Λεωνίδας Βουρλιώτης Μια νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και παραβατικότητας έκανε πρόσφατα την εμφάνισή της στο προσκήνιο της εκπαιδευτικής πολιτικής: η κατάργηση της αποβολής, όπως την ξέραμε, και η αντικατάστασή της με μορφές κοινωνικής εργασίας και βιωματικής εκπαίδευσης εντός του σχολικού περιβάλλοντος. Μια πρόταση που εκ πρώτης όψεως μοιάζει ανθρωποκεντρική, παιδαγωγικά προσανατολισμένη και διεθνώς ευθυγραμμισμένη. Είναι, όμως, έτσι;
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως, από το 2025, μαθητές που επιδεικνύουν βίαιη ή αντικοινωνική συμπεριφορά δεν θα απομακρύνονται απλώς από την τάξη, αλλά θα υποχρεούνται να συμμετέχουν σε δράσεις κοινωνικής ευθύνης εντός του σχολείου: να βοηθούν μαθητές μικρότερων τάξεων, να συμμετέχουν σε εργασίες φροντίδας του χώρου ή ακόμη και σε πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες. Παράλληλα, εξαγγέλθηκε η δημιουργία ειδικών κέντρων αξιολόγησης και παρέμβασης για σοβαρότερα περιστατικά, καθώς και η ενίσχυση της μη-βίαιης επικοινωνίας μέσα από τον θεσμό της σχολικής διαμεσολάβησης.
Όλα αυτά, θεωρητικά, συνιστούν μια στροφή από την τιμωρία προς την επιδιόρθωση. Μια «επιστροφή στον άνθρωπο» — ή τουλάχιστον έτσι διατυπώνεται στα δελτία Τύπου. Όμως, πίσω από τις ωραίες λέξεις και τις καλές προθέσεις, αναδύονται εύλογα ερωτήματα. Γιατί καλές είναι οι εξαγγελίες, αλλά η εκπαιδευτική πραγματικότητα έχει άλλα δεδομένα.
Όταν δεν υπάρχουν οι υποδομές, ποιος θα εφαρμόσει τι;
Αυτή τη στιγμή, στα ελληνικά σχολεία υπηρετούν περίπου 4.600 επαγγελματίες ψυχικής υγείας, οι περισσότεροι αναπληρωτές, με μέσο όρο ευθύνης 4 έως 5 σχολεία ανά ειδικό.
Τι είδους «παρέμβαση» μπορεί να γίνει από έναν ψυχολόγο που επισκέπτεται το σχολείο μία φορά την εβδομάδα;
Ποιος θα αναλάβει την εποπτεία των “κοινωνικών δράσεων” που θα ανατεθούν στους παραβατικούς μαθητές; Και με τι εκπαιδευτικό υπόβαθρο;
Όταν δεν υπάρχουν μόνιμοι ψυχολόγοι, όταν οι κοινωνικοί λειτουργοί είναι δυσεύρετοι και οι εκπαιδευτικοί αποκαμωμένοι, πώς ακριβώς θα μετατραπεί το σχολείο σε εργαστήριο ενσυναίσθησης;
Η κοινωνική εργασία ως εναλλακτική στην αποβολή είναι ένα εργαλείο που μπορεί να αποδώσει, αλλά απαιτεί συγκεκριμένες προϋποθέσεις: σταθερότητα, εμπιστοσύνη, κατάρτιση, θεσμική συνοχή. Όχι απλώς έναν μαθητή που αντί να πάει σπίτι, θα σκουπίζει το προαύλιο ή θα φτιάχνει αφίσες.
Η παιδαγωγική δεν είναι εργαλείο τιμωρίας
Όταν ένα μέτρο σχεδιάζεται περισσότερο με στόχο την "αποτροπή" παρά την "κατανόηση", τότε χάνει τον ανθρωπιστικό του χαρακτήρα και μετατρέπεται σε ποινή με παιδαγωγική προβιά. Το να βοηθήσει ένας μαθητής σε μια σχολική δραστηριότητα δεν είναι εξιλέωση. Είναι αυτονόητο μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η υποχρεωτική συμμετοχή, όμως, ως συνέπεια παραβατικότητας, ολισθαίνει επικίνδυνα προς την "τιμωρητική εργασία". Κι αυτό δεν λέγεται εκπαίδευση – λέγεται εργαλειοποίηση της εκπαίδευσης.
Αναρωτιέται κανείς:
Αντί να επιβάλουμε κοινωνική εργασία στους μαθητές-θύτες, γιατί να μην επενδύσουμε σε συστηματική ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλευτική γονέων και παιδιών;
Γιατί να μην είναι υποχρεωτικές οι συνεδρίες με ψυχολόγο μετά από ένα επεισόδιο βίας, με κρατική μέριμνα;
Ποιο είναι τελικά το “κακό” που πρέπει να αντιμετωπίσουμε – η συμπεριφορά ή οι βαθύτερες κοινωνικές και οικογενειακές αιτίες της;
Η παιδεία δεν είναι PR – είναι σχέσεις
Το σχολείο δεν αλλάζει με εγκυκλίους, ούτε με 29 μέτρα σε ένα χαρτί. Αλλάζει με ανθρώπους. Με επαφή. Με συνέπεια. Με πολιτική βούληση που προτάσσει το ουσιαστικό έναντι του επικοινωνιακού.
Όσο η κοινωνιολογία παραγκωνίζεται, όσο η ψυχική υγεία θεωρείται πολυτέλεια, όσο οι γονείς δουλεύουν 12ωρα για να επιβιώσουν και τα παιδιά μεγαλώνουν μόνα τους με μια οθόνη, η "κοινωνική εργασία" δεν θα λύνει προβλήματα· θα τα κουκουλώνει.
Για να μη φτάσουμε στο σημείο το παιδί που εκφοβίζει να μαθαίνει απλώς να καθαρίζει τον διάδρομο του σχολείου – αλλά όχι τον εαυτό του από τα πρότυπα βίας που κουβαλά.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός: Βγήκε η προκήρυξη - Αιτήσεις από 29/4 έως 14/5
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 7/05
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
