Η αφορμή της επιστολής παραίτησης εκπαιδευτικού από Επαγγελματικό Λύκειο άνοιξε – και πάλι – τη συζήτηση για την ποιότητα και τη μορφή της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στη χώρα μας. Μια συζήτηση, η οποία, εκτός των άλλων, θέλει τα ΕΠΑΛ υπόλογα για τη βία που εκδηλώνεται ολοένα και εντονότερη στην κοινωνία μας. Δημοσιεύματα με τίτλους όπως: «Η πορεία των Επαγγελματικών Λυκείων προς την απαξίωση» ή «Η πικρή ιστορία των ΕΠΑΛ»[i] θέτουν τα Επαγγελματικά Λύκεια στον επίκεντρο της συζήτησης, η οποία επιχειρεί να αναζητήσει και να αναδείξει τη «ρίζα του κακού». Τον πυρήνα εκκίνησης και υπόθαλψης μορφών βίας και εφηβικής παραβατικότητας. Τελικά, είναι τα ΕΠΑΛ η γενεσιουργός αιτία της βίας και της εφηβικής παραβατικότητας; Ίσως, αν τα σχολεία αυτά κλείσουν, θα μειωθούν ραγδαία τα φαινόμενα βίας που, σχεδόν καθημερινά κατακλύζουν τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας; Και, σε περίπτωση που τα ΕΠΑΛ καταργηθούν, οι μαθητές που παρουσιάζουν αυτές τις έντονες συμπεριφορές βίας και παραβατικότητας, όταν μετακινηθούν στα Γενικά Λύκεια, ως δια μαγείας θα «επανέλθουν στην κανονικότητα»;
Είναι αλήθεια ότι η Επαγγελματική Εκπαίδευση στη χώρα μας έχει προσδιοριστεί εδώ και δεκαετίες ως εκπαιδευτικός χώρος ήσσονος εκπαιδευτικής προσπάθειας. Δεν έχουν ακόμη ατονήσει οι παραινέσεις προς μαθητές/-τριες, που έχουν χαμηλές ή μέτριες μαθησιακές επιδόσεις, να συνεχίσουν τη μαθητική τους διαδρομή σε ένα ΕΠΑΛ, προκειμένου να λάβουν ευκολότερα ένα Απολυτήριο και παράλληλα να σπουδάσουν σε μία από τις 35 ειδικότητες της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, λαμβάνοντας, παράλληλα, ένα Πτυχίο (αν και τα τελευταία χρόνια τα ΕΠΑΛ αποτελούν πόλο έλξης και μαθητών υψηλών μαθησιακών επιδόσεων, ενώ δεν υπολείπονται σε επιτυχίες αυτών των Γενικών Λυκείων). Οι μαθητές αυτοί, σε ένα ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό τους, προέρχονται από οικογένειες χαμηλού κοινωνικοοικονομικού προφίλ, γεγονός που προσδιορίζει τους μαθητές των ΕΠΑΛ ως μαθητικό δυναμικό με μεγαλύτερο φορτίο παραγόντων που ευθύνονται για συχνές εκδηλώσεις παραβατικών και βίαιων συμπεριφορών. Το γεγονός αυτό όμως δεν επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων, τα οποία προσδιορίζουν τα ΕΠΑΛ ως εκπαιδευτικά ιδρύματα που γεννούν τη σχολική και, γενικότερα, την κοινωνική βία.
Η εξαγωγή απλουστευτικών συμπερασμάτων, τα οποία, εν είδη ετυμηγορίας, θέτουν τα ΕΠΑΛ στο εκτελεστικό απόσπασμα για τις «ευθύνες» τους στην έξαρση της βίας και της παραβατικότητας, αποτελεί ανέξοδη προσπάθεια να τεθούν τα κοινωνικά προβλήματα «κάτω από το χαλί». Όμως, ακόμη και αν για κάποιους τα ΕΠΑΛ αποτελούν εκπαιδευτικό αγκάθι (γιατί, άραγε;) και μέρος της κοινωνίας θέλει να εθελοτυφλεί, δεν θα πρέπει να συμβαίνει το ίδιο για την Πολιτεία, η οποία, άλλωστε, έχει θεσμοθετήσει ενέργειες και δράσεις που δείχνουν ότι, τουλάχιστον, παραδέχεται πως το μαθητικό δυναμικό των ΕΠΑΛ έχει ανάγκη περισσότερης στήριξης, ψυχοκοινωνικής και μαθησιακής. Με το πρόγραμμα: «Μια Νέα Αρχή στα ΕΠΑΛ» (ΜΝΑΕ)[ii] τοποθετούνται στα ΕΠΑΛ ψυχολόγοι και Κοινωνικοί λειτουργοί για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη των μαθητών, καθώς και εκπαιδευτικοί Φιλόλογοι και Μαθηματικοί, στο πλαίσιο της ενισχυτικής διδασκαλίας της Γλώσσας και των Μαθηματικών για τους μαθητές της Α΄ τάξης των ΕΠΑΛ.
Η εντυπωσιακή αύξηση της βίας μετά την έξαρση της πανδημίας Covid- 19 δεν θα πρέπει, επίσης, να παραγνωρισθεί. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, η οποία εστίασε σε 80.000 νέους παγκοσμίως, διαπιστώθηκε ότι τα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους διπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με το 25% των νέων να εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης και το 20% να αντιμετωπίζει συμπτώματα άγχους[iii]. Το παγκόσμιο lockdown με το κλείσιμο των σχολείων επιβάρυνε σημαντικά την ψυχική υγεία των παιδιών, επιφέροντας περισσότερο άγχος, κατάθλιψη, κούραση, στενοχώρια, αλλά και θυμό, καταστάσεις, οι οποίες επιτείνονται ανάλογα με την οικογενειακή κοινωνικοοικονομική κατάσταση, την ηλικία, το φύλο, την εθνικότητα, καθώς και την ποιότητα της προϋπάρχουσας ψυχικής υγείας του ατόμου[iv]. Πρόκειται για καταστάσεις, οι οποίες μπορεί να επιμένουν ως συμπτώματα και μετά το τέλος της καραντίνας[v]. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι οι πλέον ευάλωτες ομάδες σε εκδήλωση συμπτωμάτων λόγω της καραντίνας είναι αυτές που ήδη αντιμετωπίζουν κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Οι ερευνητές συμφωνούν ότι οι έφηβοι αποτελούν κοινωνική ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη σε συνθήκες καραντίνας, αφού η αλληλεπίδραση με τους συνομιλήκους τους είναι γι’ αυτούς ιδιαίτερα σημαντική[vi].
Τα ΕΠΑΛ αποτελούν εκπαιδευτικό χώρο, στον οποίο, όπως και παραπάνω αναφέρθηκε, συμβαίνει αυξημένη συγκέντρωση μαθητικού δυναμικού με προφίλ επιβαρυμένου ψυχοκοινωνικού φορτίου. Η κατάλληλη διαχείριση και αντιμετώπισή του, επιβάλλει την εγρήγορση και την έγκαιρη κινητοποίηση όλης της κοινωνίας. Ο αναίτιος λιθοβολισμός των ΕΠΑΛ δεν αποτελεί, σίγουρα, μέρος της αναγκαίας διαχείρισης. Ούτε οι προτάσεις κατάργησής τους θα επιλύσουν το πρόβλημα. Γιατί, το πρόβλημα δεν αποτελεί αποκλειστικότητα των ΕΠΑΛ. Δεν είναι καν εκπαιδευτικό, αλλά βαθιά κοινωνικό. Και σαν τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί.
[i] Εφημερίδα: «ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ», 30 Οκτωβρίου 2022, σ. Α28-29.
[ii] ΥΑ Αριθμ. Φ25α/195192/Δ4/ΦΕΚ 5206 Β΄/20-11-2018: «Πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας του προγράμματος “Μια νέα αρχή στα ΕΠΑ.Λ. – υποστήριξη σχολικών μονάδων ΕΠΑ.Λ.».
[iii] Racine N, McArthur BA, Cooke JE, Eirich R, Zhu J, Madigan S. Global Prevalence of Depressive and Anxiety Symptoms in Children and Adolescents During COVID-19: A Meta-analysis. JAMA Pediatr. 2021;175(11):1142–1150. doi: https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/2782796
[iv] a) Elharake, J. A., Akbar, F., Malik, A. A., Gilliam, W., & Omer, S. B. (2022). Mental Health Impact of COVID-19 among Children and College Students: A Systematic Review. Child psychiatry and human development, 1–13. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s10578-021-01297-1, b) Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. The Lancet, 395, 912–920. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30460-8
[v] Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. The Lancet, 395, 912–920. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30460-8
[vi] Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. The Lancet, 395, 912–920. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30460-8
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
