Η οικονομική θέση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα παρουσιάζει μια πολύ μεγάλη υστέρηση σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης και του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης). Αυτή η υστέρηση, ιδίως στην πραγματική αγοραστική δύναμη, έχει σοβαρές συνέπειες για το εκπαιδευτικό σύστημα, την ποιότητα της διδασκαλίας και την κοινωνική αναπαραγωγή.
1. Το μέγεθος της μισθολογικής υστέρησης
Τα επίσημα στοιχεία από τις εκθέσεις «Education at a Glance» του ΟΟΣΑ και του δικτύου Eurydice καταδεικνύουν ένα δραματικό χάσμα:
- Τελευταία θέση στην αγοραστική δύναμη: Ο Έλληνας εκπαιδευτικός κατατάσσεται σταθερά στην τελευταία θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ όσον αφορά τον μισθό του προσαρμοσμένο στην Ισοτιμία Αγοραστικής Δύναμης (ΙΑΔ/PPP). Αυτό σημαίνει ότι ο μισθός του μπορεί να αγοράσει τα λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες σε σύγκριση με τους συναδέλφους του διεθνώς.
- Ποσοτικό χάσμα: Ενώ ο αρχικός ετήσιος μισθός ενός νεοδιόριστου εκπαιδευτικού στην Ελλάδα κυμαίνεται γύρω στις €15.000, ο μέσος ετήσιος μισθός εκκίνησης για εκπαιδευτικούς Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στον ΟΟΣΑ κινείται, βάσει πρόσφατων δεδομένων, στην περιοχή των $42.000 USD PPP (περίπου €40.000 ετησίως σε Ισοτιμίες Αγοραστικής Δύναμης). Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα υπολείπεται του μέσου όρου του ΟΟΣΑ κατά περίπου 2,5 φορές σε πραγματικούς όρους.
2. Οι κύριες συνέπειες
Η χρόνια μισθολογική υστέρηση δημιουργεί ένα ντόμινο αρνητικών επιπτώσεων:
- Απαξίωση του επαγγέλματος: Η χαμηλή αμοιβή, δυσανάλογη με το υψηλό επίπεδο σπουδών και τις αυξημένες ευθύνες, οδηγεί σε απαξίωση του λειτουργήματος. Το επάγγελμα παύει να είναι ελκυστικό για τους πιο ικανούς αποφοίτους, οδηγώντας σε υποβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού του συστήματος.
- Προβλήματα στελέχωσης: Η αδυναμία κάλυψης του υψηλού κόστους στέγασης, ειδικά σε μεγάλα αστικά κέντρα και νησιωτικές περιοχές, καθιστά τη διαβίωση δυσχερή για τους νεοδιόριστους καί τούς αναπληρωτές που χρηματοδοτούν τις ανάγκες τους με χρήματα από γονείς, παππούδες κτλ. Ως αποτέλεσμα, η στελέχωση των σχολείων σε απομακρυσμένες ή ακριβές περιοχές αντιμετωπίζει μόνιμα προβλήματα.
- Αντικίνητρο και εξουθένωση: Η οικονομική πίεση και η αργή μισθολογική εξέλιξη λειτουργούν ως αντικίνητρο για την επαγγελματική ανάπτυξη και συμβάλλουν στην αύξηση της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout).
3. Επιτακτική ανάγκη: Αναδιάρθρωση και στόχος ΟΟΣΑ
Για την ουσιαστική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, απαιτείται μια ριζική μισθολογική μεταρρύθμιση που θα θέτει στόχο την προσέγγιση του μέσου όρου του ΟΟΣΑ:
- Να γίνει στόχος η προσαρμογή στον μέσο όρο ΟΟΣΑ: Η πολιτεία οφείλει να δεσμευτεί σε ένα πενταετές πρόγραμμα αύξησης των αποδοχών, με απώτερο στόχο ο πραγματικός μισθός (σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, ΙΑΔ) του Έλληνα εκπαιδευτικού να φτάσει τουλάχιστον τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ την επόμενη πενταετία (δηλαδή, να προσεγγίσει τις €40.000 ετησίως).
- Κατάργηση των μισθολογικών κλιμακίων (ΜΚ): Για να επιτευχθεί μια ταχύτερη και δικαιότερη μισθολογική ωρίμανση, είναι απαραίτητη η κατάργηση του ισχύοντος συστήματος των ΜΚ, το οποίο εξασφαλίζει εξαιρετικά αργή και ανεπαρκή εξέλιξη.
Εδώ θα μπορούσε να πει κάποιος: Που θα βρεθούν τα χρήματα
Η Ελλάδα, από το 2019 και μετά, έχει προχωρήσει σε αρκετές διαδοχικές πρόωρες αποπληρωμές δανείων (τόσο του ΔΝΤ όσο και των διμερών δανείων του GLF)
Συνολικά, η Ελλάδα έχει προπληρώσει πρόωρα περίπου €24 δισ. ευρώ από το 2019 μέχρι σήμερα , ποσό το οποίο αντιστοιχεί σε 9,6% του ΑΕΠ σωρευτικά. Αντλεί αυτό το ποσό από τα ταμειακά διαθέσιμα, καθώς η χώρα διατηρεί ένα ιστορικά υψηλό «μαξιλάρι» ρευστότητας (περίπου 18% του ΑΕΠ), από το οποίο αντλεί τα ποσά και τα συνεχή πρωτογενή πλεονάσματα: (περίπου 2%-3% του ΑΕΠ ετησίως)
Την ίδια ώρα, δεν επείγει στην περίπτωση της Ελλάδας η πρόωρη αποπληρωμή χρέους και η άποψη αυτή βασίζεται στην ιδιαίτερη δομή του ελληνικού δημόσιου χρέους, η οποία μειώνει δραματικά την ανάγκη για άμεση μείωση του κεφαλαίου. Η συντριπτική του πλειονότητα του χρέους (περίπου 80%) οφείλεται σε επίσημους ευρωπαϊκούς φορείς (ESM, EFSF) και όχι σε ιδιώτες επενδυτές και είναι μακράς διάρκειας με χαμηλό και σταθερό επιτόκιο.
Εφόσον λοιπόν οι δαπάνες τόκων είναι ήδη διαχειρίσιμες και οι λήξεις μακρινές, δεν υπάρχει άμεση ανάγκη (δηλαδή, "επείγον") να δαπανηθούν τα ταμειακά διαθέσιμα και το πρωτογενές πλεόνασμα για πρόωρη μείωση του κεφαλαίου.
Ο πιο σημαντικός λόγος που η πρόωρη αποπληρωμή δεν επείγει είναι το Κόστος Ευκαιρίας (Opportunity Cost), δηλαδή η αξία της καλύτερης εναλλακτικής χρήσης των χρημάτων.
Αν τα €2 δισ. που θα διατεθούν για πρόωρη αποπληρωμή δαπανηθούν για την αύξηση της παραγωγικότητας και την ανθρώπινη ανάπτυξη (εκπαίδευση, υγεία), η μακροπρόθεσμη απόδοση (yield) σε νέο ΑΕΠ και κοινωνική συνοχή θεωρείται από πολλούς οικονομολόγους ότι είναι υψηλότερη από την εξοικονόμηση στους τόκους.
Η αναβάθμιση της οικονομικής θέσης των εκπαιδευτικών δεν είναι απλώς ένα μισθολογικό αίτημα, αλλά μια άμεση και κρίσιμη επένδυση στην ποιότητα της εκπαίδευσης και στο μέλλον της ελληνικής κοινωνίας.
*Εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ChatGpt για όλους: Παρέχεται σε 100.000 υποψήφιους πανελλαδικά ως 20/11
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 20/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
