Μαρία Δούση Ο Πάνος Δημάκης έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό μέσα από την τηλεόραση και το τηλεπαιχνίδι γνώσεων The Chase. Πίσω όμως από τον ρόλο του «Γερακιού» κρύβεται ένας άνθρωπος με βαθιά αγάπη για τις λέξεις, τη γλώσσα και την πολιτισμική τους διαδρομή. Συγγραφέας τριών μυθιστορημάτων, δύο λεξικών και μεταφραστής έργων του Νίκου Καζαντζάκη στα αγγλικά, ο Δημάκης έχει αφιερώσει τα τελευταία χρόνια τη δημιουργική του ενέργεια στη μελέτη και ανάδειξη της ελληνικής γλώσσας.
Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Χίλιες και μία λέξεις», που βασίζεται στο ομώνυμο podcast του, μιλά στη Voria.gr για την πορεία της ελληνικής γλώσσας μέσα στους αιώνες, αλλά και για το πώς τα κοινωνικά δίκτυα μετατρέπονται —όπως λέει— σε «αρένα λεξιπενίας και ανορθογραφίας».
«Η γλώσσα είναι η πνοή των αιώνων»
«Η γλώσσα για μένα είναι η πνοή των αιώνων, η συμπυκνωμένη σοφία και εμπειρία χιλιάδων ανθρώπων», λέει ο συγγραφέας. Η ελληνική, προσθέτει, τον μαγεύει «για την ευαισθησία και την απίστευτη δύναμή της να σχηματίζει νοήματα και συναισθήματα». Από παιδί, μάλιστα, επινόησε μια δική του γλώσσα, εμπνευσμένη από τις αρχαίες, την οποία συνεχίζει να εξελίσσει· σε αυτήν, η λέξη για τη γλώσσα είναι ispal, δηλαδή «η ζωή που πάλλεται».
Η ελληνική γλώσσα στο μεταίχμιο
Πολύγλωσσος και πτυχιούχος αγγλικής φιλολογίας, ο Δημάκης θεωρεί ότι η ελληνική βρίσκεται σήμερα σε κρίσιμο σημείο:
«Οι γλώσσες είναι ζωντανοί οργανισμοί που αλλάζουν. Τα ελληνικά έχουν ακόμη τη δύναμη να εξελιχθούν, αρκεί να τα υποστηρίξουν η εκπαίδευση και οι οικογένειες».
Κατά τον ίδιο, οι ιστορικές επιρροές από άλλους λαούς —ιδίως μετά τον Μεσαίωνα— όχι μόνο δεν ζημίωσαν τη γλώσσα, αλλά την εμπλούτισαν. «Το πρόβλημα σήμερα είναι η μαζική υιοθέτηση αγγλικών όρων, σχεδόν απαράλλακτων», προειδοποιεί.
«Τα social media είναι αρένα ανορθογραφίας»
Η εποχή των κοινωνικών δικτύων, σύμφωνα με τον Δημάκη, αποτελεί δίκοπο μαχαίρι για τη γλώσσα:
«Αν αξιοποιηθούν σωστά, μπορούν να μεταδώσουν την αγάπη για την ελληνική. Δυστυχώς, όμως, έχουν καταντήσει μια αρένα ανορθογραφίας και λεξιπενίας».
Και όπως σημειώνει με έμφαση, «αν οι νέοι δεν χρησιμοποιούν σωστά τη γλώσσα τους, ευθύνονται οι μεγαλύτεροι που δεν τους δίδαξαν να τη σέβονται».
Από τη συμμετοχή του σε τηλεοπτικές εκπομπές, ο Δημάκης διαπιστώνει ότι η γλωσσική φτώχεια δεν περιορίζεται στα λάθη. «Το πραγματικό πρόβλημα είναι η αδυναμία σχηματισμού φράσεων με νόημα και δομή. Λείπει ο συντεταγμένος λόγος, όχι μόνο η σωστή ορθογραφία».
Οι λέξεις που ζωντανεύουν
Στο «Χίλιες και μία λέξεις», ο συγγραφέας ταξιδεύει τον αναγνώστη μέσα από ρήματα και τις ετυμολογικές τους ρίζες. «Τα ρήματα είναι ζωντανοί οργανισμοί», εξηγεί. «Από αυτά ξεπηδούν δεκάδες λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά χωρίς να γνωρίζουμε την ιστορία τους».
«Η λογοτεχνία είναι η τέχνη της χαλιναγώγησης της γλώσσας»
Όσο για τη διαφορά ανάμεσα στη συγγραφή ενός μυθιστορήματος και ενός βιβλίου για τη γλώσσα, ο Δημάκης θεωρεί ότι ουσιαστικά δεν υπάρχει:
«Η λογοτεχνία έχει τη λέξη “λόγος” μέσα της. Είναι η τέχνη της χαλιναγώγησης της γλώσσας, το μέσο μέσω του οποίου μιλάει η ψυχή».
Το νέο βιβλίο του Πάνου Δημάκη είναι ένα ταξίδι στην ετυμολογία, την ιστορία και τη μαγεία των λέξεων — μια υπενθύμιση ότι η γλώσσα δεν είναι απλώς εργαλείο, αλλά ζωντανός οργανισμός που πάλλεται μαζί μας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
