Alfavita Newsroom Ένα σημαντικό στάδιο για τον σχεδιασμό της σταδιοδρομίας του ατόμου αποτελεί η απόκτηση αυτογνωσίας, δηλαδή το να μπορεί κανείς να απαντήσει στο βασικό ερώτημα «ποιος/ποια είμαι?».
Η απόκτηση αυτογνωσίας οπωσδήποτε είναι μια διαδικασία που επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Έτσι, στην ηλικία των 15-18 ετών, που καλούνται τα νεαρά άτομα να επιλέξουν εκπαιδευτική/επαγγελματική πορεία, είναι ανέφικτο να έχει συντελεστεί η πλήρης και η βαθιά γνώση του «εαυτού», ούτε η ουσιαστική επίγνωση όλων των χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς τους, καθότι τα άτομα βρίσκονται ακόμα σε στάδιο ανάπτυξης και εξέλιξης. Ωστόσο, μπορεί κανείς –σε γενικές γραμμές- να κατατάξει τον εαυτό του σε κάποιον τύπο προσωπικότητας, λαμβάνοντας υπόψη κάποια εκδηλωμένα στοιχεία του, όπως προτιμήσεις, ενδιαφέροντα, ασχολίες κ.λπ., που θεωρεί ότι τον χαρακτηρίζουν περισσότερο.
Στον δυτικό πολιτισμό, η ανθρώπινη προσωπικότητα και η συσχέτισή της με διάφορα επαγγέλματα και κατ’ επέκταση με συγγενείς σπουδές και καριέρα έχει διερευνηθεί από διάφορους αναλυτές. Ένας από τους πλέον γνωστούς, ο John Holland, ανέπτυξε την Τυπολογική Θεωρία, σύμφωνα με την οποία κάθε άνθρωπος μοιάζει σε κάποιο βαθμό με τους ακόλουθους βασικούς έξι τύπους προσωπικότητας:
- Ρεαλιστικός τύπος: Τα άτομα που ανήκουν σε αυτόν τον τύπο προσωπικότητας έλκονται από εξωτερικές, μηχανικές και σωματικές δραστηριότητες, χόμπι και επαγγέλματα. Τους αρέσει περισσότερο να δουλεύουν με πράγματα, αντικείμενα και ζώα παρά με ιδέες, δεδομένα και ανθρώπους. Έχουν ένα ευθύ και όχι πολύπλοκο τρόπο να βλέπουν τη ζωή και προτιμούν να μην ασχολούνται με αφηρημένα, θεωρητικά και φιλοσοφικά προβλήματα. Προτιμούν τη χρήση μεθόδων που τους είναι οικείες και γνωστές.
- Ερευνητικός τύπος: Τα άτομα που ανήκουν σε αυτόν τον τύπο προσωπικότητας έχουν μια φυσική περιέργεια και ερευνητική διάθεση. Νιώθουν την ανάγκη να κατανοήσουν, να εξηγήσουν και να προβλέψουν πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους. Είναι σχολαστικοί και χρησιμοποιούν επιστημονικές μεθόδους στις προσπάθειες τους να κατανοήσουν τα πράγματα ενώ τείνουν να έχουν κριτική διάθεση όταν μη επιστημονικές, απλουστευτικές ή υπερφυσικές εξηγήσεις προτείνονται από άλλα άτομα.
- Καλλιτεχνικός τύπος: Τα άτομα που ανήκουν σε αυτόν τον τύπο προσωπικότητας είναι πολύ δημιουργικά, πρωτότυπα και ανεξάρτητα. Τους αρέσει να εκφράζονται με το να δημιουργούν νέα και διαφορετικά πράγματα με λέξεις, μουσική, ζωγραφική κ.α. καθώς και με φυσική έκφραση, όπως είναι ο χορός και η ηθοποιία. Επιδιώκουν την προσοχή και τον έπαινο για τις δημιουργίες τους, είναι παρορμητικοί, ευαίσθητοι και ιδεαλιστές. Δίνουν μεγάλη σημασία στην ομορφιά και στο αισθητικά καλό αποτέλεσμα και προτιμούν αφηρημένους στόχους και αδόμητες καταστάσεις.
- Κοινωνικός τύπος: Τα άτομα που ανήκουν σε αυτόν τον τύπο προσωπικότητας είναι φιλικά και κοινωνικά. Τους αρέσει η συνεργασία και η συναναστροφή με ανθρώπους. Δείχνουν κατανόηση και ενσυναίσθηση για τα προβλήματα των άλλων. Τους αρέσει να βοηθούν τους άλλους παρέχοντας υπηρεσίες και τους απασχολούν φιλοσοφικά ζητήματα όπως ο σκοπός της ζωής, η θρησκεία και η ηθική. Δεν έλκονται από καταστάσεις που έχουν αυστηρή οργάνωση, ρουτίνα και επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες.
- Επιχειρηματικός τύπος: Τα άτομα που ανήκουν σε αυτόν τον τύπο προσωπικότητας έχουν αυτοπεποίθηση, είναι κοινωνικά και αισιόδοξα. Τους αρέσει να οργανώνουν, να διευθύνουν και να ελέγχουν τις δραστηριότητες μιας ομάδας. Είναι φιλόδοξα και τους αρέσει να βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας. Δίνουν μεγάλη σημασία στην κοινωνική θέση, στη δύναμη, τα χρήματα και την περιουσία. Είναι ενεργητικοί και ενθουσιώδεις στο να ξεκινούν και να εποπτεύουν τις δραστηριότητες με τις οποίες καταπιάνονται και να επηρεάζουν τις γνώμες και τις πράξεις των άλλων.
- Συμβατικός τύπος: Τα άτομα που ανήκουν σε αυτόν τον τύπο προσωπικότητας είναι καλά οργανωμένα, επίμονα και πρακτικά στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν τη ζωή. Τους αρέσουν γραμματειακές και υπολογιστικές δραστηριότητες που γίνονται σύμφωνα με προκαθορισμένες διαδικασίες. Είναι άτομα στα οποία μπορεί να βασιστεί κανείς ενώ κάνουν με επάρκεια και ευσυνειδησία το έργο που έχουν αναλάβει. Έχουν την τάση να είναι συντηρητικοί και παραδοσιακοί στις αξίες και τις στάσεις τους. Συνήθως συμμορφώνονται στους κανόνες και ακολουθούν κατευθύνσεις που δίνονται από τα άτομα που έχουν θέσεις εξουσίας. Έχουν αυτοέλεγχο και αυτοπειθαρχία και νιώθουν πιο άνετα σε οικείες και αναμενόμενες καταστάσεις. Προτιμούν να μην αλλάζει η «ρουτίνα» τους.
Τα άτομα ενός τύπου προσωπικότητας, σύμφωνα με τη θεωρία του Holland, ελκύονται από επαγγέλματα, συγκεκριμένες εργασίες, προγράμματα σπουδών ή δραστηριότητες του ίδιου ή όμοιου τύπου περιβάλλοντος και όταν το πετύχουν αυξάνεται η πιθανότητα να έχουν επαγγελματική ικανοποίηση, παραμονή και συνεισφορά. Κανείς βέβαια δεν ανήκει αμιγώς σε έναν τύπο προσωπικότητας, αλλά συνήθως διαθέτει στοιχεία και χαρακτηριστικά λίγο-πολύ κι από άλλους τύπους. Έτσι, κάθε άτομο αποτελεί έναν συνδυασμό και οι τρεις επικρατέστεροι τύποι είναι αυτοί που διαμορφώνουν το ατομικό του προφίλ και τις επαγγελματικές του προτιμήσεις και επιλογές.
Κατά τη διατύπωση της θεωρίας του ο Holland στηρίχτηκε στις εξής βασικές αρχές,:
- Η εκλογή επαγγέλματος είναι έκφραση της προσωπικότητας.
- Τα τεστ ενδιαφερόντων είναι στην ουσία τεστ προσωπικότητας.
- Τα επαγγελματικά στερεότυπα προσφέρονται για αξιόπιστες ψυχολογικές και κοινωνικές ερμηνείες.
- Τα μέλη ενός επαγγέλματος έχουν όμοιες προσωπικότητες και παρόμοια προσωπική εξέλιξη.
- Δεδομένου ότι οι άνθρωποι σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον έχουν όμοιες προσωπικότητες, είναι επόμενο να αντιδρούν σε πολλές καταστάσεις και σε πολλά προβλήματα κατά παρόμοιο τρόπο.
- Η επαγγελματική ικανοποίηση, σταθερότητα και επιτυχία εξαρτώνται από τον βαθμό αρμονικότητας μεταξύ της προσωπικότητας του ατόμου και του επαγγελματικού του περιβάλλοντος.
Οι τέσσερις υποθέσεις, που στην ουσία αποτελούν το κέντρο της θεωρίας του, είναι:
- Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να καταταγούν σε έναν από τους έξι τύπους προσωπικότητας: ρεαλιστικό-πρακτικό, διανοητικό-ερευνητικό, κοινωνικό, επιχειρηματικό και συμβατικό (τα χαρακτηριστικά των οποίων αναφέρθηκαν παραπάνω). Η διαμόρφωση και εξέλιξη αυτών των τύπων επηρεάζεται από κληρονομικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
- Υπάρχουν αντίστοιχα, έξι κατηγορίες περιβάλλοντος: το ρεαλιστικό-πρακτικό, το διανοητικό, το κοινωνικό, το επιχειρηματικό και το συμβατικό. Σε καθεμιά από τις κατηγορίες αντιστοιχεί και ένας τύπος προσωπικότητας. Η κατάταξη αυτή των επαγγελμάτων γίνεται με βάση τους τύπους που ασχολούνται με το καθένα.
- Οι άνθρωποι προτιμούν τα περιβάλλοντα εκείνα, τα οποία διευκολύνουν την έκφραση της προσωπικότητάς τους, τη δραστηριοποίηση των ικανοτήτων τους ή την έκφραση και πραγμάτωση των αξιών τους.
- Η τελική συμπεριφορά ενός ατόμου καθορίζεται από την αλληλεπίδραση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς του και των χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος.
Για την εύρεση της συγγένειας των διάφορων τύπων, ο John Holland έχει αναπτύξει ένα σχήμα εξαγώνου, γνωστό και ως “Holland’s hexagon”, σύμφωνα με το οποίο οι ομοιότητες και οι διαφορές ανάμεσα στους έξι τύπους προσωπικότητας απεικονίζονται με το ακόλουθο σχήμα:
Οι έρευνες δείχνουν ότι η επαγγελματική ικανοποίηση είναι υψηλότερη όταν η προσωπικότητα ταιριάζει με το είδος της απασχόλησης. Παρατηρώντας το εξάγωνο με τους 6 τύπους, εκείνοι που βρίσκονται κοντά σε ένα τύπο θεωρούνται συμπληρωματικοί και παρουσιάζουν μεγαλύτερες ομοιότητες ενώ όσοι είναι απέναντι θεωρούνται αντίθετοι. Ο πρακτικός και ο ερευνητικός τύπος π.χ., όπως εμφανίζονται στο πάνω αριστερά και στο πάνω δεξιά μέρος του σχήματος, συνήθως εμφανίζουν περισσότερα κοινά ενδιαφέροντα. Ενώ αντίθετα, ο πρακτικός και ο κοινωνικός έχουν μεγαλύτερες διαφορές. Ο συμβατικός τύπος έχει συνήθως περισσότερα κοινά ενδιαφέροντα με τον επιχειρηματικό και τον πρακτικό και λιγότερα με τον κοινωνικό, τον καλλιτεχνικό και τον ερευνητικό.
Τα περισσότερα άτομα είναι συνήθως πολυσύνθετοι χαρακτήρες που εμπεριέχουν επιμέρους στοιχεία από τους διάφορους τύπους προσωπικότητας, με περισσότερες ή μικρότερες αναλογίες από τον καθένα.
Συνήθως όμως υπάρχει ένας "κυρίαρχος" τύπος ενώ κάποιοι άλλοι είναι λιγότερο εμφανείς σε εμάς. Φανταστείτε τους 6 αυτούς τύπους σαν ποσοστά που στον καθένα μας είναι διαφορετικά, με αποτέλεσμα οι συνδυασμοί τους να επηρεάζουν τόσο τις επαγγελματικές μας επιλογές όσο και τη συμπεριφορά μας. Ο Holland αναφέρει ότι μπορούν να προκύψουν 720 διαφορετικές επαγγελματικές προσωπικότητες που ταιριάζουν αντίστοιχα σε ισόποσα επαγγελματικά περιβάλλοντα.
Στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να βρει ελεύθερα και δωρεάν πολλές ιστοσελίδες για να δοκιμάσει το test αξιολόγησης της προσωπικότητας. Ενδεικτικά αναφέρονται τα τεστ στην ιστοσελίδα του ΕΟΠΠΕΠ https://www.eoppep.gr/teens/ που είναι εντελώς δωρεάν, αρκεί να ανοίξετε τον προσωπικό σας λογαριασμό, στην ιστοσελίδα https://paroutsas.jmc.gr/iqtest/orient2.htm το τεστ του Holland στα ελληνικά, το οποίο αποδίδει μεν τους 3 κυριάρχους τύπους προσωπικότητας, αλλά χρειάζεται προσοχή στην ακριβή κατανόηση των ερωτήσεων λόγω του ότι έχει μεταφραστεί απευθείας από την αγγλική γλώσσα, χωρίς να γίνει επιμέλεια και προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα και δίνει αποτελέσματα που χρήζουν περισσότερης ερμηνείας.
Τα αποτελέσματα από τέτοιου είδους τεστ δεν αποτελούν την «απόλυτη» διάγνωση που θα ισχύσει για όλη τη ζωή και θα δώσει το κλειδί της επιτυχίας. Αποτελούν, όμως, ενδείξεις τις οποίες μπορεί κανείς να αξιοποιήσει για να διερευνήσει ακόμα περισσότερο, ό,τι αυτός/αυτή κρίνει αναγκαίο για να αποφασίσει το καλύτερο ανά πάσα στιγμή.
Συνεπώς, «Ου πάντες προς ταύτα πεφύκασιν», (Αίσωπος) ή αλλιώς «έκαστος στο είδος του…», αρκεί να διερευνήσει σωστά και εγκαίρως τα προσωπικά του χαρακτηριστικά και να αναζητήσει το κατάλληλο για αυτόν εργασιακό περιβάλλον, μέσα στο οποίο θα μπορέσει να ξεδιπλώσει τον αληθινό και γνήσιο εαυτό του, ώστε να αποδώσει τα «κρείττονα».
*Η Εύη Ροδά είναι Εκπαιδευτικός, πτυχιούχος Νομικής ΑΠΘ, MSc στην Εκπαιδευτική Διοίκηση και Ηγεσία από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και τελειόφοιτη του Προγράμματος Εξειδίκευσης στη Συμβουλευτική και τον Προσανατολισμό από την ΑΣΠΑΙΤΕ.
e-mail: [email protected]
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 11/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
