Alfavita Newsroom «δεν έχει πού την κεφαλήν κλίνη» ή «δεν έχω πού την κεφαλήν κλίναι»;
Καταρχάς, να πούμε ότι η έκφραση «δεν έχει πού την κεφαλήν κλίνη» πράγματι παραδίδεται κάπως έτσι στο Ευαγγέλιο (Ματθ. 8.20 και Λουκ. 9.58:
Ο υιός του ανθρώπου ουκ έχει πού την κεφαλήν κλίνη). Αυτό το ‘κλίνη’ είναι υποτακτική (θέλει υπογεγραμμένη στα αρχαία).
Προσέξτε βέβαια, αναφέρει ο Νίκος Σαραντάκος, ότι η φράση του Ευαγγελίου δεν είναι ίδια με τη σημερινή, σήμερα δεν θα πούμε «ουκ», θα πούμε «δεν» και η διαφορά αυτή δεν είναι τόσο ασήμαντη.
Η αρχαία φράση «ουκ έχει πού την κεφαλήν κλίνη», όμως, είναι σε υποτακτική, και το ρήμα «κλίνω»… κλίνεται.
Δηλαδή, στα αρχαία, στο πρώτο πρόσωπο θα λέγαμε «ουκ έχω πού την κεφαλήν κλίνω» και στο πρώτο πληθυντικό «ουκ έχομεν πού την κεφαλήν κλίνωμεν», στο τρίτο πληθυντικό «ουκ έχουσι πού την κεφαλήν κλίνωσι» και ούτω καθεξής.
Σήμερα, λέμε «δεν έχω πού την κεφαλήν κλίναι», επειδή στη σημερινή γλώσσα η σύνταξη αυτή, με την υποτακτική χωρίς το ‘να’, είναι ανύπαρκτη, ενώ το απαρέμφατο, παρόλο που δεν υπάρχει ζωντανό στη νέα γλώσσα είναι πιο οικείο μέσα από τις επιβιώσεις του.
Αλλά η αντικατάσταση της υποτακτικής από το απαρέμφατο σε αυτήν ακριβώς την ευαγγελική έκφραση δεν έγινε χτες, δεν έγινε τον περασμένον αιώνα, είναι κάτι που έχει καθιερωθεί στην ελληνική γλώσσα εδώ και πολλούς πολλούς αιώνες.
Θα μου πείτε, αφού στο Ευαγγέλιο είναι «την κεφαλήν κλίνη».
Πράγματι -αλλά εμείς δεν χρησιμοποιούμε τη φράση ακριβώς όπως στο Ευαγγέλιο, δεν λέμε «ουκ».
Όταν χρησιμοποιήσουμε αυτούσια τη φράση του Ευαγγελίου («ο υιός του ανθρώπου ουκ έχει πού την κεφαλήν κλίνη») θα τηρήσουμε τη διατύπωση του Ευαγγελίου. Αλλά στον καθημερινό μας λόγο, θα πούμε:
«Απολύθηκα, με χώρισε και η Μαρία, και δεν έχω πού την κεφαλήν κλίναι».
Μόνο αυτός ο τύπος είναι ελληνικά.
Το να πεις «δεν έχω πού την κεφαλήν κλίνη» είναι σπασμένα περσικά, διότι συντάσσεις αντωνυμία πρώτου προσώπου με ρήμα τρίτου, σαν να λες «εγώ φεύγει». Το να πεις «δεν έχω πού την κεφαλήν κλίνω» είναι τραγέλαφος, που ανακατεύει αρχαία σύνταξη με το νεοελληνικό αρνητικό μόριο. Εκτός πια αν χρησιμοποιεί κανείς τη φράση μόνο στο τρίτο ενικό πρόσωπο.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
