Alfavita Newsroom ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ
Μερικές σκέψεις για την (αυτο)αξιολόγηση στην Εκπαίδευση
Με τη σκέψη ότι η απόκρουση της προπαγάνδας, όταν αυτή συμμαχεί με την άγνοια και την προκατάληψη, αποτελεί άσκηση ψυχραιμίας και λογικής, θα προσπαθήσω να απαντήσω στα μόνιμα επιχειρήματα υπέρ της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.
Ο συλλογισμός έχει σχηματικά ως εξής : “Εφόσον όλοι στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα αξιολογούνται, γιατί όχι οι εκπαιδευτικοί;” Το επιχείρημα συχνά διατυπωνεται και ως αγανάκτηση : “Ποιοί νομίζουν ότι είναι οι εκπαιδευτικοί που δε θέλουν να αξιολογηθούν και αυτοί, όπως όλοι οι άλλοι εργαζόμενοι;” και ενίοτε ενισχύεται με λίγη δόση κοινωνικού αυτοματισμού (“οι φορολογούμενοι πρέπει να ξέρουν αν αυτοί τους οποίους πληρώνουν, για να μορφώσουν τα παιδιά τους, είναι ικανοί ή όχι”). Η βομβαρδισμένη από την προπαγάνδα κοινή γνώμη μπορεί τώρα να βγάλει τα συμπεράσματά της για την “ανεπάρκεια” των εκπαιδευτικών, την οποία προσπαθούν να αποκρύψουν αρνούμενοι την αξιολόγησή τους. Πρόκειται για μια άποψη ιδιαίτερα βολική για την εκάστοτε κυβέρνηση και τους επιχειρηματίες των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων.
Σύγχυση
Ας πάρουμε το συλλογισμό από την αρχή. Το επιχείρημα πάσχει από τη βάση του, εφόσον αναγνωρίζει ως δεδομένη την ύπαρξη αντίστοιχης αξιολόγησης για τους άλλους εργαζομένους στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Όσον αφορά τον πρώτο, δηλαδή την ιδιωτική εκπαίδευση, πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι : το βασικό κριτήριο που αξιολογεί θετικά σε έναν εργαζόμενο ο ιδιοκτήτης ενός ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου είναι η συμμόρφωση του εκπαιδευτικού με τις -συχνά παράλογες- απαιτήσεις του και η απροθυμία του να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Με άλλα λόγια η ανοχή του στην εκμετάλλευση και συχνά στην απλήρωτη εργασία.
Όσον αφορά το δημόσιο τομέα δεν πρέπει να συγχέεται η επιδιωκόμενη μορφή αξιολόγησης με την τυπική αξιολόγηση (πτυχία, μεταπτυχιακά, χρόνια υπηρεσίας κ.ά) η οποία υπάρχει ήδη και στην εκπαίδευση, ή με την τήρηση του δημοσιουπαλληλικού κώδικα. Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Το πλαίσιο αξιολόγησης το οποίο προτείνεται για την εκπαίδευση δεν εφαρμόζεται σε κανέναν άλλο χώρο του δημόσιου τομέα. Πουθενά δεν αξιολογείται εργαζόμενος σε σχέση με τόσο καθημερινές και συγκεκριμένες πρακτικές του επαγγελματικού του έργου ή αποτελέσματα για τα οποία ο ίδιος δεν μπορεί να είναι υπεύθυνος ή για λειτουργίες στις οποίες ποτέ δεν έχει επιμορφωθεί ή τέλος για δεξιότητες στις οποίες έχει κριθεί ικανός και έχει επιλεγεί μέσα από διαδικασίες ιδιαίτερα απαιτητικών εξετάσεων (Πανεπιστήμιο, ΑΣΕΠ κ.ά.).
Ειδάλλως, θα βρισκόμασταν πολύ συχνά μπροστά σε εικόνες, όπως: επιτροπή παρακολουθεί έναν εργαζόμενο γιατρό σε ώρα υπηρεσίας και βαθμολογεί αν ο αυτός φορά σωστά τα γάντια, πλένει τακτικά τα χέρια του, τοποθετεί σωστά τα ιατρικά εργαλεία, αν οι ασθενείς και το νοσοκομειακό προσωπικό δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη συμπεριφορά του κ.ά. Ή ακόμη, ομάδα αξιολογητών ελέγχει και βαθμολογεί έναν αστυνομικό σε ώρα υπηρεσίας αν συντάσσει με ευανάγνωστα γράμματα μια παράβαση, αν οι πολίτες είναι ευχαριστημένοι από αυτόν, αν υπάρχουν περιστατικά εγκληματικότητας στο τμήμα του κ.λπ. Τέτοιες φαιδρές και αποκρουστικές εικόνες που φέρνουν στο νου οργουελικές κοινωνίες ολοκληρωτισμού και όχι ελεύθερων και υπεύθυνων ανθρώπων, δεν υπάρχουν – ευτυχώς – ακόμη στην Ελλάδα. Γιατί θέλουμε να τις δούμε στην εκπαίδευση;
“Ανατροφοδότηση” ή κανιβαλισμός;
“Μα για να εντοπιστούν οι αδυναμίες του εκπαιδευτικού έργου, να βελτιωθεί ο εκπαιδευτικός και να ανατροφοδοτηθεί η διαδικασία μάθησης” θα αντιτείνουν οι υπέρμαχοι της αξιολόγησης. Πρόκειται για διαστροφή της αλήθειας. Καμία επιμόρφωση και κανένας υποστηρικτικός θεσμός δεν προβλέπεται από την προτεινόμενη αξιολόγηση. Οι εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουν έως τώρα χωρίς καμιά ουσιαστική βοήθεια το έργο τους και θα το υποστηρίζουν και πάλι αβοήθητοι ύστερα από την αξιολόγηση. Τι θα προσφέρει παιδαγωγικά στον εκπαιδευτικό μια προγραμματισμένη και εν πολλοίς “σκηνοθετημένη” αξιολόγηση; Φυσικά τίποτε. Τότε τι μένει από την αξιολόγηση; Η μισθολογική και βαθμολογική καθήλωση του εκπαιδευτικού - εφόσον επιβάλλεται ποσόστωση στις “προαγωγές” - και η οικοδόμηση σχέσεων εξάρτησής του από τη διοίκηση (αξιολογητές, διευθυντές, συμβούλους). Ή ακόμη και η απόλυση του -όταν το απαιτεί η τρόικα- με το στίγμα της αρνητικής αξιολόγησης.
Αυτό είναι τελικά η αξιολόγηση : ένας ιδεολογικός μηχανισμός δικαιολόγησης και “νομιμοποίησης” των απολύσεων, των περικοπών και των καταργήσεων σχολείων. Σε καιρούς οικονομικής στενότητας και εργασιακής ανασφάλειας ο εκπαιδευτικός θα βρεθεί μπροστά στο φάσμα της περαιτέρω εξαθλίωσής της ζωής του. Το κλίμα που θα διαμορφωθεί στα σχολεία δεν είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς : κοινωνικός κανιβαλισμός, αναξιοπρέπεια, δουλικότητα προς τη διοίκηση, προσήλωση στις γραφειοκρατικές υποχρεώσεις και παραμέληση του ουσιαστικού παιδαγωγικού ρόλου. Όταν ταπεινώνεις τον εκπαιδευτικό δεν μπορείς να απαιτείς να διδάξει στα παιδιά σου ήθος.
Σχολεία ενός κατώτερου θεού
Αλλά ας υποθέσουμε – παρακάπτοντας τη λογική και το ρεαλισμό- ότι τα παραπάνω είναι ίσως υπερβολικά και ότι επιτέλους στην πράξη κάπως πρέπει τα σχολεία να αξιολογούνται και να συγκρίνονται, ώστε η κοινωνία να διακρίνει τα “καλά” από τα “κακά”. Και εδώ είναι ο παραλογισμός. Γιατί η προτεινόμενη αξιολόγηση αντιμετωπίζει ως ίσους τους κοινωνικά άνισους και με αυτόν τον τρόπο αναπαράγει και οξύνει την ανισότητα και την κοινωνική αδικία. Αξιολογεί, δηλαδή, και συγκρίνει με την ίδια κλίμακα το εκπαιδευτικό έργο ενός σχολείου των Βορείων Προαστίων με το αντίστοιχο της ορεινής Κορινθίας ή των νησιών της άγονης γραμμής, παραβλέποντας την καθοριστική επίδραση στην εκπαιδευτική λειτουργία μιας πλειάδας παραμέτρων, όπως η οικονομική κατάσταση της περιοχής, το μορφωτικό κεφάλαιο των γονιών, το πολιτιστικό περιβάλλον, η υλικοτεχνική επάρκεια του σχολείου, η ύπαρξη υποστηρικτικών δομών, οι γλωσσικές τοπικές ιδιαιτερότητες κ.ά. Τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης δεν θα καταλήξουν σε κάποια επιτροπή επιφορτισμένη να διορθώσει και να καλύψει τις αδυναμίες, αλλά στο διαδίκτυο (!) προς στιγματισμό των “προβληματικών σχολείων”.
Η δημοσιοποίηση της ποσοτικής αξιολόγησης θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε κατηγοριοποίηση των σχολείων διαμέσου των συγκρίσιμων δεικτών αυτοαξιολόγησής και σε απαξίωση των μικρών περιφεριακών σχολείων ή αυτών των υποβαθμισμένων λαικών περιοχών. Θα ακολουθήσει αναπόφευκτα διαρροή του μαθητικού τους πληθυσμού – φυσικά των παιδιών των εύπορων οικογενειών – και, επομένως, η περαιτέρω υποβάθμιση ή και το κλείσιμό τους. Κατά αυτόν τον τρόπο η αυτοαξιολόγηση καθιστά ως μοναδικό υπεύθυνο για την επιτυχία ή όχι του εκπαιδευτικού έργου τον εκπαιδευτικό και συγκαλύπτει τις εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανισότητες καθώς και τους πραγματικούς υπεύθυνους για αυτές.
Η “αξιολόγηση” ως μπίζνες
Σε όλα αυτά υπάρχει και μία παράμετρος που συχνά μας διαφεύγει. Γύρω από το ψευτοιδεολόγημα της αξιολόγησης και με βάση ακριβώς αυτό, οικοδομήθηκε τα τελευταία χρόνια ένα ευρύ δίκτυο συμφερόντων και δημόσιων σχέσεων. Πανεπιστημιακοί, σύμβουλοι και κάθε είδους “γκουρού” των παιδαγωγικών πούλησαν βιβλία, μεταπτυχιακά, διδακτορικά, ενισχυτικά μαθήματα, απέκτησαν προσβάσεις στην εξουσία και κατέκτησαν αξιώματα στη διοίκηση της Εκπαίδευσης ως διευθυντές, σύμβουλοι των Υπουργών, υπεύθυνοι ευρωπαικών προγραμμάτων, μέλη επιτροπών. Τα ονόματα πολλών από αυτούς φιγουράρουν – με το αζημίωτο - στις επιτροπές του Υπουργείου για την αξιολόγηση και αυτοαξιολόγηση. Όλοι αυτοί γεμίζουν τα κεφάλια των εκπαιδευτικών με σύγχυση και ανασφάλεια και τις τσέπες τους με χρήματα. Από κοντά αρκετοί σύμβουλοι – που οφείλουν τη θέση τους σε υποκλίσεις και κομματικές υπηρεσίες - αδημονούν να αναλάβουν το ρόλο του αξιολογητή των μέχρι πριν από λίγο καιρό συναδέλφων τους.
Μητσέλος Σπύρος
Αντιπρόεδρος ΕΛΜΕ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ
Φιλόλογος
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 8/5
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 8/5
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
