Thumbnail
Μία συζήτηση για τη θεατρική performance "Ανθ΄ρωπινοι ζωολογικοί κήποι: Ον", που παρουσιάζεται έως τις 11 Νοεμβρίου στον Πολυχώρο ΚΕΤ

Η θεατρική performance «Ανθρώπινοι ζωολογικοί κήποι: Όν» εστιάζει στο φόβο της ετερότητας πάνω στην οποία χτίζονται προσωπικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί συμπεριφορών. Είναι μια περιήγηση στη σχέση μεταξύ σώματος-νου· διεισδύει στα προσωπικά δεδομένα που δημιουργούνται από τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες και εξετάζει το κατά πόσο υπάρχει - και πού βρίσκεται - η ελεύθερη βούληση. Η παράσταση είναι το τελευταίο μέρος της τριλογίας «Ανθρώπινοι ζωολογικοί κήποι»  και είναι εμπνευσμένη από τις εθνολογικές εκθέσεις «Negro Villages» που διεξάγονταν τον 18ο, 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα.Ένας άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως το τέλειο παράδειγμα προς αποφυγή. Η ανατομία των λαθών του εκτίθεται σε προσεκτική μελέτη. Λίγο πριν την ολοκλήρωση των παραστάσεων της θεατρικής performance «Ανθρώπινοι ζωολογικοί κήποι: Όν» την Κυριακή 11 Νοεμβρίου στον Πολυχώρο ΚΕΤ, η χορογράφος και σκηνοθέτης Νέλλη Πουλοπούλου μιλά στο alfavita και στη Ράνια Παπαδοπούλου για την ελεύθερη βούληση, το φόβο και το καθολικό δικαίωμα της τέχνης

Συνέντευξη της Νέλλης Πουλοπούλου στη Ράνια Παπαδοπούλου

-Κατά πόσο υπάρχει και πού βρίσκεται η ελεύθερη βούληση;
Ν.Π.: Τι σημαίνει ελεύθερη βούληση; Όπως το αντιλαμβάνομαι σημαίνει να μπορεί κανείς να δρα σύμφωνα με τις επιθυμίες του, οι οποίες λειτουργούν σε σχέση αλλά και ανεξάρτητα από τις κοινωνικές παραδοχές. Η δομή του σύγχρονου πολιτισμού απ τη μια φαίνεται να υποστηρίζει την ελεύθερη βούληση, απ' την άλλη δεν δίνει χώρο σε αυτή. Είναι τόσα τα καθήκοντα του σύγχρονου ανθρώπου και άλλα τόσα τα πρότυπα επιθυμιών-αξιών, που το τι χρειάζεται, πόσο μάλλον το τι επιθυμεί, έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Επιπλέον οι πληροφορίες, και οι δυνατότητες είναι άπειρες, με αποτέλεσμα να σχηματίζουν ένα κυκεώνα, δύσκολο να τον κατανοήσει, να τον αφομοιώσει και να διαλέξει τι από όλα αυτά που του προσφέρονται ως επιλογές του ταιριάζουν ή του αρμόζουν. Ανακαλύπτω ότι το σώμα και τα συναισθήματα είναι αυτά που ξέρουν παντός καιρού, τι θέλουν, τι χρειάζονται. Αν παίρναμε τα συναισθήματα ως κριτήριο αλάνθαστο και αδιαμφισβήτητο, μακριά από την κριτική του σωστού και του λάθους θα είχαμε μια καλύτερη ιδέα για το τι πραγματικά θέλουμε. Τα κοινωνικά και προσωπικά στερεότυπα είναι τόσο ασυνείδητα παρόντα, που αν για λίγο καταφέρναμε να τα κάνουμε στην άκρη θα βλέπαμε όχι μόνο καθαρές επιθυμίες αλλά και πιο καθαρή ταυτότητα.

-Πώς παρουσιάζονται τα στοιχεία των εθνολογικών εκθέσεων «Negro Villages» σε αυτό το τρίτο μέρος της τριλογίας; Και ποια στοιχεία επιλέξατε;
Ν.Π.: Χρησιμοποιούμε τη συνθήκη των εκθέσεων αυτών, τη σχέση εκθέτη εκτιθέμενου και βάζουμε αυτή τη σχέση στο μικροσκόπιο. Ως τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, ο άνθρωπος που δεν είχε καταφέρει να ακολουθήσει τα πρότυπα ανάπτυξης του ¨Δυτικού¨, ο ιθαγενής, θεωρείτο κατώτερος, καθυστερημένος και παρουσιαζόταν ως έκθεμα με σκοπό την επιβεβαίωση αυτής της κατωτερότητας. Στο σημερινό κόσμο, παρόλο, που υπάρχει κατά γενική ομολογία ένας θαυμασμός για πολιτισμούς που συνεχίζουν να μην ακολουθούν τον επιβεβλημένο τρόπο ζωής, η αίσθηση ότι είμαστε ανώτεροι παραμένει. Έχουμε σκοτώσει τον ιθαγενή μέσα μας. Και με τον όρο ιθαγενή αναφέρομαι στη σύνδεση του ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον, ό,τι είναι ζωντανό χωρίς να το έχει δημιουργήσει ο ίδιος, αναφέρομαι όμως και στην πιο άγρια, πιο σκοτεινή του φύση. Αυτή είναι σαν να προτρέπεται να εξαφανιστεί στο πυρ το εξώτερο. Και είναι κατανοητό και σεβαστό να δημιουργήσουμε νόμους και κοινωνικούς κανόνες για την πιο ομαλή, σύγχρονη διαβίωση, αλλά βλέπουμε ότι το σκοτεινό επιστρέφει με έναν ακόμα πιο ανεξέλεγκτο τρόπο. Μάλλον γιατί όσο κρατάς τη σκιά στο σκοτάδι δυναμώνει, πολλαπλασιάζεται. Είναι σαν να προσπαθείς να εξαφανίσεις μια αρρώστια αλλά αυτή να επιμένει σαν να θέλει κάτι να σου πει. Πρέπει να ακούσουμε και την άλλη πλευρά, την άρρωστη, την άσχημη, τη φριχτή. Είναι ανάγκη να κατανοήσουμε τόσο τα φωτεινά όσο και τα σκοτεινά σχήματα ως άτομα αλλά και ως κοινωνίες. Και ο οδηγός για αυτό είναι το σώμα. Τις απλές σωματικές μας επιθυμίες τις έχουμε αντικαταστήσει με εγκεφαλικές προσταγές, ακολουθούμε ένα καταιγιστικό ρυθμό επιβολής διαταγών του εγκέφαλου πάνω στο σώμα. Ουσιαστικά αυτή τη σχέση πραγματευόμαστε, τη διάδραση νου και σώματος.

 -Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου που αντιμετωπίζεται ως παράδειγμα προς αποφυγή;
Ν.Π.: Η τελειοθηρία, το κέρδος της γνώσης, ο σκοπός του όλο και καλύτερα, ο φόβος του λάθους και οι επιπτώσεις αυτού είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου που κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες να ανήκει στο σύνολο, ένα αίσθημα πολύ σημαντικό της ύπαρξής του. Ο υπέρτατος σκοπός είναι το κέρδος. Το κέρδος επί παντός επί στητού. Στο όνομα αυτού του θεού εξετάζεται το ον. Βάζουμε τη ζωή και κυρίως τα ελαττώματα ενός συγκεκριμένου ανθρώπου σε κοινή θέα και προσπαθούμε να βρούμε τις αιτίες που προκάλεσαν τις δυσλειτουργικές του συμπεριφορές και έτσι να τις διορθώσουμε. Όλη αυτή η έκθεση βέβαια έχει προβοκατόρικο χαρακτήρα. Σαμποτάρουμε αυτή τη μανία επιδιόρθωσης. Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος θέλει να αποφύγει τον εαυτό του για να βρει έναν άλλον καλύτερο, κοντά στα πρότυπα των επιβεβλημένων αξιών. Αυτό το διαρκές πήγαινε-έλα αιτίας αποτελέσματος και το κυνήγι ενός ιδανικού εαυτού είναι το θέμα που βάζουμε στο τραπέζι. Στην αρχή φαινόταν δραματικό, βασανιστικό, αγωνιώδες, αλλά όσο συνεχίζονταν οι πρόβες ανακαλύψαμε την ομορφιά της ανάγκης του ανθρώπου να κατανοήσει τον εαυτό του, την ύπαρξή του. Καταλάβαμε ότι είναι αναγκαία αρχή και ισχυρή βάση για κάθε πολιτική σκέψη.


-Η ανατομία των λαθών ενός ανθρώπου, πώς μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για την αποφυγή των ίδιων αλλά και μελλοντικών του λαθών;
Ν.Π.: Αν το λάθος ακολουθεί μια λογική σκέψη είναι εύκολο. Όμως σχεδόν πάντα το λάθος συνοδεύεται από συναισθήματα. Η αντίληψη και μόνο ενός λάθους μπορεί να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου, να βάλει μπρος τις μηχανές ενός τεράστιου πολύπλοκου ιστού συναισθημάτων. Αυτά με τη σειρά τους αποθηκεύονται στο σώμα, το οποίο αντιδρά και έτσι ξεκινά η σύγκρουση. Αν κάνεις λάθος και ρίξεις πολύ πιπέρι στο φαΐ και πεις πω πω λάθος δεν τρώγεται, απλά θα προσέχεις την επόμενη φορά να μη βάλεις πολύ πιπέρι και όλη η διαδικασία θα διαρκέσει δευτερόλεπτα. Αν όμως πεις πάλι έβαλα πολύ πιπέρι, πάλι έκανα κάτι υπερβολικό, όλα τα κάνω υπερβολικά, δεν έχω ισορροπία, έτσι ήμουν από μικρή, ανισόρροπη κλπ είναι δυνατό να νιώθεις για ώρες ή και για μέρες μια ασαφή δυσαρέσκεια και το τραγικά αστείο είναι ότι δεν θα θυμάσαι τι σου την προκάλεσε. Κάνουμε χιλιάδες σκέψεις την ημέρα. Πόσες από αυτές θυμόμαστε; Κι όμως είναι κάποιες από αυτές που καθορίζουν τις αποφάσεις μας και εντέλει την πορεία της ζωής μας. Ζούμε σε έναν κόσμο που λατρεύει την ενοχή. Αν κατανοήσουμε το μέγεθός αυτού του πράγματος θα ξεχωρίσουμε τις στιγμές που αυτή απουσιάζει ως ευτυχισμένες. Δεν είναι εύκολο όμως, είναι κουραστικό. Θέλει αντοχή η ελευθερία. Με τα κοινωνικά λάθη είναι ακόμα πιο περίπλοκο, γιατί ενώ έχουμε καταγράψει στην ιστορία μας ανεπίτρεπτες συμπεριφορές, όπως το ολοκαύτωμα, την επόμενη δεκαετία ή χρονιά επαναλαμβάνουμε την ίδια ακριβώς συμπεριφορά σε άλλο τόπο, με άλλη μορφή. Για μένα δεν υπάρχει άλλη εξήγηση από το ότι διοικεί το οικονομικό συμφέρον και μάλιστα με μια τάση να παραμείνει ίδιο, με τους ίδιους μηχανισμούς στα ίδια χέρια. Παρόλο που οι επιλογές αποφυγής μιας θηριωδίας είναι πολλές, χωρίς να χαθεί το οικονομικό όφελος, διαλέγουμε πάλι τον πόλεμο. Και χρησιμοποιώ πρώτο πληθυντικό γιατί μόνο με διοικητές, χωρίς στρατιώτες δεν διεξήχθη ποτέ κανένας πόλεμος. Έχουμε ήδη πειστεί ότι τα λάθη, οι επιπτώσεις και οι τιμωρίες είναι αναπόφευκτα. Μια διέξοδος είναι η ανυπακοή σε ότι ακούγεται παράλογο, η αξιολόγηση σύμφωνα με το δικό μας και το κοινό συμφέρον. Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται να έχουμε ελεύθερη σκέψη και βούληση. Γι’ αυτό το τελευταίο μέρος της τριλογίας αναφέρεται στο άτομο, εκεί πιστεύουμε ότι βρίσκεται η δύναμη να αναζητήσουμε ως κοινωνία μια πορεία που μας κάνει να νιώθουμε ήρεμοι ευτυχισμένοι, πλήρεις, δραστήριοι, ισορροπημένοι.

 -Πώς πρέπει να προσεγγίζεται ο φόβος της ετερότητας;
Ν.Π.: Αφού ακούσαμε πολλές γνώμες, ανακαλύψαμε ότι ένας καλός τρόπος προσέγγισης του φόβου αυτού είναι να τον αναγνωρίσουμε μέσα μας, να δούμε πως αισθανόμαστε εμείς με το ξένο σε μας. Όχι να αντιληφθούμε αυτό το φόβο ως κάτι που γίνεται έξω από μας, κάτι που συμβαίνει σε κάποιον άλλο. Να ξεδιαλύνουμε τα δικά μας συναισθήματα για αυτό που μας φαίνεται εμάς ξένο, διαφορετικό, άγνωστο, καινούργιο. Αυτό ήταν πολύ κατατοπιστικό στην πρώτη παράσταση της τριλογίας, ¨Το κλουβί. Τοποθετήσαμε ένα μεγάλο σιδερένιο κλουβί σε δημόσιο χώρο και μέσα σε αυτό φυλακίσαμε ανθρώπους-σύμβολα του στίγματος, υποψήφια θύματα καταπίεσης. Άστεγος-η, μετανάστης-τρια, ανάπηρος-η, γυναίκα, ομοφυλόφιλος-η. Προκαλέσαμε το κοινό να διαχειριστεί τα συναισθήματά του και το αποτέλεσμα ήταν αφυπνιστικό και για μας και για τους θεατές.

 -Ποιοι οι στόχοι σας μέσω αυτής της παράστασης;
Ν.Π.: Ο στόχος της γενικής μας έρευνας, αυτό που θέσαμε ως ερώτημα, ήταν το γιατί επιμένουμε ως άτομα και ως κοινωνίες σε συμπεριφορές που έχουν αποδειχτεί ανώφελες. Το project ξεκίνησε το 2014 και το ονομάσαμε ¨Shake the facts¨. Ουσιαστικά είναι μια πρόταση ανακίνησης των προσωπικών και κοινωνικών δεδομένων με στόχο την επανα-ιεράρχησή τους. Στις πρώτες παραστάσεις ασχοληθήκαμε περισσότερο με τα κοινωνικά στερεότυπα και δεδομένα, ενώ σε αυτή την παράσταση εστιάζουμε στο άτομο. Αναζητούμε αρχετυπικά σύμβολα που παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα, προσπαθούμε να διαλευκάνουμε τη σύνδεσή τους με τα κοινωνικά πρότυπα και να κοιτάξουμε στα μάτια έναν άνθρωπο που λέει την αλήθεια. Ο στόχος μιας παράστασης είναι να ρίξει φως σε ερωτήματα, η απάντηση είναι δουλειά του θεατή. Αν κάποιος αναρωτηθεί για τα δεδομένα του βλέποντας την παράσταση ο στόχος έχει επιτευχθεί.

nellypoulopoulouav2


 -Στις παραστάσεις σας ενσωματώνετε στοιχεία παραδόσεων διαφορετικών πολιτισμών. Με ποιο κριτήριο επιλέγετε αυτά τα στοιχεία;
Ν.Π.: Πάντα με γοήτευαν οι διαφορές της κουλτούρας, της νοοτροπίας και των πολιτισμών. Η παράδοση δίνει μια πολύ καλή εικόνα για το πως σχηματίστηκαν μέσα στα χρόνια. Ποιες ανάγκες δημιούργησαν τα ήθη και τις συνήθειες. Παρατηρώντας διαφορετικές παραδόσεις είναι σαν να κάνω μια βουτιά στο συλλογικό ασυνείδητο. Ασχολούμαι με αυτές ανεξάρτητα από το εκάστοτε έργο μου και αφήνω τα στοιχεία τους να με επισκεφθούν εκείνα. Σαν να προσκαλώ την κινησιολογία ενός χορού, τον τόνο ενός νανουρίσματος ή το ένδυμα μιας ξεχασμένης εποχής να ¨κολλήσουν¨ αυτόματα, χωρίς σκέψη σε μια σκηνή και να σχολιάσουν την ιστορία. Το συναίσθημα και το ένστικτο είναι οδηγός. Η κριτική σκέψη έρχεται αργότερα για να κρατήσει, να αφαιρέσει, να συνθέσει.

-Είστε μέλος της κίνησης καλλιτεχνών με αναπηρία. Μιλήστε μας για τις δράσεις της συλλογικότητας;
Ν.Π.: Η βασική θέση της ομάδας είναι η συνεκπαίδευση. Προτείνει έναν τρόπο συνεργασίας ανάμεσα στους ανάπηρους και στους μη ανάπηρους ανθρώπους ώστε να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο συμβίωσης που θα εξυπηρετεί και τους δύο. Μέχρι τώρα ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε την αναπηρία είναι αυτός του οίκτου και της φιλανθρωπίας ως αυτή να είναι η καλύτερη σύνδεση με το θέμα. Σε πολλές περιπτώσεις η μη σωματική αρτιότητα φαντάζει αποκρουστική σε ένα κόσμο που αναζητά το τέλειο. Ως αντίδοτο έρχεται η φιλανθρωπία για να γιατρέψει τις τύψεις και να υπενθυμίσει με ένα καθησυχαστικό τρόπο ότι δεν βρισκόμαστε εμείς στη θέση του ανάπηρου ατόμου. Αυτή η σύνδεση όμως είναι ουσιαστικά υποκριτική, δεν επιτελεί το σκοπό της. Η ομάδα διαχωρίζει δυο βασικά μοντέλα αντίληψης της αναπηρίας, το κοινωνικό και το ιατρικό. Το δεύτερο σταματάει στο γεγονός του λάθους και απομονώνει το άτομο ως έχον το πρόβλημα, ως έχον την ανάγκη της βοήθειας του κράτους. Το κοινωνικό μοντέλο αναφέρεται στην υποχρέωση της πολιτείας να εξασφαλίσει μια, ισότιμα με τους υπόλοιπους πολίτες, αξιοπρεπή διαβίωση. Για αυτό το λόγο η φιλανθρωπία, όχι σαν όρος αλλά σαν συμπεριφορά, εμποδίζει αυτό το αίσθημα υποχρέωσης της κρατικής διαχείρισης. Οι δράσεις της ομάδας ξεκινούν λοιπόν από τη συνεκπαίδευση, αλλά αναπόφευκτα επεκτείνονται σε διαμαρτυρίες για ιδρύματα που λειτουργούν πέρα από κάθε αξιοπρέπεια αλλά και από κάθε Ευρωπαϊκό νόμο, σε συνεχή δημιουργία πλαισίων σωστής διαβίωσης, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα των αναπήρων στην ελεύθερη, ανεμπόδιστη πρόσβαση τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στην τέχνη, στην δημιουργία υποτίτλων παραστάσεων και ταινιών για κωφούς και τυφλούς. Είναι μια συλλογικότητα που σε πείσμα των δυσκολιών και παρεμποδίσεων συνεχίζει να αναζητά, να επιμένει και τελικά να καταφέρνει να βρίσκει τρόπους για μια καλύτερη ζωή , ανατρέποντας τα δεδομένα που θέλουν την αναπηρία στο περιθώριο σαν μια εξαίρεση στον κανόνα.

 -Κλείνοντας τη συζήτησή μας, ο πολιτισμός, μπορεί να αποτελέσει το φάρμακο ενάντια σε κάθε είδους κοινωνική διάκριση, στα στερεότυπα και στις προκαταλήψεις
Ν.Π.: Εξαρτάται τον πολιτισμό. Ζούμε ήδη σε έναν πολιτισμό που αναπαράγει στερεότυπα υπέροχα πακεταρισμένα και αμπαλαρισμένα προς ελεύθερη κατανάλωση. Δεν νομίζω ότι πρέπει να περιμένουμε τον πολιτισμό να μας δασκαλέψει. Εμείς φτιάχνουμε τον πολιτισμό, η τέχνη είναι δικαίωμα όλων και του καλού και του καλύτερου και του κακού. Εγώ θα πρότεινα να βρει ο καθένας λίγη απ’ την τέχνη στη ζωή του. Γιατί όπως λένε και οι αγαπημένοι stereo nova «Λίγο απ τη δική μας δύναμη θέλει η αλλαγή του κόσμου σε μέλι και το πουλί απ το κλουβί θα πετάξει πάνω απ τα σύρματα πάνω απ' του κόσμου την τάξη».

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

Αδιανόητη αυθαιρεσία: Διευθυντής Π.Ε αδικεί υποψήφιο Διευθυντή σχολείου και δημιουργεί «μπάχαλο» με εμπλοκή της δικαιοσύνης!

Κατάρτιση 500.000 ενηλίκων: 10.000 προσλήψεις εκπαιδευτών ενηλικών με έως 22 ευρώ την ώρα

Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - Ξεκινάει 28 Μαρτίου

Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 28/3

2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη

Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)

ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα

Google news logo Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Viber logo Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber

σχετικά άρθρα

ekpa
Μνήμη Παναγιώτη Κοντού
Ο Παναγιώτης Κοντός υπήρξε πτυχιούχος και διδάκτωρ του Ε.Κ.Π.Α. αλλά και επί σαράντα χρόνια ακαδημαϊκός δάσκαλος που το υπηρέτησε πιστά προσφέροντας...
Μνήμη Παναγιώτη Κοντού