άξονα των ποσοτήτων, όπου σε οποιαδήποτε τιμή οι καταναλωτές ζητούν την ίδια ποσότητα. Όπως καταλαβαίνετε είναι μία ακραία περίπτωση και ισχύει κυρίως σε αγαθά πρώτης ανάγκης και συγκεκριμένα σε φάρμακα απαραίτητα για την ίαση μίας ασθένειας (παράδειγμα σχολικού, 2ο κεφάλαιο).
Επιπλέον, είναι γνωστό ότι η μεταβολή της ζήτησης, είτε της προφοράς μεταβάλλει την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας ενός αγαθού (5ο κεφάλαιο). Επομένως, μπορούμε να συμπεράνουμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι η θέση της καμπύλης προσφοράς (που προσδιορίζεται από την μεταβολή των παραγόντων επηρεασμού της προσφοράς, 4ο κεφάλαιο) μεταβάλλει σε κάθε περίπτωση την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας (5ο κεφάλαιο). Μπορούμε ωστόσο να ισχυριστούμε ότι συντρέχει μόνο αυτός ο παράγοντας και κανένας άλλος; Μπορώ να σας απαντήσω με απόλυτη βεβαιότητα και αδιαλλακτικότητα: όχι.
Επιστρέφοντας και πάλι στη φλέγουσα ερώτηση, παρατηρούμε ότι δεν διευκρινίζεται αν η ζήτηση του αγαθού παραμένει σταθερή ή μπορεί να μεταβληθεί. Παρ’ όλα αυτά, πολλά φροντιστήρια, σχολεία και, εν γένει, εκπαιδευτικά ιδρύματα εξέδωσαν λύσεις χαρακτηρίζοντας την πρόταση «Σωστή».
Όπως εύστοχα ανέλυσα παραπάνω, παρατηρούμε ότι η θέση της καμπύλης ζήτησης μπορεί με τον ίδιο τρόπο να μεταβάλει την τιμή ισορροπίας (και κατ’ επέκταση την ποσότητα ισορροπίας, 5ο κεφάλαιο). Γνωρίζουμε από τα Μαθηματικά, πως αρκεί ένα αντιπαράδειγμα για να απορρίψουμε μία πρόταση. Τα γραφόμενα μου και το βοηθητικό «διάγραμμα 1» αποτελούν σαφέστατο αντιπαράδειγμα για την εν λόγω πρόταση «Σωστό – Λάθος», την οποία χαρακτήρισαν αρκετά φροντιστήρια, και πιθανώς η ΚΕΕ «Σωστή».
Τώρα θα αναρωτιέστε (και με το δίκιο σας) «μπορεί ένα μαθητής της γ’ λυκείου με ελάχιστη τριβή στο αντικείμενο να αμφισβητήσει ολόκληρη επιστημονική επιτροπή;». Και βέβαια μπορεί, καθώς σε άρθρο που δημοσιεύσατε στον ιστότοπο σας, alfavita.gr (https://www.alfavita.gr/panellinies/352093_panelladikes-2021-o-rolos-ton-bathmologiton-paradeigma-tis-neoellinikis-glossas), δεν επιλέγονται επιστήμονες που είναι αυθεντίες στο αντικείμενο που εξετάζεται, αλλά «υπάλληλοι» που, απλά, θα κάνουν την δουλειά.
Εσείς, οι ίδιοι, μπορείτε να κατανοήσετε μέσω του παραδείγματος, ότι η πρόταση αυτή είναι λανθασμένη. Δεν χρειάζεται διατριβή στην οικονομία αλλά απλή κατανόηση της θεωρίας.
Με επικοινωνία μου, με δύο αξιόλογους εκπαιδευτικούς – οικονομολόγους, συνειδητοποίησα ότι το μάθημα του ΑΟΘ ισορροπεί σε ένα χαλαρά τεντωμένο σκοινί που από κάτω του υπάρχει ένα τεράστιος γκρεμός, που τον ονομάζω «η ασάφεια της ασάφειας (ώ ασάφεια)». Το σχολικό εγχειρίδιο της οικονομίας (καθώς και της πληροφορικής) είναι απαρχαιωμένο με τεράστιες ελλείψεις και λογικά άλματα. Οι συγγραφείς, φαίνεται, αγνόησαν να αναλύσουν την οικονομική επιστήμη σε βάθος και αρκέστηκαν να αναπτύσσουν αοριστολογίες και ταυτολογίες με σκοπό «να γεμίσουν οι σελίδες του βιβλίου».
Ασφαλώς, δεν αναφέρομαι σε εκτενής ανάλυση της οικονομίας αλλά στον βαθμό που αρκεί για ένα σχολικό βιβλίο που απευθύνεται, μεν, σε μαθητές της γ’ λυκείου και, δε, σε μελλοντικούς οικονομολόγους. Η ερώτηση που τέθηκε (στις Πανελλαδικές Εξετάσεις) δεν πιστεύω πως στηρίζεται σε ασάφεια αλλά περισσότερο σε αδυναμία και κυρίως αδιαφορία του εκπαιδευτικού – οικονομικού κύκλου να δείξουν ενδιαφέρον για τον εξορθολογισμό της ύλης και των γραφόμενων του εγχειριδίου.
Ρωτώντας, την καθηγήτρια μου για την προκείμενη ερώτηση, απαντάει με την κλασική ατάκα «μα είναι ανελαστική!». Απαντώ, «ναι αλλά είναι σταθερή;». Κοιτάει τα θέματα και συνειδητοποιεί πως όντως δεν διασαφηνίζεται. Και με έκπληξη αποκρίνεται «ε το εννοούσε!». Ανάλογη ήταν η συζήτηση και με τον δεύτερο καθηγητή μου.
Ενδεικτικά σφάλματα του βιβλίου είναι στο κεφάλαιο πέμπτο του βιβλίου, σελ. 85 στο ii) με την παντελής έλλειψης ρημάτων στην «υποτιθέμενη επεξήγηση» της μεταβολής της προσφοράς (συντακτικά τέρατα!) και στο iii) με λανθασμένη αναφορά στην μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας (από Q1 σε Q2, αντί για Q1 σε Q3).
Καταλαβαίνετε λοιπόν, και κλείνω, πως το μάθημα της οικονομίας περιορίζεται στην επιφανειακή εκμάθηση των βασικών οικονομικών εννοιών και στηρίζεται επίσης στην «απλοϊκή» σκέψη των παιδιών «που δεν θα καθίσουν να το αναλύσουν». Ωστόσο, για κακή τους τύχη (και για καλή τύχη της Ελλάδας) υπάρχουν μαθητές με κριτική ικανότητα και ορθή σκέψη που δύναται αναλύσουν σε βάθος μία ερώτηση (στα στενά όρια των τριών ωρών), με εφόδια τις επιφανειακές γνώσεις που λαμβάνουν από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και να απορρίψουν την γενικά αποδεκτή, απλοϊκή λύση που προτείνεται και αναπαράγεται.
Καταλήγω, προτείνοντας στο Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας, στην Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων και στον Οικονομικό Κύκλο να αναθεωρήσουν τις προτεινόμενες λύσεις και κυριότερα το αντιεπιστημονικό εγχειρίδιο που αναπαράγεται εδώ και 22 (!) χρόνια με σκοπό την δικαίωση της επιστήμης και της κριτικής ικανότητας, και όχι της αοριστολογίας και της πλήρους ασάφειας.
Με τιμή, τελειόφοιτος – απόφοιτος γ’ λυκείου
* Τελειόφοιτος της γ' λυκείου και πρώην υποψήφιος Πανελλαδικών Εξετάσεων 2021
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
