Και όμως, αν υπάρχει ένα κομμάτι της κοινωνίας που έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να σφάλλει, να πειραματίζεται και να δοκιμάζει τα όριά του, αυτό είναι οι νέοι.
Η νεότητα είναι από τη φύση της περίοδος εσωτερικών αναζητήσεων, συγκρούσεων και ανασφάλειας. Οι νέοι άνθρωποι δοκιμάζουν τον εαυτό τους, επαναπροσδιορίζουν τις σχέσεις τους με την οικογένεια, την κοινωνία και τους θεσμούς και προσπαθούν να διαμορφώσουν τα δικά τους αξιακά μέτρα και σταθμά. Σε αυτή τη διαδρομή, το λάθος δεν είναι μόνο αναμενόμενο, αλλά και εποικοδομητικό. Είναι ο τρόπος μέσω του οποίου ο νέος μαθαίνει, κατανοεί τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του, και τελικά εξελίσσεται. Όπως εύστοχα επισημαίνει ο Τζορτζ Στάινερ[1], «το λάθος είναι το σημείο αφετηρίας της δημιουργίας». Χωρίς το θάρρος να λαθεύει κανείς, δεν μπορεί να αναμετρηθεί με τις μεγάλες προκλήσεις, δεν μπορεί να ρισκάρει, δεν μπορεί να δημιουργήσει.
Ωστόσο, το κοινωνικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο αντιμετωπίζει συχνά το λάθος με αυστηρότητα ή ακόμη και με απόρριψη. Σχολεία που προάγουν τον ανταγωνισμό εις βάρος της συνεργασίας, γονείς που απαιτούν τελειότητα χωρίς να αφήνουν περιθώρια για δοκιμές και αποτυχίες, κοινωνικά δίκτυα που στιγματίζουν κάθε απόκλιση από το ιδανικό πρότυπο – όλα αυτά δημιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον, στο οποίο το λάθος ισοδυναμεί με αποτυχία και κοινωνικό αποκλεισμό. Έτσι, οι νέοι διδάσκονται να φοβούνται το λάθος αντί να μαθαίνουν από αυτό.
Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αρνείται το δικαίωμα στο λάθος, καλλιεργεί υποταγμένους και άβουλους πολίτες. Όπως τονίζει ο Στάινερ, «ένας καθηγητής που δεν επιτρέπει στους μαθητές του να φαντάζονται ουτοπίες και να λαθεύουν είναι κάκιστος καθηγητής». Η αυθεντική διδασκαλία δεν φοβάται το λάθος· το αγκαλιάζει ως κομμάτι της μαθησιακής διαδικασίας.
Κάθε κοινωνία που επιδιώκει να διαμορφώσει ελεύθερους, υπεύθυνους και σκεπτόμενους πολίτες πρέπει να εγγυηθεί στον νέο το δικαίωμα στο λάθος. Να του προσφέρει το περιθώριο να δοκιμαστεί, να αποτύχει και να ξανασηκωθεί. Μόνο τότε το λάθος παύει να είναι απειλή και μετατρέπεται σε εργαλείο γνώσης, αυτοβελτίωσης και κοινωνικής προόδου. Αν όμως δεν αναγνωρίσουμε τη σημασία του λάθους ως αναπόσπαστου μέρους της πορείας προς την ωριμότητα, τότε η ελευθερία σκέψης και δράσης υπονομεύεται.
Το δικαίωμα του νέου στο λάθος είναι τελικά δικαίωμα στην ελευθερία και την αυθεντικότητα. Χωρίς αυτό, η νεότητα φυλακίζεται σε πρότυπα υποταγής και συμμόρφωσης. Αντίθετα, η αποδοχή του λάθους ως σταδίου εξέλιξης καλλιεργεί πολίτες με κριτική σκέψη, ηθική συνείδηση και βαθιά αίσθηση ευθύνης. Γιατί, όπως μας υπενθυμίζει ο Στάινερ, μόνο μέσα από το λάθος γεννιέται το καινούργιο.
*Δρ Πολύβιος Ν. Πρόδρομος, Φιλόλογος, MA, PhD
[1] Όπου αναφέρεται στο κείμενο ο Τζόρτζ Στάινερ βλέπε την τελευταία συνέντευξη που έδωσε στον Τύπο ο μεγάλος κριτικός και δοκιμιογράφος και δημοσιεύθηκε στην ισπανική εφημερίδα «El Pais» την 1η Ιουλίου του 2016. (Θανάσης Γιαλκέτσης, 14.02.21, https://www.efsyn.gr/themata/idees-palies-kai-nees/281375_skotonoyme-ta-oneira-ton-paidion-mas).
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Προσοχή! Νέο κύμα καύσωνα από σήμερα Κυριακή με διάρκεια και κινδύνους – Ποιες περιοχές θα «καούν»
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 14/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
