Η αποτυχία πολλών ελεύθερων σχολείων στα 1960-1970 δεν ήταν παρά άμεσο αποτέλεσμα του ότι δεν έκαναν μια συγκεκριμένη εκτίμηση της πολιτικής λειτουργίας των κρατικών σχολείων και δεν ανέπτυξαν στρατηγικές για την αντιμετώπιση και την αλλαγή αυτού του συστήματος. Πολλά απ’ αυτά τα σχολεία απλά φυτοζωούσαν στο περιθώριο του συστήματος, χωρίς χρήμα ή επιρροή. Το συμπέρασμα που προκύπτει απ’ αυτό είναι πως αν η ριζοσπαστική παιδαγωγική θέλει να γίνει μέρος ενός ριζοσπαστικού κινήματος, δεν μπορεί να ενεργεί σαν να δημιουργεί εκ του μηδενός ένα νέο εκπαιδευτικό σύστημα. Πρέπει, αντίθετα, να αναπτύξει στρατηγικές για να αντιμετωπίσει την πολιτική πραγματικότητα του υφιστάμενου εκπαιδευτικού κατεστημένου.
Τζόελ Σπρίνγκ, Το αλφαβητάρι της ελευθεριακής εκπαίδευσης
Η είδηση ότι ένα «εναλλακτικό» ή «δημοκρατικό» σχολείο παρουσιάζει σε μια ανοιχτή εκδήλωση τη δουλειά του είναι αλήθεια ότι προκάλεσε το ενδιαφέρον μας. Όποιοι από εμάς έχουν στις αποσκευές τους το σχολείο της οδού Βιτρύβ σε μια φτωχογειτονιά του ανατολικού Παρισιού, τους δάσκαλους-συντρόφους και τα δημόσια πειραματικά σχολεία τους στο Αμβούργο του μεσοπολέμου και όσα άλλα αντίστοιχα εγχειρήματα, δεν μένουν αδιάφοροι σε αντίστοιχα ακούσματα. Ήμασταν κι εμείς λοιπόν σε εκείνη την εκδήλωση και θα θέλαμε να καταθέσουμε και δημόσια κάποιες από τις απόψεις και τους προβληματισμούς που θέσαμε και εκεί.
Ακούσαμε πολύ προσεκτικά τις εισηγήσεις καθώς και τις τοποθετήσεις όσων συμμετείχαν στην παρουσίαση. Συμμετείχαμε και εμείς στην συζήτηση και δεν μπορούμε να μην σχολιάσουμε ότι δεν μας έκανε καλή εντύπωση η ιδιαίτερη ενόχληση των διοργανωτών και μιας μικρής μερίδας του κοινού. Η αλήθεια είναι ότι αργήσαμε αρκετά να συνειδητοποιήσουμε ότι το κοινό αποτελούνταν κυρίως από γονείς και κατά δεύτερο λόγο από εκπαιδευτικούς.
Ανάμεσα σε όσα ακούσαμε τόσο στις εισηγήσεις, όσο και σε τοποθετήσεις ξεχωρίζουμε 4 κομβικά κατά τη γνώμη μας σημεία:
- Το νηπιαγωγείο-δημοτικό σχολείο Ataxia λειτουργεί με 11 μαθητές και καλύπτει προνήπιο, νήπιο, πρώτη και δευτέρα Δημοτικού. Πρόκειται για το πρώτο ΚΟΙΝΣΕΠ που παίρνει άδεια από το ΥΠΑΙΘΑ για να ιδρύσει σχολική μονάδα. Δηλαδή, πρόκειται για μια μορφή ιδιωτικού σχολείου που εξασφάλισε μια εξαιρετικά ευνοϊκή ρύθμιση με τον τοπικό Δήμο, ο οποίος όρισε την ενοικίαση του κλειστού (λόγω έλλειψης μαθητών!) δημόσιου σχολείου προς 500 ευρώ το χρόνο! Οι γονείς πληρώνουν δίδακτρα 250 ευρώ το μήνα. Με δυο λόγια, πρόκειται για ένα «ΜΗ δημόσιο και ΜΗ δωρεάν» σχολείο. Οι όποιοι συνειρμοί με την περίοδο και την ατζέντα εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης είναι αρκετά εύστοχοι και δίκαιοι θεωρούμε.
- Η δημιουργία ενός σχολείου ΚΟΙΝΣΕΠ, ανεξαρτήτως προθέσεων, δεν γίνεται σε πολιτικό και κοινωνικό κενό. Στη σημερινή συγκυρία, οι κυρίαρχες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις αναζητούν επίμονα μορφές άμεσης ή έμμεσης ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, εδώ και 29 χρόνια η εκχώρηση, ιδιαίτερα των νηπιαγωγείων, στους Δήμους αποτελεί επίσημο διακηρυγμένο στόχο της εξουσίας (με γενέθλιο έτος το 1995, υπουργό παιδείας το Γιώργο Παπανδρέου και υφυπουργό τον Πετσάλνικο). Το γεγονός ότι δεν προχώρησε και δεν επανήλθε ο θεσμός του δημοδιδασκάλου οφείλεται στους πολύ σκληρούς αγώνες του εκπαιδευτικού κινήματος. Δεν είναι δυνατόν τώρα ότι δεν πέρασε από την πόρτα να μπει από το παράθυρο. Δεν έχει περάσει σχολικό έτος που να μην τεθεί στο τραπέζι η εκχώρηση της προσχολικής στους Δήμους. Και μέχρι τώρα το μπλοκάραμε.
Αντίστοιχα, υπάρχει η εμπειρία με τα charter schools στις ΗΠΑ. Τα σχολεία αυτά ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1980 με την αρχικά «αγνή ιδέα» της δημιουργίας ενός μικρού σχολείου σε μία κοινότητα, που θα συνεργάζεται με το δημόσιο σχολείο, ή ενός σχολείου μέσα στο δημόσιο σχολείο το οποίο θα επικεντρώνεται στους πιο άπορους μαθητές που φοιτούσαν περιστασιακά ή είχαν εγκαταλείψει το δημόσιο σχολείο. Καταστατικός στόχος αυτών των σχολείων θα ήταν η παρακίνηση των μαθητών να επανενταχθούν στο σχολείο και να ολοκληρώσουν τη φοίτησή τους. Αρχικά, μάλιστα είχαν την ενεργή υποστήριξη του προέδρου της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Δασκάλων (Άλμπερτ Σάνκερ).
Στο όνομα της «κοινότητας» άρχισαν να αναπτύσσονται αυτού του είδους τα «καταστατικής στόχευσης» σχολεία, με θεματικές επικεντρώσεις, με αλλαγές προγραμμάτων στο όνομα της «καινοτομίας», με πολιτισμικές και ιδεολογικές στοχεύσεις και με διαμόρφωση ιδιαίτερων προφίλ. Οι ομάδες που υποβάλλουν αίτηση για την ίδρυση charter schools (σχολεία με δέσμευση σε καταστατική στόχευση) μπορεί να είναι γονείς, εκπαιδευτικοί, μουσεία, επιχειρηματίες, οργανώσεις, θρησκείες, κοινότητες, ιδιωτικές εταιρείες ή οποιοιδήποτε άλλοι επιθυμούν να δημιουργήσουν έναν καταστατικό εκπαιδευτικό χάρτη, με το χρόνο και τα χρήματα για να το πράξουν.
Όπως τα δημόσια σχολεία, το ποσό της χρηματοδότησης που λαμβάνει ένα Charter School βασίζεται στον αριθμό εγγραφών. Οι κυβερνήσεις Μπους (νεότερου) και Ομπάμα τα ενίσχυσαν με δημόσιο χρήμα, επενδυτικές εταιρείες και όμιλοι έδωσαν την ενθουσιώδη υποστήριξη τους ( Ίδρυμα Gates, Board Foundation, Ίδρυμα Dell). Ακόμη, οι New York Times δημοσίευσαν άρθρα για το πώς τα charter schools έχουν γίνει δημοφιλή για στελέχη των hedge funds. Την ίδια περίοδο μεγάλωσε η εκστρατεία συκοφάντησης της δημόσιας εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών που εργάζονται στα δημόσια σχολεία.
Ο ίδιος ο Σάνκερ, το 1993, στράφηκε ενάντια στην ιδέα των charter schools, όταν έγινε φανερό ότι οι κερδοσκοπικοί οργανισμοί τα έβλεπαν ως επιχειρηματική ευκαιρία και προωθούσαν μια ατζέντα ιδιωτικοποίησης των σχολείων. Σήμερα, τα charter schools αποσπώντας μαθητές και χρηματοδότηση από τη δημόσια εκπαίδευση, έχουν μετατραπεί σε ανταγωνιστικό πυλώνα των δημόσιων σχολείων. Στην πραγματικότητα, έχουν γίνει βασική δύναμη για την ιδιωτικοποίηση.[1]
Δε μπορεί αίφνης, κανείς, επικαλούμενος μάλιστα τις ομορφότερες παραδόσεις της ελευθεριακής αγωγής, να ανοίξει ένα προηγούμενο που θα το πληρώσουμε πανάκριβα, αν αξιοποιηθεί από τις κυρίαρχες δυνάμεις για να υποκαταστήσει τα δημόσια δωρεάν σχολεία με ΚΟΙΝΣΕΠ σχολεία που θα έχουν δίδακτρα και voucher.
3. Μας εξέπληξαν δυσάρεστα κάποιες τοποθετήσεις γονέων που εκκινώντας από επικλήσεις στην αναρχική ιδεολογία κατέληγαν στο συμπέρασμα «θέλω να έχω το δικαίωμα να επιλέγω το σχολείο στο οποίο θα γράψω το παιδί μου». Να ενημερώσουμε όσες και όσους δεν το γνωρίζουν ακόμη, ότι το συγκεκριμένο «δικαίωμα» αποτελεί την αιχμή του δόρατος του εκπαιδευτικού νεοφιλελευθερισμού σήμερα.[2] Η περίφημη ελεύθερη επιλογή, εντάσσεται στη νεοφιλελεύθερη στρατηγική εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης, εισαγωγής των voucher για γονείς, της αξιολόγησης και κατηγοριοποίησης των σχολείων με βάση και τις επιδόσεις των μαθητών τους σε πανεθνικές εξετάσεις που θα διενεργούνται με Τράπεζες Θεμάτων. Όπου έχει εφαρμοστεί αυτό το μοντέλο έχουν οξυνθεί απίστευτα οι ανισότητες και είναι τελικά τα σχολεία που επιλέγουν μαθητές ενώ ακόμα και οι τιμές της αγοράς/ενοικίασης κατοικίας εξαρτώνται από την αξιολόγηση των σχολείων της περιοχής.[3]
4. Η θέση μέλους του Ataxia ότι όλες και όλοι είμαστε δάσκαλοι, ακόμα κι αν, μετά την τοποθέτησή μας επιχειρήθηκε να αποδοθεί σε σχήμα λόγου, μας βρίσκει αντίθετους. Είναι εντελώς διαφορετικό να καλέσεις έναν επαγγελματία ή μια αθλήτρια π.χ. στην τάξη να συζητήσει με τα παιδιά σε ένα οργανωμένο παιδαγωγικό πλαίσιο (μια αρκετά διαδεδομένη πρακτική στα σχολεία μας) και άλλο να ισχυρίζεσαι σε ακροατήριο γονέων ότι όλοι είμαστε παιδαγωγοί. Η παιδαγωγική είναι επιστήμη, προϋποθέτει στιβαρές σπουδές και μάλιστα, θα συμπληρώναμε, διαρκή επιμόρφωση και μετεκπαίδευση. Η αντιπαράθεση δεκαετιών ανάμεσα στους προοδευτικούς (που υποστήριζαν την παιδαγωγική επιστήμη) και τους συντηρητικούς παιδαγωγούς στη χώρα μας γύρω από αυτό το ζήτημα ήταν εντονότατη. Σήμερα, ο νεοφιλελευθερισμός με σφοδρότητα απαξιώνει πλήρως την παιδαγωγική, αφυδατώνει το σχολείο σε εκπαιδευτήριο δεξιοτήτων, επιδιώκοντας να του αφαιρέσει το βασικό συστατικό του στοιχείο, αυτό της αγωγής.[4]
Δεν κρύβουμε την ανησυχία μας ότι τέτοιες πρωτοβουλίες μπορεί να αξιοποιηθούν από κυβερνήσεις όπως η σημερινή για να προωθήσουν την ένταξη των σχολείων ή (σε πρώτη φάση) των νηπιαγωγείων στους Δήμους. Ήδη μέσω του Ν.4823/2021 επιδιώκεται η «αυτονομία» κάθε σχολείου, που θα διαμορφώνει το δικό του προφίλ, θα λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό με εξεύρεση χορηγών για τα προγράμματά του, θα βαθμολογείται με βάση τα αποτελέσματα των μαθητών/τριών του. Τα επόμενα βήματα αυτού του νεοφιλελεύθερου σχεδίου είναι η «επιλογή σχολείου», αφού η δηλωμένη πρόθεση του υπουργείου και της κυβέρνησης είναι να απελευθερωθούν οι εγγραφές των μαθητών από τα όρια που έχει κάθε σχολείο.
Ανήκουμε σε γενιές εκπαιδευτικών που εμπνεύστηκαν από την αντιαυταρχική εκπαίδευση και από αντιιεραρχικά μοντέλα, συμμετείχαν ενεργά στα φοιτητικά κινήματα των σχολών τους, ξενύχτησαν στις καταλήψεις των Παιδαγωγικών, της ΑΣΟΕΕ και τις συναυλίες της Villa Amalia, και τώρα εντάσσουμε τη δράση μας στις Παρεμβάσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ή/και στην Εκπαιδευτική Λέσχη και την εκπαιδευτική μας πράξη στο ευρύτερο κίνημα της κριτικής ριζοσπαστικής παιδαγωγικής. Μεγαλώσαμε με το πρότυπο του δασκάλου του Μενέλαου Λουντέμη που δεν δέχτηκε χρήματα από το μικρό Μέλιο για τα μαθήματα που του έκανε, σπουδάσαμε με το πρότυπο φωτισμένων δασκάλων που έδωσαν τη ζωή τους για την κοινωνική χειραφέτηση, όπως ο Φερέρ, που φυλακίστηκαν για ένα βιβλίο παιδαγωγικής που έγραψαν, όπως ο Παπαμαύρος. Μαγευτήκαμε όχι με παραμύθια, παρά με ιστορίες αληθινές, για δάσκαλους καπεταναίους αντάρτες, για γιατρούς των φτωχών και δικηγόρους των αδικημένων. Σήμερα, διαπιστώνουμε με ανησυχία ότι η ήττα και η υποχώρηση των κοινωνικών κινημάτων έχει ανοίξει το δρόμο σε μια άνευ προηγουμένου ιδεολογική και πολιτική σύγχυση σε ένα δυναμικό με αριστερές έως κομμουνιστικές και αντιεξουσιαστικές καταβολές. Αναγνωρίζουμε ότι αυτή η σύγχυση μάς υποχρεώνει να οπλιστούμε με ψυχραιμία και υπομονή και να επαναλάβουμε ορισμένες, κρίσιμες για εμάς, παραδοχές τις οποίες θα μας επιτρέψετε, με την ταπεινοφροσύνη που αρμόζει, να τις απευθύνουμε σε όσες και όσους επιθυμούν να υπηρετήσουν ένα δίκαιο σκοπό:
Παραδοχή πρώτη: Πράγματι, το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί κατανεμητικό και ιδεολογικό μηχανισμό του κράτους, παρά το ότι πολλά έχουν αλλάξει από τότε που ο Αλτουσέρ ισχυριζόταν ότι «κανένας ιδεολογικός μηχανισμός του κράτους δε διαθέτει εξασφαλισμένο ακροατήριο για τόσο μεγάλη χρονική διάρκεια». Ωστόσο, σε αντίθεση με μηχανιστικές εκδοχές των θεωριών αναπαραγωγής, οι υποστηρικτές της θεωρίας της αντίστασης (Apple, Giroux, McLaren κ.α.) αποδέχονται τον κατανεμητικό και ιδεολογικό ρόλο του σχολείου αλλά υποστηρίζουν ότι η αναπαραγωγή των ταξικών συνθηκών της κοινωνίας από το σχολείο «δεν πραγματοποιείται με την παθητική αποδοχή της κυρίαρχης ιδεολογίας αλλά μέσα από αντίσταση και συγκρούσεις» οι οποίες πάντως «διεξάγονται σε πλαίσια που έχουν καθοριστεί από το κεφάλαιο και όχι από τους εργαζόμενους». Τα σχολεία, επομένως, εντός των οποίων «δεν υπάρχει μόνο η κυρίαρχη ιδεολογία, αλλά και οι ιδεολογίες των ανθρώπων και των ομάδων που δραστηριοποιούνται μέσα σε αυτά», είναι «πεδία ιδεολογικής διαπάλης και ανταγωνισμού ανάμεσα σε αντιμαχόμενες ταξικές κουλτούρες». Οι εσωτερικές αντιφάσεις και οι φανερές ή άτυπες μορφές αντιστάσεων ερμηνεύουν επίσης το γεγονός ότι η λειτουργία του σχολείου δεν προσαρμόζεται στις ανάγκες της οικονομίας με ομαλό και άμεσο τρόπο. Η προσαρμογή αυτή γίνεται μέσα από αντιφάσεις, αντιστάσεις και πολλές φορές το αποτέλεσμα προκύπτει ημιτελές και αντιφατικό. Όλα τα παραπάνω σημαίνουν πολύ απλά ότι τα παιδιά των κυριαρχούμενων κοινωνικών τάξεων που πηγαίνουν στα δημόσια δωρεάν σχολεία δεν μας είναι αδιάφορα στο όνομα του να φτιάξουμε τη δική μας κιβωτό. Αντίθετα, γνωρίζουμε – και η εξουσία το γνωρίζει καλύτερα από εμάς – ότι οι εκπαιδευτικές πολιτικές διαμεσολαβούνται από τους εκπαιδευτικούς και η επιτυχία ή αποτυχία τους προϋποθέτει τη συναίνεσή τους. Γι’ αυτό όλη η διαδρομή που ακολουθήσαμε και συνεχίζουμε να ακολουθούμε εντός του δημόσιου σχολείου είναι μια διαδρομή συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων με την κυρίαρχη παιδαγωγική και τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς που τη διαμεσολαβούν, με αποτέλεσμα την κατάκτηση ενός σημαντικού βαθμού παιδαγωγικής ελευθερίας που κινδυνεύει σήμερα από τη σκιά της επέλασης της αξιολόγησης.
Παραδοχή δεύτερη: Τα αντιαυταρχικά, ελευθεριακά εγχειρήματα άνθισαν μέσα στο περιβάλλον ενός έντονου ριζοσπαστισμού και αποτελούσαν μέρος συνολικότερων σχεδίων για τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Για να θυμηθούμε μόνο τα σχολεία του Αμβούργου στο μεσοπόλεμο των γερμανικών επαναστατικών κινημάτων ή τις σχολικές κοινότητες που εμπνεύστηκαν από τον Φερέρ στην Ισπανία και στηρίζονταν από τα πανίσχυρα συνδικάτα της CNT. Αντίστοιχα, οι δικές μας προσπάθειες όλο το προηγούμενο διάστημα, από τη συγκρότηση άτυπων δικτύων ανταλλαγής εναλλακτικού διδακτικού υλικού έως την οργάνωση παιδαγωγικών ομάδων μέσα ή έξω από τις δομές των σωματείων και τη συντονισμένη και συλλογική προσπάθεια ριζικής αλλαγής του περιεχομένου και της μορφής των σχολικών γιορτών προχωρούσαν παράλληλα με την αγωνιστική δράση του εκπαιδευτικού κινήματος και τροφοδοτούνταν από αυτήν.
Παραδοχή τρίτη: Οι βασικοί μηχανισμοί ελέγχου του εκπαιδευτικού συστήματος είναι τα αναλυτικά προγράμματα που αποτελούν νόμους του κράτους, το ωρολόγιο εβδομαδιαίο πρόγραμμα και η αξιολογική ιεραρχία του υπουργείου παιδείας – κυρίως και πάνω απ’ όλα είναι η επίσημη στοχοθεσία της εκπαίδευσης και οι επιμέρους ανά μάθημα και τάξεις σκοποθεσίες. Από αυτά δεν εξαιρείται κανένα σχολείο είτε δημόσιο είτε ιδιωτικό. Για παράδειγμα, ο σχολικός σύμβουλος-αξιολογητής μιας περιφέρειας έχει υπό την παιδαγωγική του εποπτεία τα δημόσια αλλά και τα ιδιωτικά σχολεία της περιφέρειάς του. Το Ataxia school έχει εξασφαλίσει κάποια ιδιαίτερη μεταχείριση από το Υπουργείο Παιδείας στο θέμα αυτό και δεν το γνωρίζουμε; Εάν ναι, με ποια λογική και με ποιο θεσμικό πλαίσιο; Υποθέτουμε βάσιμα πως δεν έχει. Άρα, υπόκειται στους ίδιους περιορισμούς όπως όλα τα σχολεία δημόσια και ιδιωτικά της χώρας, ανεξάρτητα από τις προθέσεις των ιδρυτών του. Εάν εφαρμόζει κάποιες συγκεκριμένες διδακτικές μεθόδους, αυτές, ιδιαίτερα για τις συγκεκριμένες ηλικίες, δεν διαφοροποιούνται από τα περισσότερα δημόσια νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία όλης της χώρας.
Παραδοχή τέταρτη: Το κίνημα της νέας αγωγής στηρίχθηκε στο θεμελιώδες αξίωμα της αυτενεργού μάθησης, της ελεύθερης μαθησιακής εργασίας των μαθητών με βάση τα αυθόρμητα ενδιαφέροντα και τις φυσικές ανάγκες και κλίσεις τους. Ωστόσο, είναι γνωστές οι διαφορετικές – και σε ορισμένες περιπτώσεις διαμετρικά αντίθετες –ιδεολογικές καταβολές των υποστηριχτών του. Ενδεικτικά αναφέρουμε δυο περιπτώσεις κορυφαίων παιδαγωγών: τον C. Freinet μέλος του κομμουνιστικού κόμματος Γαλλίας και τον Peter Petersen, δημιουργό του Jenaplan, μέλος του ναζιστικού κόμματος της Γερμανίας. Επίσης τη σύγκρουση για το σχολείο εργασίας ανάμεσα στον G. Kerschensteiner που υποστήριζε ότι η δομή και η φιλοσοφία του σχολείου εργασίας οδηγεί το παιδί στην αυτενέργεια και στον Hugo Gaudig που θεωρούσε ότι είναι η αυτενέργεια του παιδιού, η δυνατότητα του να δράσει ελεύθερα που καθιστά το σχολείο, σχολείο εργασίας. Εκείνο που θέλουμε να επισημάνουμε είναι ότι κάθε παιδαγωγικό ρεύμα που επηρεάστηκε από τη νέα αγωγή και το σχολείο εργασίας προβάλει ένα συνεκτικό πλαίσιο αξιών, ιδεών, παιδαγωγικών αντιλήψεων και διδακτικών πρακτικών που είναι αδιαχώριστα μεταξύ τους. Δεν αρκεί να σχηματίσεις ένα διδακτικό αμάλγαμα εντός του οποίου θα συμπεριλαμβάνεις και μερικές διδακτικές ψηφίδες του Φρενέ ή του Φρέιρε, οι διδακτικές δεν είναι ουδέτερες, γι’ αυτό υπονομεύονται από τις πραγματικές στοχοθεσίες του εκπαιδευτικού συστήματος. Για παράδειγμα, δεν χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2023 για να λειτουργήσει σχολικός κήπος σε αυτή τη χώρα. Οι παλιές δασκάλες και δάσκαλοι που έχουν πάρει πια σύνταξη, γνωρίζουν πολύ καλά πως όλα τα παραδοσιακά σχολεία είχαν σχολικούς κήπους πριν από τον πόλεμο ακόμα, διότι ήταν μέρος της συντηρητικής εκδοχής του σχολείου εργασίας που μετέφερε στη χώρα μας ο πατέρας της εγχώριας συντηρητικής παιδαγωγικής Νικόλαος Εξαρχόπουλος.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε έξι εγχειρήματα:
- Τα Πίσω Θρανία, μια ομάδα που συγκροτήθηκε το 1999 στο πλαίσιο του Δικτύου Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών και αποτελείται κυρίως από εκπαιδευτικούς οι οποίοι, σε εθελοντική βάση, ανέλαβαν να οργανώσουν καθημερινά μαθήματα ελληνικής γλώσσας στο Στέκι Μεταναστών καθώς και άλλες πολιτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση για τους συμμετέχοντες.
- Το 132ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, ένα δημόσιο σχολείο που λειτουργεί σε μια φτωχογειτονιά, στο οποίο φοιτούν περίπου 350 παιδιά από όλες τις γωνιές αυτού του πλανήτη και ανοίγει εδώ και δεκαετίες έναν διαφορετικό, φωτεινό δρόμο, δημοκρατικής, διαπολιτισμικής αγωγής. Όχι χωρίς κόστος. Με διώξεις, με το προσωπικό να σύρεται στα δικαστήρια, αλλά και με την αλληλεγγύη του εκπαιδευτικού κινήματος. Φάρος και ζωντανό συλλογικό παράδειγμα για όλα τα δημόσια σχολεία μας.
- Το σχολείο μεταναστών του Α΄ Συλλόγου Αθηνών που λειτούργησε για πέντε χρόνια στους Αμπελόκηπους. Το οποίο στην ακμή του, έφτασε να αριθμεί 5 εθελοντές εκπαιδευτικούς και 50 μαθητές. Τα λειτουργικά του έξοδα, (για τετράδια, βιβλία κλπ) καλύπτονταν από το εκπαιδευτικό σωματείο.
- Την παιδαγωγική ομάδα “Το Σκασιαρχείο” που αξιοποιώντας τεχνικές του παιδαγωγού Célestin Freinet στοχεύει στην ανταλλαγή απόψεων, ιδεών, προτάσεων και παιδαγωγικών πρακτικών για το δημόσιο σχολείο, αντισταθμιστικό στις ανισότητες και πολιτικό στα χαρακτηριστικά του, για ένα σχολείο της κοινότητας, στο οποίο η κριτική και η θεσμική παιδαγωγική βρίσκει τη θέση της. Από το 2014, που συγκροτήθηκε ως σήμερα, έχει υλοποιήσει επιμορφώσεις για εκατοντάδες εκπαιδευτικούς, δεκάδες δράσεις στην κοινότητα (εκθέσεις, προβολές, ραδιόφωνα κ.α.), μεταφράσεις βιβλίων και στήνοντας Δίκτυα Φρενέ σε πάνω από 10 πόλεις. Όλα τα παραπάνω γίνονται χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση για τους συμμετέχοντες, με αποκλειστικά εθελοντική εργασία από τα μέλη του.
- Τον Παιδαγωγικό Όμιλο των Παρεμβάσεων ΠΕ, ο οποίος έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην κουλτούρα παρέμβασης στη διδακτική πράξη και στη ριζική αναμόρφωση των σχολικών εορτών τόσο σε περιεχόμενο όσο και σε μορφή.
- Τους ίδιους τους Συλλόγους ΠΕ και τη δράση τους. Για παράδειγμα, το 2001, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Κερατσινίου-Περάματος διοργανώθηκαν αντιπολεμικά μαθήματα και δράσεις σε όλα τα δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία του Συλλόγου, τα οποία μετά καταγράφηκαν και σε σχετικό ενημερωτικό του Συλλόγου. Λειτουργούσε Παιδαγωγική Ομάδα του Συλλόγου στο πλαίσιο της οποίας δημιουργήθηκε και βαλιτσάκι με διδακτικό αντιπολεμικό υλικό το οποίο δανειζόταν στα σχολεία. Οργανώθηκαν επισκέψεις όλων των τμημάτων της Στ΄ τάξης στο τοπικό παράρτημα της Εθνικής Αντίστασης με θέμα τη Μάχη της Ηλεκτρικής. Εκδηλώσεις και εκθέσεις ζωγραφικής για την Παλαιστίνη. Αντίστοιχα παραδείγματα έχουμε από πολλούς Συλλόγους, όπως την εκδήλωση για την Παλαιστίνη στην οποία πρωτοστάτησε ο Σύλλογος Ζακύνθου, το πλούσιο εναλλακτικό υλικό που έχει συγκεντρώσει ο Α΄ Σύλλογος Αθηνών ΠΕ.
Όλα τα παραπάνω έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Αποτελούν ή αποτελούσαν εκπαιδευτικές δομές με μαζικότατη απεύθυνση, εστιασμένες ιδιαίτερα στους φτωχούς, τους αποκλεισμένους, τους απόκληρους, στηριγμένες στις πιο ευγενείς παραδόσεις της νέας αγωγής, στη διαφωτιστική και απελευθερωτική επίδραση της εκπαίδευσης στις κυριαρχούμενες τάξεις και τελευταίο αλλά πολύ σημαντικό: λειτουργούν χωρίς δίδακτρα.
https://www.brookings.edu/articles/the-myth-of-charter-schools/ ↑
Πρόγραμμα ΝΔ, σελίδες 13, 14: https://nd.gr/ekloges-2023/download ↑
Επί κυβέρνησης Τραμπ και υπουργού Παιδείας των ΗΠΑ της Betsey DeVos, δόθηκε πολύ μεγάλη έμφαση στην «ελεύθερη επιλογή σχολείου», σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, με τον Τραμπ να την αποκαλεί «το ζήτημα των πολιτικών δικαιωμάτων της εποχής μας»: https://www.latimes.com/nation/politics/trailguide/la-na-trailguide-updates-09242016-htmlstory.html#donald-trump-calls-school-choice-new-civil-rights-issue-of-our-time ↑
Σήμερα πολλά από τα «καταστατικά σχολεία» (charter schools) στις ΗΠΑ διευθύνονται από ιδιωτικές επιχειρήσεις. Πρόκειται για ένα άρτιο ενορχηστρωμένο και καλά χρηματοδοτημένο σχέδιο για να ιδιωτικοποιηθεί ολόκληρο το σύστημα της δημόσιας εκπαίδευσης… Η μοιραία κατάληξη αυτών των στρατηγικών, αν τελεσφορήσουν, θα είναι η μετάλλαξη της ίδιας της φύσης της εκπαιδευτικής εργασίας και του τρόπου που την αντιλαμβάνονται οι εκπαιδευτικοί. (Επιστολές σε μια νεαρή δασκάλα, Jonathan Kozol, εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ, σελ. 173-174) ↑
Οι Βασίλης Μακρής, Δημήτρης Μαριόλης, Έφη Μπακογιάννη, Βάσω Νικολάου, Άντα Παραφόρου, Ανδριάνα Σκόρδου, είναι εκπαιδευτικοί
Πηγή: e-lesxi.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 29 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 29/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
