Η θριαμβολογία που συνοδεύει την αδειοδότηση τεσσάρων ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα για το ακαδημαϊκό έτος 2025–26 δεν αντέχει σε σοβαρό ακαδημαϊκό έλεγχο. Πίσω από τις δηλώσεις περί «ώριμου σταδίου διεθνοποίησης» και «θεσμικής αξιοπιστίας» κρύβεται μια απλή πραγματικότητα: η ποιότητα των ιδρυμάτων και των προγραμμάτων που εισάγονται είναι, στην καλύτερη περίπτωση, μέτρια και σε αρκετές περιπτώσεις χαμηλή.
Ας ξεκινήσουμε από το προφανές. Τα λεγόμενα «μητρικά» πανεπιστήμια προέρχονται κυρίως από το Ηνωμένο Βασίλειο, όμως όχι από τον σκληρό πυρήνα της διεθνούς ακαδημαϊκής αριστείας. Αντίθετα, πρόκειται κατά κανόνα για πρώην polytechnics –ιδρύματα μαζικής εκπαίδευσης, χαμηλής επιλεκτικότητας, με περιορισμένη ερευνητική παραγωγή και ελάχιστη διεθνή επιρροή. Πανεπιστήμια όπως το University of East London ή αντίστοιχα ιδρύματα κατατάσσονται συστηματικά χαμηλά σε όλες τις διεθνείς αξιολογήσεις (QS, THE, Shanghai), τόσο ως προς την έρευνα όσο και ως προς το ακαδημαϊκό κύρος.
Η διεθνοποίηση, συνεπώς, είναι κατ’ όνομα. Δεν διεθνοποιείται το ελληνικό πανεπιστήμιο όταν εισάγεται η περιφέρεια της περιφέρειας του βρετανικού συστήματος. Πρόκειται για ακαδημαϊκή μεταφορά χαμηλής προστιθέμενης αξίας, όχι για στρατηγική αναβάθμιση.
Δεύτερον, το ακαδημαϊκό προσωπικό. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν δεσμεύονται από τα κριτήρια εκλογής, εξέλιξης και μονιμότητας που ισχύουν στα δημόσια ΑΕΙ. Στην πράξη, αυτό σημαίνει επισφαλείς συμβάσεις, περιορισμένα προσόντα, ελάχιστη ερευνητική δραστηριότητα και ανύπαρκτη ακαδημαϊκή αυτονομία. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τέτοιου τύπου ιδρύματα λειτουργούν πρωτίστως ως διδακτικά κέντρα, όχι ως πανεπιστήμια με την κλασική έννοια της παραγωγής γνώσης.
Τρίτον, οι υποδομές. Οι διακηρύξεις περί «σύγχρονων και ασφαλών εγκαταστάσεων» δεν συνιστούν πανεπιστημιακή υποδομή. Πανεπιστήμιο χωρίς βιβλιοθήκες έρευνας, χωρίς εργαστήρια αιχμής, χωρίς φοιτητική μέριμνα, χωρίς πανεπιστημιακά νοσοκομεία (στην περίπτωση Ιατρικών Σχολών), δεν είναι πανεπιστήμιο αλλά εκπαιδευτικό παράρτημα. Το γεγονός ότι οι νέες Ιατρικές Σχολές θα βασίζονται σε ιδιωτικά νοσοκομεία για την κλινική εκπαίδευση δεν αποτελεί πλεονέκτημα αλλά σοβαρό μειονέκτημα, καθώς η εκπαίδευση υποτάσσεται στις εμπορικές προτεραιότητες και όχι στις ακαδημαϊκές ανάγκες.
Τέταρτον, το ζήτημα της ισοτιμίας. Η κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο δεν θίγεται. Ωστόσο, η διεθνής εμπειρία είναι σαφής: η παράλληλη ανάπτυξη ιδιωτικών ΑΕΙ οδηγεί αναπόφευκτα σε διττό σύστημα, όπου η κοινωνική ανισότητα βαθαίνει και η κρατική χρηματοδότηση του δημόσιου πανεπιστημίου τίθεται υπό αμφισβήτηση. Οι διακηρύξεις περί επενδύσεων δεν αναιρούν αυτή τη δομική τάση.
Ιδιαίτερα προβληματικό είναι το ζήτημα της ισοτιμίας τίτλων και των επαγγελματικών δικαιωμάτων. Η κυβέρνηση αποφεύγει συστηματικά να εξηγήσει αν και πώς οι απόφοιτοι των ιδιωτικών πανεπιστημίων θα αποκτούν πλήρη επαγγελματικά δικαιώματα, ιδίως σε κρίσιμα επαγγέλματα όπως ο γιατρός, ο νομικός και ο ψυχολόγος. Η εμπειρία από τα κολέγια είναι αποκαλυπτική: χρόνια αβεβαιότητας, δικαστικές προσφυγές, αποφάσεις υπό πίεση ευρωπαϊκών οδηγιών και τελικά απορρύθμιση επαγγελμάτων χωρίς αντίστοιχη διασφάλιση ποιότητας.
Στις Ιατρικές Σχολές το πρόβλημα γίνεται εκρηκτικό. Ιατρική εκπαίδευση χωρίς πανεπιστημιακό νοσοκομείο, χωρίς πλήρη δημόσια κλινική ευθύνη και χωρίς ενιαίο ακαδημαϊκό έλεγχο, θέτει ευθέως ζητήματα ασφάλειας ασθενών και επαγγελματικής επάρκειας. Η χρήση ιδιωτικών νοσοκομείων ως χώρων εκπαίδευσης δεν είναι διεθνής κανονικότητα· είναι εξαίρεση και μάλιστα αμφιλεγόμενη.
Τέλος, η πολιτική διάσταση. Η παρουσίαση της εξέλιξης ως «ιστορικού βήματος» δεν είναι απλώς υπερβολική· είναι ανόητη και αστήρικτη. Η Ανώτατη Εκπαίδευση δεν αναβαθμίζεται με δελτία Τύπου, ούτε με επιλεκτική επίκληση διεθνών ονομάτων. Αναβαθμίζεται με σοβαρή χρηματοδότηση, αυστηρά ακαδημαϊκά κριτήρια και στρατηγική μακράς πνοής.
Bon pour l’Orient, λοιπόν. Όχι όμως για μια χώρα που φιλοδοξεί –υποτίθεται– να αποτελέσει κόμβο γνώσης και έρευνας στην Ευρώπη.
Ο Νίκος Μαρκάτος είναι Ομοτ. Καθηγητή ΕΜΠ, π. Πρύτανη, Γ.Γ.Ευρωπαικής Ένωσης Ομότιμων Καθηγητών
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
