Όταν ήμουν μικρός, μου άρεσε πολύ το τσίρκο και, από όλο το πρόγραμμα του τσίρκου, πιο πολύ μου άρεσαν τα ζώα. Μου έκανε τρομερή εντύπωση ο ελέφαντας, που, όπως έμαθα αργότερα, είναι το αγαπημένο ζώο όλων των παιδιών. Στη διάρκεια της παράστασης, το θεόρατο ζώο έκανε επίδειξη του τεράστιου βάρους του, του όγκου του και της δύναμής του. Όμως, μετά την παράσταση, και λίγο πριν επιστρέψει στη σκηνή, ο ελέφαντας στεκόταν συνεχώς δεμένος σε ένα μικρό ξύλο, καρφωμένο στο έδαφος... Θα μπορούσε εύκολα να λυθεί και να φύγει.
Απόσπασμα από τις διηγήσεις του Χορσέ Μπουκάι
Πριν δύο μήνες περίπου αποφασίστηκε η εφαρμογή της υποχρεωτικής καραντίνας για την αντιμετώπιση του «αόρατου εχθρού». Ο μονοκύτταρος οργανισμός φάνταζε τεράστιος και απειλητικός και ο παντοδύναμος άνθρωπος έμοιαζε ξαφνικά μικρός και αδύναμος.
Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι οι ψυχολογικές συνέπειες της υποχρεωτικής καραντίνας είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές μιας εθελοντικής. Στην πρώτη περίπτωση, το άγχος εγκλωβισμού, η αδυναμία ελέγχου της καθημερινότητάς μας, η διαταραχή του προγράμματός μας, προκαλούν μεγάλη συναισθηματική αστάθεια. Αντίθετα, στη δεύτερη, το αίσθημα σπουδαιότητας, ηρωισμού και αλτρουιστικής συμπεριφοράς ανασύρουν πιο ώριμους μηχανισμούς διαχείρισης της δύσκολης για όλους αυτής κατάστασης.
Όμως, οι λόγοι για τους οποίους κρίθηκε αναγκαία για τη ζωή των ανθρώπων η επιλογή της υποχρεωτικής καραντίνας είναι οι εξής:
Ένα τραυματικό γεγονός, όπως αυτό που διαδραματίστηκε την περίοδο εκείνη, ακολουθεί τα στάδια του πένθους. Ένα μεγάλο χρονικό διάστημα δαπανάται με την άρνηση, τον θυμό, τη διαπραγμάτευση, την κατάθλιψη και την αποδοχή, έως ότου να επέλθει η τελική προσαρμογή των ανθρώπων. Και στην περίπτωσή μας, χρειαζόταν μια άμεση παρέμβαση. Άλλωστε, η μετάβαση από την υποχρεωτική στην εθελοντική καραντίνα είναι πιο εύκολη και ελέγξιμη από τους ειδικούς της υγείας και την πολιτική ηγεσία.
Ο πρώτος μεγάλος κίνδυνος, ωστόσο, που ήδη διαφαίνεται, είναι ότι η παρατεταμένη σε διάρκεια καραντίνα και η στέρηση της ελευθερίας, σε συνδυασμό με τη συναισθηματική εξάντληση και το άγχος για τυχόν επανάκαμψη της νόσου, μπορεί να προκαλέσει αντιφοβικές αντιδράσεις, παρορμητικές συμπεριφορές και πρώιμες εκδραματίσεις, όπως μαζικές και υπεράριθμες συγκεντρώσεις και παραβίαση των περιοριστικών μέτρων απόστασης που καλούμαστε να τηρήσουμε τώρα.
Ο δεύτερος μεγάλος κίνδυνος δεν αφορά στον γενικό πληθυσμό, αλλά στους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας. Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο βρετανικό περιοδικό “The Lancet”, έδειξε ότι το 10% των επαγγελματιών υγείας εμφανίζει έντονα συμπτώματα κατάθλιψης έως και τρία χρόνια μετά από κάποια κρίση. Ο κίνδυνος αλκοολισμού, η αυτο-συνταγογράφηση και οι συμπεριφορές αποφυγής σε θαλάμους ασθενών είναι κάποια από τα συμπτώματα αυτά. Τρεις έως έξι μήνες μετά, όταν θα αυξηθούν οι απαιτήσεις της εργασίας, αναμένεται ότι τα συμπτώματα θα αυξηθούν σε ένταση και διάρκεια.
Τι διδαχθήκαμε λοιπόν από αυτήν την περιπέτεια;
- Το αίσθημα παντοδυναμίας που χαρακτηρίζει τα τελευταία χρόνια τον άνθρωπο, ο οποίος θεωρεί ότι κατέχει τον απόλυτο ελέγχο, είναι μια ψευδαίσθηση. Κι αυτό επειδή στο κυρίαρχο σύστημα αξιών και προτεραιοτήτων, το θέμα της υγείας αποτελούσε αυτονόητη και δεδομένη αξία, με αποτέλεσμα να μην του αποδίδεται η προσήκουσα σημασία.
- Ο άνθρωπος ενεργοποιεί μηχανισμούς άμυνας απέναντι στην απειλή και τον φόβο. Ανάλογα με τη δομή της προσωπικότητάς του, κάθε άτομο χρησιμοποιεί είτε ώριμους είτε πρώιμους μηχανισμούς.
- Η απειλή γεννά, ταυτόχρονα, ενδοψυχική σύγκρουση ανάμεσα στη φυγή και την πάλη. Αυτό συχνά προκαλεί εκτόνωση του άγχους μέσω της σωματοποίησης.
- Πειθαρχήσαμε στην παρορμητική και ανοριοθέτητη ανάγκη μας για εκδραματίσεις, δικές μας και των παιδιών μας, όπως ανούσιες εξόδους, έντονη διασκέδαση, άσκοπη κατανάλωση.
- Συνειδητοποιήσαμε την αξία ανθρώπων όπως οι υπερήλικοι συγγενείς μας, και τη σημασία των όσων μας έχουν προσφέρει.
- Μάθαμε να συμβιώνουμε με τους οικείους μας και να διακρίνουμε τις θετικές και αρνητικές πλευρές της συμπεριφοράς μας προς αυτούς.
- Διδαχθήκαμε πώς να νοιαζόμαστε για τον διπλανό μας, έστω κι αν αυτό προέρχεται από την ανάγκη για προφύλαξη του δικού μας εαυτού.
- Για πρώτη φορά ο χρόνος προσέλαβε μεγάλη αξία και η διαθεσιμότητα χρόνου μας έδωσε τη δυνατότητα να συλλογιστούμε, να αισθανθούμε και να προβούμε σε ενδοσκόπηση.
- Το άγχος του αφανισμού και ο αρχαϊκός φόβος του θανάτου μας οδήγησαν σε επιστράτευση των ψυχικών μας μηχανισμών, προκειμένου να ανακτήσουμε τον έλεγχο. Εδώ, όμως, η έλλειψη πληροφόρησης για τον ιό και τη θεραπεία του κατέστησε ανίσχυρους τόσο εμάς όσο και την επιστημονική κοινότητα. Αυτό προκάλεσε κάποια έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους ειδικούς, την ίδια στιγμή που υπήρχε έντονη ανάγκη για απαντήσεις στα ερωτήματά μας. Σε συνδυασμό με τον έντονο φόβο, οδήγησε σε άτακτη οργάνωση και υπερ-ανάλυση των γεγονότων. Έτσι, έδωσε ζωτικό χώρο στα συνωμοσιολογικά σενάρια ώστε να αναπτυχθούν και να διαδοθούν κατά την επίμαχη περίοδο.
Ας μην ξεχάσουμε τις θετικές και αρνητικές συνέπειες της περιόδου εκείνης και ας συνεχίσουμε να προφυλάσσουμε εμάς και τους οικείους μας από έναν κίνδυνο που συνεχίζει να υπάρχει. Ας τηρήσουμε τα κατάλληλα μέτρα προστασίας, ώστε να μην τον αφήσουμε να μας υπενθυμίσει την παρουσία του εξαιτίας δικής μας αμέλειας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΥ-ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
Κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια
Υπεύθυνη τμήματος συμβουλευτικής των Εκπαιδευτηρίων <<Νέα Παιδεία>>
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 4/10
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη