Alfavita Newsroom Η λατρεία του Ήλιου στον Ελληνορωμαϊκό κόσμο, ως φυσική θρησκεία, αντικαταστάθηκε από το μεταφορφωτικό φως της γέννησης του Θεανθρώπου. Η θρησκεία πλέον δεν είναι γέννημα της ανθρώπινης επινόησης για ανακάλυψη της αλήθειας. Έχουμε αποκάλυψη της Αλήθειας στο πρόσωπο του Χριστού ως αυθεντικής πηγής του γνήσιου πνευματικού φωτός που άλλαξε τα κριτήρια του εορτασμού. Γι’ αυτό δεν μπορεί να γίνει ταύτιση της θρησκείας με το Χριστιανισμό. «Το Φως το της γνώσεως» που ανέτειλε μετέβαλε τη λατρεία του υλικού Ηλίου κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο σε αειφόρο άνοιξη της ψυχής, σε φωτοστάσιο στα αδιέξοδα του κόσμου. Ο Χριστιανισμός μεταστοιχείωσε τη γιορτή εξωτερικού ειδώλου σε πρόσωπο, ανέτρεψε την προσκύνηση των θνητών θεοποιημένων υποκειμένων ή αντικειμένων σε γιορτή της καρδιάς. Μεταποίησε το νόημα της ζωής από τη λατρεία του «φαίνεσθαι» σε συνθήκη με το Είναι και την ουσία της ζωής.
Η αλήθεια δεν είναι μόνο γνώση. Ο Hegel στρέφεται εναντίον της αντίληψης που ορίζει τη γνώση ως εργαλείο ή όργανο κατάκτησης της αλήθειας. Το πράγμα καθεαυτό δεν ορίζεται μόνο από τη γνώση γιατί τότε η γνώση και μόνο θα αρκούσε για να μας αποκαλύψει ολόκληρη την Αλήθεια της Ζωής. Για τις γιορτές της χριστιανοσύνης χρησιμοποιούμε πολλά σύμβολα. Τα σύμβολα δεν έγιναν μόνο για την επικοινωνία μας με τον εξωτερικό κόσμο, αλλά και για την εσωτερική επικοινωνία. Τα σύμβολα χωρίς διείσδυση στο νόημά τους είναι σύμφωνα με τον Μπένγιαμιν βουβή ανηλικιότητα. Στους ύμνους των Χριστουγέννων ο Χριστός αποκαλείται «ήλιος της δικαιοσύνης» αλλά είναι αμφίβολο αν εμπνεόμαστε από τη δικαιοσύνη που ανέτειλε με τη σάρκωσή του.
Αποτελεί μονομέρεια η προσέγγιση του νοήματος της έλευσης και σάρκωσης του Μεσσία με εξωτερικά κριτήρια. Συγκεκριμένα από τον ημερήσιο Τύπο πληροφορούμαστε ότι, «με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης και συνδυάζοντας την παραδοσιακή εικονογραφία με πληροφορίες σχετικά με την εθνικότητα του Ιησού, την εποχή και την περιοχή στην οποία ζούσε, δημιουργήθηκε «πορτραίτο» του Ιησού Χριστού». Ωστόσο, πριν την ανακάλυψη της τεχνητής νοημοσύνης η ενορατικότητα της οικουμενικής χριστιανικής πίστης πρόβαλε την υπερφυλετική – ευαγγελική - καθολικότητα της σάρκωσης του Λόγου. Με την οικουμενικότητα της τέχνης των Χριστουγέννων εικονίζεται ο Χριστός και η Παναγία με άλλα φυλετικά ή εθνικά χαρακτηριστικά στο πρόσωπό τους (ως Κινέζοι, Αφρικανοί κ.ά.). Υποτιμάται η «ταυτότητα» των «πορτραίτων» προτύπων και αρχετύπων ελπίδας με τη μονοδιάστατη διερεύνηση και ερμηνεία εξωτερικών χαρακτηριστικών τους, όταν ο κόσμος «πνίγεται» από το «φαίνεσθαι». Συνθλίβεται η εσωτερικότητα, το εμπεριεχόμενο από την εξωτερικότητα, την επιφάνεια. Είναι αποδόμηση της έννοιας και αποστολής του προσώπου του Χριστού στον κόσμο η απόλυτη και μονόπλευρη κατίσχυση της τεχνητής νοημοσύνης για διερεύνηση των εξωτερικών χαρακτηριστικών του. Όταν δεν λειτουργεί διηνεκώς η σάρκωση του Λόγου, της «τέχνης» για αναγέννηση όλης την ανθρώπινης φύσης τότε η γνώση ως μέρος την ακυρώνει.
Τα Χριστούγεννα με το χαρακτήρα πανανθρώπινης εορτής, διαχρονικά, διαγενεαλογικά και ιστορικά, ασκούν μεγάλη επίδραση στις ψυχές εφόσον πρόκειται για αποκάλυψη προσώπου ή αρχετυπικού συμβόλου με οικουμενικές διαστάσεις ανθρωπισμού. Η θρησκειοποίηση του γεγονότος της γέννησης του θεανθρώπου με την φαινομενικότητα, την ειδωλολατρία, την εμπορευματοποίηση, τον ηθικό ατομικισμό αλλοιώνει τον πνευματικό του χαρακτήρα και το νόημα της εορτής. Τα Χριστούγεννα γιορτάζεται η υποστασιοποίηση, η σάρκωση της φιλοσοφίας της ουσιοκρατίας και ιδεών της αρχαίας φιλοσοφίας στο πρόσωπο του Χριστού. Όμως υπάρχουν στρέβλωσεις και παρερμηνείες της γιορτής, όταν εστιάζεται μονομερώς σε διακοσμητικά φώτα και κάθε είδους υλικά αντικείμενα, όταν ο ατομικισμός εγκλωβίζει τον οικουμενικό χαρακτήρα του γεγονότος, όταν ο σαρκωμένος Λόγος δεν συνεχίζει να εμπνέει και να διδάσκει τον άνθρωπο την επόμενη μέρα, αλλά είναι μια εφημερία στην πορεία του χρόνου. Έχει διαπιστωθεί από τους ψυχολόγους ότι πολλοί άνθρωποι μετά το δωδεκαήμερο υποφέρουν από κατάθλιψη επειδή σταμάτησε το δωδεκαήμερο του εορταστικού κύκλου.
Το «σπήλαιο» του Πλάτωνα και το «σπήλαιο» γέννησης του Θεανθρώπου
Πρόσεξα σε μια μελέτη μου ότι από το περιβάλλον του σπηλαίου του Πλάτωνα, όπου το φως είναι το ζητούμενο για τους ένοικους δεσμώτες του, η ιστορία μας μεταφέρει στο σπήλαιο της γέννησης του Χριστού όπου ένα διαφορετικό Φως φωταγωγεί τα πάντα, γη και ουρανό. Το σπήλαιο, είδος του φυσικού οικοσυστήματος, χρησιμοποιήθηκε και σαν σύμβολο εσωτερικής κατάστασης της ανθρώπινης ψυχής.
Η σπηλιά στην Πολιτεία του Πλάτωνα αλληγορικά σημαίνει τον αισθητό κόσμο που δεν κυβερνούν οι σοφοί. Οι δεσμώτες αντιπροσωπεύουν του αμαθείς, τους δεισιδαίμονες, αυτούς που δεν έχουν κρίση και αγνοούν την αλήθεια αυτών που συμβαίνουν. Οι σκιές είναι τα φαινόμενα, η οπτικοποίηση, η φαινομενικότητα. Οι αλυσίδες σημαίνουν την αυτοκρατορία των αισθήσεων που δεσμεύουν τους ανθρώπους να έρθουν σε επαφή με το φως. Είναι η στέρηση πνευματικής αναζήτησης και προσήλωση στη ματαιότητα του κόσμου. Ο κόσμος του αληθινού φωτός σπάει τα δεσμά του πρόσκαιρου, του φαινομενικού και ο άνθρωπος εξέρχεται ελεύθερος από το σπήλαιο του καταναγκασμού και της άγνοιας για να δει το πραγματικό φως. Ο ελεύθερος άνθρωπος που καταυγάζεται από το υπερκόσμιο φως αξιοποιεί τη δυνατότητα και το οντολογικό περιεχόμενο της ελευθερίας και δεν υποκύπτει στην αναγκαιότητα που προκαλεί η κοινωνία με τη διοικητική, γραφειοκρατική και ωφελιμιστική διάστασή της ή υλιστική της μονομέρεια. Η διαλεκτική περιχαρακωμένη στη βιομέριμνα και όχι στην ανθρωπομέριμνα που έχει σχέση με το υπαρξιακό της μέγεθος ή τα υπαρξιακά της διλήμματα αφαιρεί τη δυνατότητα αυτοσυνειδησίας με το ουσιαστικό βάθος της ελευθερίας. Η βιομέριμνα, η ανθρωπομέριμνα μαζί με την ουσιομέριμνα είναι οι εννοιολογικές προβολές του Heidegger που συνθέτουν την καθολικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Δεσμώτες της κοσμοκεντρικότητας, της υλικοκεντρικότητας, των αδυναμιών και των παθών μας αδυνατούμε να εισχωρήσουμε έστω και για λίγο στο βάθος του νοήματος που απορρέει από το σπήλαιο της γέννησης του θεανθρώπου. Το ερώτημα είναι αν τα φαινομενικά, γιορταστικά αντικείμενα της γιορτής των Χριστουγέννων είναι εκδήλωση και έχουν πηγή το περιβάλλον της απλότητας, της ταπεινότητας, της αγάπης και ειρήνης της ψυχής. Αυτές είναι οι αρετές που πηγάζουν από το ταπεινό σπήλαιο της Γέννησης, κυοφορούνται και σαρκώνονται στο πρόσωπο του Χριστού. Είναι αυτές με τις οποίες ο Αριστοτέλης συνέστησε, προχριστιανικά, την έννοια της κοινωνικής ευδαιμονίας και της πόλης. Ο Ηρώδης ως δεσμώτης της αλαζονείας του εμποδίζει τη συμμετοχή του στο μεταμορφωτικό φως. Αντίθετα οι ταπεινοί ποιμένες και σοφοί της εποχής (μάγοι) ελευθερώνονται από το «εγώ» και γεύονται τη θέαση του φωτός της γνώσεως και της Αλήθειας. Επομένως το Φως εκπέμπεται και μέσα από το σπήλαιο και ακτινοβολεί στον έξω κόσμο. Μετέχουν σ’ αυτό τα ουράνια και τα επίγεια.
Η αναζήτηση της ειρήνης και της ασφάλειας σήμερα αναζητείται μέσα από τα συστημικά όργανα ενός κράτους. Τα ανθρώπινα διακαιώματα ενώ γίνονται νόμος, ωστόσο απουσιάζει η εσωτερική καλλιέργεια που τα διασφαλίζει. Ο Σπινόζα έλεγε ότι είναι εύκολο να καταδικάζουμε και να τιμωρούμε τη βία όμως δεν φροντίζουμε να δούμε ποια είναι τα αίτια για να προλάβουμε τα φαινόμενα της βίας. Η αγάπη και ειρήνη, η χαρά και η δικαιοσύνη είναι ταυτολογικές αρετές του προσώπου του Χριστού. Προβάλλονται ως αρετές/αξίες που φωτίζουν τη ζωή του ανθρώπου που συμπάσχει και συγχαίρει το συνάνθρωπο. Δυστυχώς η έννοια αξία σήμερα χρησιμοποιείται για τις οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές μικραίνοντας την ανθρώπινη «αξία». Είναι επίκαιροι οι στίχοι ενός ύμνου: οι άνθρωποι «λάτρευσαν την κτίση παρά τον κτίσαντα».
«Το φως το της γνώσεως» από το τροπάριο της Εορτής των Χριστουγέννων είναι θεμελιώδες μήνυμα για τη σημερινή εποχή που θεωρεί ότι έχει εδραιώσει την ευτυχία και την πίστη του στην ύλη και την επιστημονική γνώση. Μια μονομέρεια της γνώσης χωρίς πρότυπο ανθρωπισμού καθίσταται επικίνδυνη. Αυτή η αντίληψη έχει οδηγήσει τον άνθρωπο, την «εξουσία» του στην αφροσύνη, στον παραλογισμό με την παραγωγή προϊόντων του σκότους, όπλα και μάλιστα εξελιγμένα κάθε φορά για να πολεμά ο άνθρωπος το συνάνθρωπο. Σήμερα τα αγαθά της υλικής ενέργειας, χωρίς την ενέργεια του εσωτερικού φωτισμού, έγιναν όπλο ιδιωτικών ή συλλογικών συμφερόντων ενάντια στους αδύναμους. Ενώ στη γιορτή των Χριστουγέννων ακούγεται ο ύμνος «ανέτειλε ο ήλιος της δικαιοσύνης». Η πνευματική ενέργεια από το σπήλαιο της Γέννησης θα μπορούσε με το γενόσημο της αγάπης να φέρει τη δίψα για νόημα και καλοσύνη, τη νέα Ανατολή στην καρδιά του ανθρώπου.
Η Αλήθεια και η έρευνα γι’ αυτήν ή η ανακάλυψή της έχει δυναμική σχέση με την ιστορία και δεν είναι μόνο μια χρονική συνάρτηση της γνώσης. Από την άλλη η αποδόμηση του παρελθόντος και της ιστορίας ακυρώνει πρόσωπα που υποδειγμάτισαν με τις πράξεις τους το είδος της ταυτότητας του ανθρώπου και ήταν «σημεία αντιλεγόμενα» και έσοπτρα σ’ ένα κόσμο παρακμής. Δηλαδή η αλήθεια συναρτάται από την αμοιβαία αναγνώριση του Ιησού ως ιστορικού θεανθρώπινου προσώπου υποκειμένου, Λόγου, αιτίου της δημιουργίας που αναγνωρίζεται από τον άνθρωπο ο οποίος είναι εικόνα του, υπαρξιακή ταυτολογία.
Η υπέρβαση που συναντά την ελευθερία σημαίνει υπακοή στην εκφρασμένη Αλήθεια σε πρόσωπο που έχει σχέση με τον προσανατολισμό και τη ζωή. Εδώ πρόκειται για εμπιστοσύνη στο πρόσωπο αυτό που υποστασιάζει αρετές με εσωτερική ελευθερία. Η αρνητική καταφατική κοινωνιολογία με τις κατηγορίες της κυριαρχίας, δουλείας και εκμετάλλευσης δεν παρέχει αληθινή ελευθερία. Η αποφατική κοινωνιολογία που έχει σχέση με τη μεταφυσική και τη θεογνωσία είναι ελεύθερη από έννοιες που εκπηγάζουν από τον πεπερασμένο άνθρωπο, ανεξάρτητη από κάθε είδους εξορθολογισμό του φαινομενικού και αντικειμενοποιημένου κόσμου. Ο ελεύθερος άνθρωπος που εσωτερικεύει την Αλήθεια δεν έχει εξαρτήσεις, δεν κάμπτεται, επαναστατεί μπροστά σε φυλετικές κατηγορίες, εξωτερικές εθιμικές αγκιλώσεις προσκαιρότητας ή αξιώσεις παγκοσμιοποιημένης απαξίας και αμφίβολης πρόθεσης.
Σήμερα αντιπαρατίθεται η εξουσία της γυμνής δύναμης, τυφλωμένη από φόβο, βία, απανθρωπιά με τη δύναμη του παιδιού της Βηθλεέμ που ενδύεται, σαρκώνει την αγάπη, την αθωότητα, την ταπείνωση και την υπέρβαση του εγώ. Στην εικόνα αυτή του σπηλαίου της Βηθλεέμ αντιπαραβάλλεται το πορτραίτο της επίγειας εξουσίας του Ηρώδη. Τρομαγμένος και φιλύποπτος από την παρανόηση της εξουσίας παρερμηνεύει και αδυνατεί να διακρίνει το αληθινό νόημα μιας καινούργιας γέννησης. Είναι ενήλικας βιολογικά, αλλά ανήλικος πνευματικά για την κατανόηση του μυστηρίου της λύτρωσης. Τον διέπει η αφροσύνη, αφού αντιμετωπίζει με πονηριά τη γέννηση ενός βρέφους που δεν έχει κατάλυμα παρά μόνο μια σπηλιά. Θέλει να το εξαφανίσει, δεσμώτης από τις κοσμικές και εφήμερες επιδιώξεις του. Φευ! πέρασαν δύο χιλιάδες χρόνια και οι ίδιες δυνάμεις εξουσίας εξακολουθούν να κυριαρχούν στον πολυβασανισμένο πλανήτη. Σήμερα με την κοσμικοποίηση κάθε ιδανικού λείπει η κατανόηση του μυστηρίου και η εμβάθυνση σ’ αυτό με αυτοσυγκέντρωση για ανακάλυψη του Είναι της ύπαρξής μας. Η αήθης εξουσία, η απάνθρωπη και διχαστική, η τυφλωμένη από το συμφέρον, την ιδιοτέλεια, το φόβο, τη βία και τους εξοπλισμούς αντιπαρατίθεται με το Φως που ακτινοβολεί και την αληθινή χαρά που εξέρχεται και διέρχεται ως αιώνιος αγωγός από το ταπεινό σπήλαιο της Βηθλεέμ. Χωρίς την πνευματική του ενέργεια που εμπνέει αγάπη και ισότητα στο ομοειδές ανθρώπινο γένος η υλική ενέργεια αποβαίνει απειλή και πηγή ανισότητας και φτώχειας μορφωτικής και υλικής. Εάν η γέννηση ενός παιδιού, απαύγασμα αγάπης φέρνει τη χαρά, την ενότητα και εξαφανίζει το φόβο του θανάτου, η γέννηση του Θεανθρώπου μηδενίζει τον ατομικισμό και τη ματαιότητα, γεννά πίστη εμπιστοσύνης και φωτίζει τα σκοτάδια της ανθρώπινης ψυχής. Η σάρκωση του Λόγου εδώ, τώρα και ες αεί εγκοσμιώνει το άκτιστο φως της άδολη αγάπης, της δικαιοσύνης, της ελπίδας, της απέθαντης ειρήνης.
«Δεύτε ίδωμεν…»
* Σταμάτης Πορτελάνος, Καθηγητής Πανεπιστημίου, Πρόεδρος του Ολυμπιακού Κέντρου Φιλοσοφίας και Παιδείας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Αλλάζουν οι ώρες αποχώρησης των μαθητών
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 26 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 26/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
