Alfavita Newsroom Μια απρόσμενη ανακάλυψη περίμενε την επιστημονική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, κατά τη διάρκεια συντηρητικών εργασιών στον ναό του Αγίου Νικολάου, στον Μεσοπόταμο της Αλβανίας: άθικτες τοιχογραφίες, ζωγραφισμένες με έντονα χρώματα και σε ύψος οκτώ μέτρων, ήρθαν στο φως κάτω από λευκούς σοβατισμένους τοίχους.
Η αποκάλυψη των αγιογραφιών, που μέχρι πρότινος παρέμεναν άγνωστες στην επιστημονική κοινότητα, γέννησε ενθουσιασμό στην ομάδα των συντηρητών, καθώς σπανίως συμβαίνει να εντοπίζονται εξ ολοκλήρου ανέγγιχτα έργα τέχνης αυτού του μεγέθους και ιστορικής αξίας.
«Συνήθως γνωρίζουμε τις τοιχογραφίες και τις συντηρούμε. Το να έχεις άσπρους τοίχους και κάτω από αυτούς ξαφνικά να εμφανίζονται μορφές και πρόσωπα είναι μεγάλη χαρά και αποκάλυψη. Αυτό δεν συνέβη κάπου αλλού. Στα άλλα μνημεία που συντηρούμε εκτός Ελλάδας πάντοτε είναι γνωστές οι τοιχογραφίες, απλά εκεί πηγαίνουμε και κάνουμε καθαρισμούς, στερεώσεις. Αυτή τη χαρά της αποκάλυψης τη ζήσαμε στον ναό του Αγίου Νικολάου πολύ έντονα», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Φλώρα Καραγιάννη, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου.
Ο ναός, που βρίσκεται στο χωριό Μεσοπόταμος του Δήμου Φοινίκης στη βόρεια Ήπειρο, φέρει μακραίωνη ιστορία. Όπως εξηγεί ο πολιτικός μηχανικός Λεωνίδας Παππάς, με ειδίκευση στην αποκατάσταση μνημείων και πρώην πρόεδρος της ελληνικής οργάνωσης «Ομόνοια», η παράδοση θέλει τον ναό να ιδρύεται γύρω στο 1050, επί των ημερών του βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ΄ Μονομάχου.
Κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής περιόδου υπό τον Ενβέρ Χότζα, το μοναστήρι σχεδόν ισοπεδώθηκε, με εξαίρεση τον ναό, ο οποίος χαρακτηρίστηκε «μνημείο πολιτισμού» και έτσι διασώθηκε.
«Ήταν τελικά μία από τις 350 εκκλησίες που διασώθηκαν, όταν απαγορεύτηκε διά νόμου η θρησκεία στη χώρα και έτσι δεν γκρεμίστηκαν ούτε παραδόθηκαν για χρήση στους αγρότες ως αποθήκες σιτηρών και άλλων προϊόντων», σημειώνει ο κ. Παππάς.
Παράλληλα, αναφέρει μια παλαιότερη θεωρία σύμφωνα με την οποία ο ναός φέρεται να είχε χρησιμοποιηθεί για μικρό διάστημα τόσο από ορθόδοξους όσο και από καθολικούς.
«Πρόκειται για μια υπόθεση που διατύπωσε ο Αλεξάντερ Μέξι, ο πρώτος πρωθυπουργός της Αλβανίας της Μεταπολίτευσης, ιστορικός και αρχιτέκτονας, στη διδακτορική του διατριβή που είχε αντικείμενο το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου», εξηγεί.
«Η εν λόγω υπόθεση δεν επιβεβαιώνεται, θεωρείται πολύ απίθανο το ενδεχόμενο της λειτουργίας ενός ναού και από ορθοδόξους και από καθολικούς παράλληλα», διευκρινίζει ο ίδιος, επισημαίνοντας πως ενδέχεται να έχει διαδοθεί για τουριστικούς λόγους.
Από τη στερέωση στη συντήρηση
Το Ινστιτούτο Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού της Αλβανίας είχε αναλάβει στο παρελθόν την πρώτη φάση εργασιών, που αφορούσε τη στερέωση του κτηρίου. Στη συνέχεια, τη σκυτάλη πήρε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών Μνημείων με εξειδικευμένες παρεμβάσεις στο εσωτερικό, περιλαμβανομένης της αποκάλυψης και διατήρησης των τοιχογραφιών και των λιγοστών γλυπτών.
«Σύμφωνα με πληροφορίες που έχω, τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν δημιουργούνταν από φυτά καθώς χρωστικές ουσίες τότε δεν υπήρχαν, ενώ ήταν πολύ ακριβά», αναφέρει ο κ. Παππάς, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο η αγιογράφηση να χρηματοδοτήθηκε από κάποιο σημαντικό πρόσωπο της εποχής.
Το έργο του Ευρωπαϊκού Κέντρου στα μνημεία εκτός Ελλάδας
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, δραστηριοποιείται ενεργά και εκτός συνόρων εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες.
«Το κέντρο, εδώ και 28 χρόνια περίπου, υλοποιεί προγράμματα συντήρησης αποκατάστασης βυζαντινών μνημείων εκτός Ελλάδας. Όλα αυτά τα χρόνια έχει συντηρήσει πάμπολλα μνημεία στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή, στην Τουρκία, στη Μαύρη Θάλασσα. Στο πλαίσιο αυτής του της δραστηριότητας υπογράφονται μνημόνια συνεργασίας με τα υπουργεία Πολιτισμού ή τις εκκλησίες, αναλόγως πού βρίσκονται τα μνημεία, και στο πλαίσιο των μνημονίων, με χρήματα του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού, υλοποιούνται αυτά τα έργα με σκοπό την ανάδειξη και τη συντήρησή τους», σημειώνει η κ. Καραγιάννη.
Ανάμεσα στα έργα που ξεχωρίζει, αναφέρει τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά δάπεδα της βασιλικής του Προφήτη Ηλία στην Ιορδανία, τις τοιχογραφίες στη Βόρεια Μακεδονία και τις λεπτοδουλεμένες ξυλόγλυπτες κατασκευές του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
«Κάθε περίπτωση είναι μοναδική», τονίζει με έμφαση.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Οδήγηση τέλος για ηλικιωμένους: Ποιοι χάνουν το δίπλωμα στα 65 και ποιοι στα 67
Voucher ΔΥΠΑ 750 ευρώ: - Πότε οι πληρώνεστε και που ξεκινάτε πρώτοι
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 25/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
