Χρήστος Κάτσικας Όταν βρέχει, τα σχολεία πρέπει να γίνονται ασφαλές καταφύγιο∙ όχι πρόχειρο καταλύμα με κουβάδες στο πάτωμα. Τις τελευταίες μέρες, δεκάδες εκπαιδευτικοί περιγράφουν εικόνες που δεν τιμούν μια χώρα που μιλά διαρκώς για «ψηφιακό μετασχηματισμό» και «εκπαίδευση του 21ου αιώνα»: νήπια που περπατούν πάνω σε αυτοσχέδιες γέφυρες για να μη βραχούν, ταβάνια που στάζουν πάνω σε πρίζες, παλιά κοντέινερ που πλημμυρίζουν για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά, πινακίδες που πέφτουν δίπλα σε παιδιά. Κι όμως, μπροστά σε αυτή τη σκληρή πραγματικότητα, η απάντηση που δίνει η Πολιτεία μοιάζει να περιορίζεται σε ένα και μόνο εργαλείο: τηλεκπαίδευση.
Το επιτελικό κράτος, όπως εύστοχα λένε οι εκπαιδευτικοί, βρίσκεται σε «διαρκή ετοιμότητα» για να αποφασίσει το πιο εύκολο: κλείσιμο σχολείων και σύνδεση σε μια κάμερα. Όμως η μόρφωση δεν είναι πλατφόρμα, και η δημοκρατία στην εκπαίδευση δεν μπορεί να λειτουργεί με ανυπόγραφα e-mail της τελευταίας στιγμής.
Το σχολείο δεν είναι κουμπί ON/OFF
Η τηλεκπαίδευση στη διάρκεια της πανδημίας ήταν μια προσπάθεια να μη χαθεί εντελώς η επαφή με τη μάθηση. Οι εκπαιδευτικοί, χωρίς εξοπλισμό, χωρίς υποστήριξη, με προσωπικό κόπο, έστησαν ένα προσωρινό δίχτυ. Όμως αυτό το «έκτακτο» τείνει να μετατραπεί σε «κανονικό».
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;
- Θεσμοθετείται ότι το σχολείο μπορεί να «μεταμορφώνεται» σε ψηφιακή αίθουσα ανά πάσα στιγμή.
- Εμπεδώνεται η ιδέα ότι η παιδαγωγική πράξη δεν χρειάζεται σχέση, σώματα, συναντήσεις, βλέμμα. Αρκεί μια σύνδεση και μια κάμερα.
- Θεωρείται φυσιολογικό να υπάρχουν παιδιά «εκτός διαδικασίας» επειδή δεν έχουν υπολογιστή, ίντερνετ ή ήσυχη γωνιά στο σπίτι.
- Εντείνονται οι ταξικές ανισότητες: η δημόσια εκπαίδευση μετατρέπεται σε ιδιωτική υπόθεση μέσα από το σπίτι.
«Η τηλεκπαίδευση δεν είναι εκπαίδευση», γράφουν οι σύλλογοι εκπαιδευτικών. Κι αυτό δεν είναι σλόγκαν: είναι παιδαγωγική αλήθεια.
- Μάθηση χωρίς συνάντηση είναι ημιτελής.
- Τα νομικά και εργασιακά όρια
- Δεν είναι θέμα διάθεσης, είναι θέμα νομιμότητας.
Ο ν. 4807/2021 προβλέπει ρητά ότι το κράτος οφείλει να παρέχει εξοπλισμό για τηλεργασία. Παρ’ όλα αυτά, το Υπουργείο ζητά από τους εκπαιδευτικούς να ενεργοποιήσουν από το σπίτι τους υπολογιστές, ίντερνετ, κάμερες — δηλαδή να καλύψουν μόνοι τους το κόστος της εργασίας.
Επιπλέον, σε περίπτωση που τα σχολεία είναι κλειστά λόγω κινδύνου, πώς μπορεί το κράτος να απαιτεί φυσική παρουσία ή τηλεργασία από το σπίτι; Ποιος φέρει την ευθύνη αν ένας εκπαιδευτικός τραυματιστεί προσπαθώντας να μπει σε μια πλημμυρισμένη σχολική μονάδα;
Όταν η νομοθεσία λέει ότι τηλεκπαίδευση μπορεί να γίνει μόνο από το σχολείο, τότε κάθε άτυπη εντολή για «σύνδεση από σπίτι» είναι παράνομη. Κι αυτό οι εκπαιδευτικοί πλέον το ξέρουν, το δηλώνουν, το υπερασπίζονται.
Η πραγματικότητα πίσω από τα συνθήματα
Με σκληρές ανακοινώσεις τους πολλοί Σύλλογοι Εκπαιδευτικών («Αριστοτέλης», «Αθηνά», Α΄Σύλλογος Αθηνών» κα) επισημαίνουν κάτι που δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί: η τηλεκπαίδευση χρίζει πια προβληματικής όχι μόνο στην πράξη, αλλά και στη θεωρία.
- Μαθησιακά κενά: ό,τι ειπωθεί πίσω από μια οθόνη καλείται να ξαναδιδαχθεί μόλις επιστρέψουν τα παιδιά στην τάξη.
- Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις: παιδιά κλεισμένα σε σπίτια, μακριά από φίλους, ρουτίνα, δομή.
- Προσωπικά δεδομένα: η απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων (50/2021) παραμένει, και η Πολιτεία δεν έχει συμμορφωθεί πλήρως.
Δεν πρόκειται για τεχνοφοβία. Πρόκειται για παιδαγωγική υπευθυνότητα. Τηλεκπαίδευση δεν σημαίνει «διδάσκω», σημαίνει διαχειρίζομαι μια κατάσταση ανάγκης — ποτέ κάτι ισότιμο με τη ζωντανή τάξη.
Ζωντανές μαρτυρίες από σχολεία που πονάνε
Υπάρχουν στιγμές που οι εικόνες μιλούν μόνες τους: Νεόδμητο νηπιαγωγείο με πινακίδα που παρασύρθηκε από τον άνεμο καθώς σχολούσαν τα παιδιά. Δύο τζάμια ειδικού σχολείου που παρέμειναν σπασμένα μήνες ολόκληρους, μέχρι να απειλήσει η κακοκαιρία με πλημμύρα. Αυτοσχέδιες «γέφυρες» για να μην βραχούν παιδιά. Θερμοκρασίες-καμίνι το καλοκαίρι, παγοδρόμιο τον χειμώνα.
Αυτά δεν είναι «μονάδες πρωτοβουλίας». Είναι δημόσιες δομές που έπρεπε να είναι ασφαλείς.
Κι όμως, μπροστά σε όλα αυτά η λύση που ακούγεται είναι «συνδεθείτε στο Webex».
Οι εκπαιδευτικοί ζητούν το αυτονόητο: να γίνεται μάθημα με αξιοπρέπεια, με ασφάλεια, με ανθρώπινους όρους. Το σχολείο θέλει ανθρώπους, όχι καλώδια
Σε μια περίοδο που η τεχνολογία χρησιμοποιείται συχνά ως σύνθημα λύσης, οι εκπαιδευτικοί μιλούν για κάτι απλό, σχεδόν παλιομοδίτικο: σχέση, σώμα, συνάντηση, ασφάλεια.
Το σχολείο δεν είναι πλατφόρμα. Δεν είναι οθόνη. Δεν είναι εντολή με e-mail. Είναι χώρος κοινωνικοποίησης, είναι κοινότητα. Και η κοινότητα, ειδικά στα δύσκολα, χρειάζεται δομές, όχι προσωρινά μπαλώματα.
Η πιο φωτεινή πλευρά της ιστορίας είναι ότι αυτή η συζήτηση ξανανοίγει. Οι άνθρωποι που κρατούν όρθια τα δημόσια σχολεία —εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς— αρχίζουν να απαιτούν κάτι ουσιαστικό: ασφαλείς σχολικές αίθουσες, πραγματική παιδαγωγική, και σεβασμό στο δημόσιο σχολείο.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 6/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
