Είναι γνωστό ότι η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών των ΠΠΣ δεν έχουν μια εκ προοιμίου αρνητική και απορριπτική στάση για την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Άλλωστε και στο παρελθόν είχαμε συμμετάσχει σε παρόμοιες δράσεις, οι οποίες προβλέπονται και στον νόμο-πλαίσιο λειτουργίας των σχολείων αυτών. Ωστόσο οφείλουμε να επισημάνουμε πως οι προβλέψεις της απόφασης για τη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης όλων των σχολικών μονάδων (ΦΕΚ Β΄ 140/2021) παρουσιάζουν δύο σημαντικά προβλήματα, που έχουν επισημανθεί και αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης και εντός της εκπαιδευτικής κοινότητας, αλλά και από τους 11 από τους 24 πανελλαδικά Οργανωτικούς Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου:
α. η αριθμητική αποτίμηση των δεικτών (ακόμη και αν επισημαίνεται ότι επί του παρόντος δεν θα παρουσιάζονται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΙΕΠ) οδηγεί αναπόφευκτα σε κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων και δεν συμβαδίζει με τον διαμορφωτικό και ανατροφοδοτικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας – πολλώ δε μάλλον που είναι άδικη, καθώς παρατηρείται μεγάλη διαφοροποίηση στις συνθήκες λειτουργίας κάθε σχολείου. Δεν είναι άδικο, για παράδειγμα, ένα σχολείο που έχει να αντιμετωπίσει μεγάλη σχολική διαρροή να χάσει μόρια από τον δείκτη που αποτιμά την παροχή επιμορφωτικού έργου του σχολείου σε άλλους εκπαιδευτικούς ή από την υλοποίηση σχολικών προγραμμάτων; Πώς να ασχοληθούν με αυτά οι εκπαιδευτικοί, όταν το πρώτο μέλημά τους είναι να κρατήσουν τα παιδιά στο σχολείο;
β. προβλέπονται κοινοί θεματικοί άξονες αξιολόγησης για όλες τις σχολικές μονάδες, κάτι που είναι παντελώς παράλογο, καθώς, όπως ήδη αναφέρθηκε, οι συνθήκες λειτουργίας (μαθητικό δυναμικό, γεωγραφικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες κά), αλλά και οι προτεραιότητες κάθε σχολικής μονάδας διαφέρουν πάρα πολύ από σχολείο σε σχολείο. Άλλωστε βασικό χαρακτηριστικό της αυτοαξιολόγησης σχολικών μονάδων στα περισσότερα ευρωπαϊκά συστήματα (και κυρίως εκείνο της χώρας – πρότυπο για την εκπαιδευτική πράξη, της Φινλανδίας) είναι η ελεύθερη επιλογή των δεικτών αξιολόγησης από κάθε σχολείο.
Ιδιαίτερα όμως για τα ΠΠΣ προκύπτουν και άλλα προβλήματα. Ο νόμος που ορίζει τη λειτουργία των σχολείων αυτών ορίζει μια διαφορετική διαδικασία αυτοαξιολόγησης, η οποία υλοποιείται από τον Σύλλογο Διδασκόντων με τη συμμετοχή του υπεύθυνου Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου και υποβάλλεται στη ΔΕΠΠΣ (άρθρο 21 του νόμου 4692/2020), ενώ στον νόμο για την αυτοαξιολόγηση όλων των σχολικών μονάδων ο Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου αποτελεί τον εξωτερικό αξιολογητή του σχολείου. Αλλά και γενικότερα τίθεται το ερώτημα γιατί δεν δίνεται η δυνατότητα στα ΠΠΣ να εφαρμόσουν πειραματικά την δική τους αυτοαξιολόγηση με μεγαλύτερη ελευθερία – έτσι όπως την προβλέπει ο νόμος, χωρίς υποχρεωτικά κοινούς δείκτες και αριθμητικές αποτιμήσεις. Υποτίθεται ότι τα σχολεία αυτά πρέπει να απολαμβάνουν μιας ευρύτερης αυτονομίας και ελευθερίας, ώστε να σχεδιάζουν και να υλοποιούν καινοτόμες εκπαιδευτικές δράσεις.
Και αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Τελευταία φαίνεται τα σχολεία μας, αντί να αποτελούν ταγούς του εκπαιδευτικού σχεδιασμού, τείνουν να περιοριστούν σε έναν άχαρο ρόλο ενός απλού εκτελεστή των όποιων αποφάσεων του Υπουργείου, το οποίο θέτει ένα ολοένα και πιο αυστηρό και περιοριστικό πλαίσιο στη λειτουργία τους (χαρακτηριστικό παράδειγμα η πληθώρα περιορισμών στη λειτουργία των Ομίλων). Το γεγονός αυτό, αν συνδυαστεί και με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών όχι μόνο από εξωτερικό αξιολογητή, αλλά και από τον Διευθυντή του σχολείου (με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δυνατότητα του εκπαιδευτικού να διαφοροποιείται από τη γνώμη εκείνου), αλλά και από τη δυνατότητα αποχαρακτηρισμού ενός σχολείου ως πειραματικού ή προτύπου, δημιουργεί ένα πνιγηρό και ασφυκτικό πλαίσιο για τον εκπαιδευτικό, ο οποίος θα πρέπει να υπηρετεί έναν σχεδιασμό που δεν εκπορεύεται πάντοτε από τον ίδιο.
Πρέπει να συνειδητοποιηθεί ότι τα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία δεν μπορεί να αποτελούν έναν προνομιακό χώρο εφαρμογής των εκπαιδευτικών σχεδιασμών του εκάστοτε Υπουργού Παιδείας. Δεν είναι αυτός ο ρόλος μας. Οι εκπαιδευτικοί των σχολείων αυτών, με αυξημένα ακαδημαϊκά προσόντα και ιδιαίτερη εκπαιδευτική εμπειρία, δεν είναι και δεν μπορεί να είναι εκτελεστές κεντρικών αποφάσεων, αλλά εμπνευστές εκπαιδευτικών καινοτομιών. Απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό βέβαια είναι η ύπαρξη ενός κλίματος ελευθερίας στο σχολείο, όπου α. ο εκπαιδευτικός θα αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και θα σχεδιάζει και δεν θα εφαρμόζει απλώς αποφάσεις, με την απειλή μάλιστα της αρνητικής αξιολόγησης να κρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι του, αν δεν τις εκτελέσει, β. ο Διευθυντής θα είναι Ηγέτης που θα εμπνέει και θα παροτρύνει τον εκπαιδευτικό στον σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικών καινοτομιών κι όχι ένας απλός εκτιμητής της «διοικητικής του επάρκειας» και γ. το σχολείο θα λειτουργεί με αυτονομία, θα ορίζει το ίδιο τους άξονες αυτοαξιολόγησής του και τον τρόπο αποτίμησής τους (όπως γίνεται στα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα της Ευρώπης για όλες τις σχολικές μονάδες), με τρόπο ουσιαστικό κι όχι ως μια γραφειοκρατική διεκπεραιωτική διαδικασία με το βλέμμα στραμμένο στην «επιβίωσή» του.
Η αυτοαξιολόγηση μπορεί να γίνει ένα χρησιμότατο εργαλείο για τη συνεχή βελτίωση μιας εκπαιδευτικής μονάδας, αρκεί να γίνεται σε πλαίσιο ελευθερίας και εμπιστοσύνης, όχι ως μια ανταγωνιστική διαδικασία με στόχο την κατηγοριοποίηση, την επιβράβευση ή την τιμωρία, αλλά ως μια διαδικασία που θα την ενστερνίζονται οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, επειδή ακριβώς θα πειστούν ότι γίνεται για την υποβοήθηση και βελτίωση του έργου τους. Γι’ αυτό δεν μπορεί να προκύπτει ως μια επιβολή από τα πάνω προς τα κάτω, αλλά ως συναίσθηση μιας αναγκαιότητας από την ίδια τη σχολική μονάδα – άρα προσαρμοσμένη στις δικές της ιδιαιτερότητες και ανάγκες.
Ως εκ τούτου προτείνουμε:
α. περιγραφική αυτοαξιολόγηση χωρίς αριθμητική κλίμακα και με ελεύθερη επιλογή δεικτών προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του σχολείου
και
β. περιγραφική εξωτερική (δηλαδή μόνο από τον αρμόδιο για κάθε ειδικότητα Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου και όχι από τον Διευθυντή της Σχολικής Μονάδας) αξιολόγηση του εκπαιδευτικού για τη συμβολή του στο εκπαιδευτικό έργο του ΠΠΣ, η οποία δεν θα περιέχει αριθμητική αποτίμηση, αλλά θα καταλήγει σε θετική ή αρνητική γνωμοδότηση για τη συνέχιση της πορείας του στο σχολείο.
Δημήτριος Σαλονικίδης, Φιλόλογος, 1ο Πρότυπο ΓΕΛ Θεσ/νίκης «Μ. Ανδρόνικος»
Μαρία Χριστοπούλου, Αγγλικής Φιλολογίας, Πρότυπο ΓΕΛ Πάτρας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
