Χρήστος Κάτσικας Κάθε χρόνο τέτοια εποχή, μαζί με την αγωνία των υποψηφίων για τις Πανελλαδικές, αναβιώνει και μια παλιά ελληνική παράδοση: το αίνιγμα του μηχανογραφικού δελτίου. Ένα εργαλείο που προορίζεται να δώσει στους μαθητές πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καταλήγει συχνά να φανερώνει τα πιο τρανταχτά παράδοξα του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Από μαθήματα που δεν ανταποκρίνονται στο επιστημονικό περιεχόμενο των σχολών, έως σχολές που μοιάζουν να τοποθετήθηκαν σε λάθος πεδίο, το μηχανογραφικό παραμένει ένα παζλ με κομμάτια που δεν ταιριάζουν πάντα μεταξύ τους.
Πρώτο Παράδοξο: Η προετοιμασία δεν αντιστοιχεί στο περιεχόμενο σπουδών
Ένα από τα πιο συζητημένα φαινόμενα είναι η αποσύνδεση του γνωστικού προφίλ της Γ΄ Λυκείου από τις σπουδές των σχολών. Για παράδειγμα:
- Οικονομικές σχολές εντάσσονται στο 4ο Επιστημονικό Πεδίο, το οποίο στηρίζεται σε Μαθηματικά, Οικονομία και Πληροφορική, όμως αρκετά τμήματα οικονομικών επιστημών έχουν ισχυρότατο θεωρητικό ή ακόμα και νομικό χαρακτήρα.
- Το τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (όπως του Πειραιά ή της Μακεδονίας), έχει στο πρόγραμμα σπουδών του μαθήματα γεωπολιτικής, διεθνούς δικαίου, διπλωματίας, ξένες γλώσσες, αλλά προσεγγίζεται από μαθητές που εξετάζονται σε... Οικονομία και Πληροφορική.
Αποτέλεσμα; Μαθητές να φτάνουν σε σχολές που δεν έχουν ποτέ μελετήσει κείμενα πολιτικής θεωρίας, κοινωνιολογίας ή διεθνούς δικαίου, γιατί αυτά δεν εξετάζονταν στις Πανελλαδικές τους.
Δεύτερο Παράδοξο: Η γεωγραφία των σχολών και το "μπαλκόνι των ονείρων"
Η γεωγραφική κατανομή των τμημάτων είναι από μόνη της παιχνίδι εκπλήξεων. Σχολές ίδιου τίτλου σε διαφορετικές πόλεις δεν έχουν καμία εγγύηση ισότιμου προγράμματος σπουδών, ούτε ίδιου επιπέδου υποδομές:
Το τμήμα Φυσικής μπορεί να βρίσκεται σε ΑΕΙ με ερευνητικά κέντρα και μεταπτυχιακά, ενώ το ίδιο τμήμα σε άλλη πόλη να έχει έλλειψη προσωπικού και εργαστηρίων.
Ταυτόχρονα, οι υποψήφιοι καλούνται να επιλέξουν με βάση τους βαθμούς και όχι με βάση την ποιότητα ή το γνωστικό τους ενδιαφέρον, εξαναγκαζόμενοι συχνά σε επιλογές που είναι απλώς γεωγραφικά «βολικές».
Η βάση εισαγωγής λειτουργεί ενίοτε σαν μεταφυσικό φίλτρο, αποδίδοντας αυθαίρετο κύρος ή απαξίωση σε σχολές και τμήματα με μικρή ή μηδενική διαφορά στο περιεχόμενο.
Μηχανογραφικό χωρίς Πυξίδα: Η χαρτογράφηση του παράλογου
Η κατάσταση φτάνει τα όρια της επιστημονικής φαντασίας όταν παρατηρεί κανείς φαινόμενα όπως το να εισάγονται φοιτητές σε Τμήματα Μηχανικών χωρίς να έχουν διδαχθεί ποτέ Φυσική, ή σε Τμήματα Οικονομικών Επιστημών χωρίς να έχουν ιδέα από Οικονομία. Είναι ένα σύστημα που μοιάζει περισσότερο με παιχνίδι πολιτικών ισορροπιών, παρά με παιδαγωγική αρχιτεκτονική.
1. Μηχανικοί χωρίς… Φυσική
Το Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του ΔΙΠΑΕ προσφέρει μαθήματα όπως Θερμοδυναμική και Ρευστομηχανική. Κι όμως, φοιτητές εισάγονται από το 4ο Πεδίο, έχοντας εξεταστεί σε Οικονομία και Πληροφορική, αλλά όχι σε Φυσική. Δηλαδή, μηχανικοί που δεν έχουν ιδέα για τον Νόμο του Νεύτωνα καλούνται να παρακολουθήσουν απαιτητικά μαθήματα φυσικών επιστημών.
Το πρόβλημα είναι διπλό: πρώτον, ο φοιτητής δυσκολεύεται εξ αρχής. Δεύτερον, το πανεπιστήμιο υποχρεώνεται να γεφυρώσει κενά που θα έπρεπε να είχαν καλυφθεί στο Λύκειο. Η ρύθμιση αυτή εξυπηρετεί μόνο την τεχνητή ενίσχυση της ζήτησης σε περιφερειακά τμήματα, όχι τους φοιτητές ούτε την ακαδημαϊκή ποιότητα.
2. Οικονομολόγοι με… Φυσική και Χημεία
Τα Τμήματα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας (ΔΕΤ), παρότι οικονομικής φύσης, δέχονται υποψηφίους και από το 2ο Πεδίο — δηλαδή από τη Φυσική και τη Χημεία. Αντί για Μακροοικονομία και Μάρκετινγκ, αυτοί οι υποψήφιοι προετοιμάζονται για Ηλεκτρομαγνητισμό και Περιοδικό Πίνακα.
Η έλλειψη συνάφειας φανερώνει ένα σύστημα που αντί να διακρίνει τα επιστημονικά αντικείμενα, τα διαχειρίζεται εργαλειακά. Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ οι φοιτητές αυτοί δεν διδάχθηκαν ποτέ Οικονομικά ή Διοίκηση στο Λύκειο. Πώς περιμένουμε να ανταποκριθούν σε ένα πρόγραμμα σπουδών που προϋποθέτει αυτές τις γνώσεις;
3. Μαθηματικοί με... Χημεία!
Το αποκορύφωμα της παραδοξότητας αφορά τα Τμήματα Μαθηματικών. Για να εισαχθεί κανείς εκεί, απαιτείται εξέταση σε Φυσική και Χημεία, αλλά όχι σε Οικονομία ή Πληροφορική. Κι όμως, οι σύγχρονοι μαθηματικοί εργάζονται κυρίως σε πεδία που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη, την ανάλυση δεδομένων, τα χρηματοοικονομικά — δηλαδή με αντικείμενα του 4ου Πεδίου.
Τα Τμήματα Μαθηματικών έχουν ζητήσει επανειλημμένα να ενταχθούν και στο 4ο Πεδίο, ώστε να υποδεχθούν μαθητές με ενδιαφέρον για εφαρμοσμένα μαθηματικά, πληροφορική και τεχνολογία. Μέχρι σήμερα, το αίτημά τους παραμένει χωρίς ανταπόκριση.
Όταν τα Πεδία δεν αντιστοιχούν στις σχολές
Το σύστημα των Επιστημονικών Πεδίων δημιουργήθηκε με στόχο την ορθολογική πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Ωστόσο, έχει μετατραπεί σε εργαλείο διαχείρισης πληθυσμών, με τις σχολές να διεκδικούν ένταξη σε πολλά Πεδία για να εξασφαλίσουν πλήρωση θέσεων. Το αποτέλεσμα είναι ένας παραλογισμός που μπερδεύει υποψηφίους και ακυρώνει τον ίδιο τον σκοπό του μηχανογραφικού.
Οι επιστημονικές κατευθύνσεις δεν προσδιορίζονται με βάση το τι σπουδάζουν οι φοιτητές στα Πανεπιστήμια, αλλά με βάση πολιτικές ισορροπίες, πιέσεις τοπικών παραγόντων, την ανάγκη διατήρησης τμημάτων στην περιφέρεια, ή τις αγωνίες διαφόρων φορέων για «εισαγωγές» και «πληρότητα θέσεων».
Η διεύρυνση των Επιστημονικών Πεδίων σε τέτοιες περιπτώσεις μοιάζει περισσότερο με προσπάθεια αύξησης της "δεξαμενής" των υποψηφίων, παρά με επιστημονική οριοθέτηση αντικειμένων.
Το μηχανογραφικό δελτίο μοιάζει με χαοτικό χάρτη όπου η λογική περισσεύει. Οι φοιτητές δεν μπαίνουν στις σχολές που ονειρεύονται, αλλά σε εκείνες που τους "χωρά" το σύστημα. Οι πανεπιστημιακές σχολές, από την άλλη, αναγκάζονται να καλύψουν κενά που έπρεπε να είχαν καλυφθεί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Όλα τα νέα και οι ειδήσεις που αφορούν τις Πανελλήνιες
Πανελλήνιες 2025: Εδώ θα δείτε τα αποτελέσματα σας - Άνοιξε η πλατφόρμα SMS
Μηχανογραφικό 2025: Σπουδές με χαμηλή βάση και υψηλές προοπτικές — Οι κρυφές ευκαιρίες στα ΑΕΙ
Πανελλαδικές 2025: Τι φανερώνουν οι πρώτες ενδείξεις για την πορεία των βάσεων
