Ευαγγελία Ασημακοπούλου Η έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης έχει μπει στη ζωή μας με chatbots, αυτοματοποιημένες μεταφράσεις, έξυπνα ψυγεία, ακόμη και προτάσεις αγορών. Ωστόσο, πίσω από αυτές τις άυλες υπηρεσίες, κρύβονται πραγματικές, ενεργοβόρες υποδομές, δηλαδή κέντρα δεδομένων, αντλίες νερού, ορυχεία μετάλλων, των οποίων το περιβαλλοντικό κόστος παραμένει σε μεγάλο βαθμό απόρρητο.
Όπως επισημαίνει η Σάσα Λουτσιόνι, υπεύθυνη για το κλίμα στην πλατφόρμα Hugging Face, υπάρχει μια «πραγματική αποσύνδεση» ανάμεσα στο φιλικό interface των AI εφαρμογών, Siri, ChatGPT κ.ά., και στη σκληρή πραγματικότητα του υλικού που τις τροφοδοτεί. Το φαινόμενο αυτό τροφοδοτεί το “παράδοξο του Jevons”. Παρά τη βελτίωση στην αποδοτικότητα, η ζήτηση ενέργειας αυξάνεται διαρκώς, καθώς η AI υιοθετείται παντού.
Οι «αόρατοι» κολοσσοί της AI που κοστίζουν στον πλανήτη
Μεταξύ 2017 και 2023, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από κέντρα δεδομένων, τα «εργοστάσια» πίσω από τα ChatGPT, Siri και τις υπόλοιπες AI υπηρεσίες, αυξήθηκε κατά 12% ετησίως, υπερτετραπλάσιος ρυθμός σε σύγκριση με την αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης ηλεκτρισμού. Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) προβλέπει ότι, αν δεν αλλάξουν δραστικά οι συνήθειες, αυτή η κατανάλωση θα διπλασιαστεί φτάνοντας στα 945 TWh έως το 2030, περισσότερο από την τρέχουσα ετήσια κατανάλωση της Ιαπωνίας.
Ακόμη και οι πιο αποδοτικές «γενετικές» εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, αυτές που παράγουν κείμενα, εικόνες ή μουσική, καταναλώνουν πολλαπλάσια ενέργεια σε σχέση με τις παραδοσιακές υλοποιήσεις, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες του οργανισμού 4E Energy Efficient End‑use Equipment.
Η ψύξη των διακομιστών που τροφοδοτούν τις πλατφόρμες τεχνητής νοημοσύνης απαιτεί τεράστια ποσά νερού, ενώ η κατασκευή των εξειδικευμένων chip για «γενετική» ΤΝ απορροφά μείγματα κρίσιμων μετάλλων. Αυτή η διπλή πίεση στο υδάτινο αποτύπωμα και στους φυσικούς πόρους οδηγεί σε νέα ορυχεία και σε ένα εκρηκτικό κύμα ηλεκτρονικών αποβλήτων. Σύμφωνα με μελέτη της 4E Energy Efficient End‑use Equipment, το 2023 δημιουργήθηκαν 2.600 τόνοι e‑αποβλήτων, ενώ έως το 2030 ο όγκος τους αναμένεται να φτάσει τα 2,5 εκατομμύρια τόνους . Παράλληλα, η ζήτηση σε νερό για λειτουργία και ψύξη των data centers προβλέπεται να ανέλθει στα 6,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2027, ποσότητα διπλάσια από την ετήσια κατανάλωση ολόκληρης της Ελβετίας .
Μαύρο κουτί και έλλειψη διαφάνειας
Παρά την ευρεία εξάπλωση της ΤΝ, το 84% των αιτημάτων σε conversational bots όπως το ChatGPT διεκπεραιώνεται από μοντέλα που δεν κοινοποιούν κανένα στοιχείο για το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, ενώ μόνο το 2% των εταιρειών αποκαλύπτει τις εκπομπές του άνθρακα . Αυτή η αδιαφάνεια τρέφει μύθους και παρανοήσεις, για παράδειγμα, τον ισχυρισμό ότι η ΤΝ καταναλώνει δέκα φορές περισσότερη ενέργεια από μια απλή αναζήτηση στο Google, ο οποίος κυκλοφορεί χωρίς καμία επαλήθευση.
Η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU) καταγράφει αύξηση 150% στις έμμεσες εκπομπές των μεγάλων εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης μεταξύ 2020 και 2023, με Amazon +182%, Microsoft +155% και Meta +145% . Παράλληλα, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) προειδοποιεί ότι τα data centers θα αντιπροσωπεύουν πάνω από το 20% της αύξησης στην παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2030 .
Υπάρχουν προοπτικές;
Για να αναστραφεί αυτή η πορεία, αξιώνεται:
Διασπορά Παίκτων, ώστε να σπάσουν τα μονοπώλια και να ενισχυθεί η διαφάνεια.
Ανάπτυξη «νηφάλιων» μοντέλων, μικρότερων και εξειδικευμένων, που καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια.
Ανάκτηση θερμότητας από τα κέντρα δεδομένων και επαναχρησιμοποίησή της.
Υποχρεωτική αναφορά της προέλευσης της ενέργειας (ποσοστό ΑΠΕ vs. ορυκτές πηγές).
Διεθνείς κανονισμοί, όπως το ψήφισμα του ΟΗΕ για τη διακυβέρνηση της ΤΝ, με δεσμευτικούς περιβαλλοντικούς δείκτες.
«Το μεγαλύτερο παράδοξο της ΤΝ είναι ότι, ενώ υπόσχεται ψηφιακό παράδεισο, κρύβει έναν περιβαλλοντικό εφιάλτη πίσω από τα σύννεφα.»
Αυτά τα κρίσιμα ζητήματα θα τεθούν επί τάπητος στη σύνοδο AI for Good (Γενεύη, 8–11 Ιουλίου). Μέχρι τότε, μόνο η τεκμηρίωση και η κοινή απαίτηση διαφάνειας μπορούν να βγάλουν την ΤΝ… στον πραγματικό ήλιο.
Πηγές: reuters.com, itpro.com, iea.org, datacenterdynamics.com, itu.int, deloitte.com
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Οι «Σεϋχέλλες» της Αττικής: Η παραλία-έκπληξη μόλις 1,5 ώρα από την Αθήνα!
Προσοχή! Ανακαλείται εμφιαλωμένο νερό λόγω πιθανής μόλυνσης
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 11/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
