Alfavita Newsroom Μπορεί να φαίνεται ακίνδυνο εργαλείο, αλλά το κινητό τηλέφωνο απομυζά τον χρόνο, την προσοχή και τα προσωπικά δεδομένα μας, λειτουργώντας υπέρ των μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών και των διαφημιστών τους. Σύμφωνα με τους επιστήμονες Ρέιτσελ Μπράουν (Εθνικό Πανεπιστήμιο Αυστραλίας) και Ρομπ Μπρουκς (Πανεπιστήμιο Νέας Νότιας Ουαλίας), που υπογράφουν μελέτη στο «Australasian Journal of Philosophy», τα smartphones ενέχουν μοναδικούς κοινωνικούς κινδύνους, οι οποίοι γίνονται ακόμη πιο ανησυχητικοί όταν τους εξετάσουμε υπό το πρίσμα του παρασιτισμού.
Τι σημαίνει "παράσιτο";
Οι εξελικτικοί βιολόγοι ορίζουν ως παράσιτο κάθε οργανισμό που εκμεταλλεύεται έναν ξενιστή, δηλαδή ένα άλλο είδος, το οποίο πληρώνει το τίμημα. Οι ψείρες του κεφαλιού, για παράδειγμα, τρέφονται από ανθρώπινο αίμα και πεθαίνουν γρήγορα χωρίς αυτόν τον ξενιστή. Σε αντάλλαγμα, μας αφήνουν μια ενοχλητική φαγούρα, αυτή είναι η τιμή που πληρώνουμε.
Τα smartphones, από την άλλη, ήρθαν για να διευκολύνουν τη ζωή μας: μας βοηθούν να πλοηγούμαστε, να διαχειριζόμαστε ασθένειες, να ενημερωνόμαστε και να επικοινωνούμε. Όμως, σιγά-σιγά εξελίχθηκαν σε ένα είδος παράσιτου που μας κρατά συνεχώς απασχολημένους, υπονομεύοντας τον ύπνο μας, την ποιότητα των σχέσεών μας και τη διάθεσή μας.
Από σύμμαχος σε εκμεταλλευτής
Η αρχική σχέση ανθρώπου και κινητού ήταν σχεδόν συνεργατική. Σαν σημειωματάριο, χάρτης ή βοηθητικό εργαλείο, το smartphone ήταν απλώς μια προέκταση του ανθρώπινου νου. Όμως, όπως συμβαίνει και στη φύση, πολλές φορές οι αμοιβαίες σχέσεις μετατρέπονται σε παρασιτικές.
Στην πορεία, οι δημοφιλέστερες εφαρμογές σχεδιάστηκαν για να μεγιστοποιούν τη χρήση, να προσελκύουν την προσοχή μας, να μας κρατούν καθηλωμένους στο scroll και να αποσπούν τα προσωπικά μας δεδομένα, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα των εταιρειών λογισμικού και των διαφημιστών. Το τηλέφωνό μας νοιάζεται για τους προσωπικούς μας στόχους μόνο στον βαθμό που μπορεί να μας κρατήσει κολλημένους.
Έτσι, η σχέση ανθρώπου και κινητού μοιάζει ολοένα και περισσότερο με τη σχέση ξενιστή-παρασίτου. Αυτή η οπτική αποκτά ιδιαίτερη σημασία όταν αναρωτηθούμε πού μπορεί να μας οδηγήσει και πώς μπορούμε να αστυνομεύσουμε την κατάσταση.
Μαθαίνοντας από τη φύση
Στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο, κάποια ψάρια καθαρίζουν τα μεγαλύτερα ψάρια από τα παράσιτα. Είναι μια σχέση αμοιβαίου οφέλους, αν και μερικές φορές τα ψάρια-καθαριστές εκμεταλλεύονται την κατάσταση και τσιμπούν λίγο παραπάνω από όσο επιτρέπεται. Τότε οι πελάτες τα διώχνουν, αποκαθιστώντας την ισορροπία. Στη βιολογία, αυτή η διαδικασία λέγεται αστυνόμευση και είναι απαραίτητη για να αποτραπεί η εκμετάλλευση.
Θα μπορούσαμε, άραγε, να αστυνομεύσουμε τη δική μας σχέση με το smartphone και να αποκαταστήσουμε μια σχέση αμοιβαιότητας; Θεωρητικά ναι, αλλά πρακτικά είναι δύσκολο. Οι εταιρείες δεν μας αποκαλύπτουν εύκολα πώς εκμεταλλεύονται τα δεδομένα και την προσοχή μας. Ακόμη κι όταν γνωρίζουμε, είναι δύσκολο να αντισταθούμε. Πολλοί από εμάς έχουμε γίνει εξαρτημένοι από τα τηλέφωνά μας για την καθημερινότητα: για να θυμόμαστε ραντεβού, για να βρίσκουμε το αυτοκίνητό μας ή για να κάνουμε απλές εργασίες.
Η εξάρτηση αυτή ενισχύεται από κυβερνήσεις και εταιρείες που μεταφέρουν τις υπηρεσίες τους στις εφαρμογές κινητών. Όταν ακόμα και για να δούμε τον τραπεζικό μας λογαριασμό πρέπει να μπούμε στο τηλέφωνο, είναι σαν να έχουμε χάσει τη μάχη.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι οι ατομικές προσπάθειες δεν αρκούν. Οι εταιρείες έχουν στη διάθεσή τους τεράστιες ποσότητες δεδομένων και την τεχνογνωσία για να μας χειραγωγούν αποτελεσματικά. Χρειάζεται συλλογική δράση: νομοθετικές παρεμβάσεις όπως η απαγόρευση πρόσβασης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ανηλίκους στην Αυστραλία, περιορισμοί στη συλλογή δεδομένων, καθώς και έλεγχος των λειτουργιών που προκαλούν εθισμό.
Η τεχνολογία μάς προσφέρει πολλά. Όμως, για να πάψει να μας εκμεταλλεύεται, πρέπει να την περιορίσουμε και να ξανακερδίσουμε τον έλεγχο. Μόνο έτσι θα επιστρέψουμε από τον παρασιτισμό στην αμοιβαιότητα.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Τι ήταν ο «παιδοτρίβης» στην Αρχαία Ελλάδα;
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 3/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
