Alfavita Newsroom Ο πολιτισμός και οι θρύλοι της αρχαίας Ελλάδας αποτελούν μια εξαιρετικά μεγάλη κληρονομιά στη σύγχρονη εκπαίδευση, πολιτική, φιλοσοφία, τέχνη και επιστήμη.Όμως πόσες από αυτές τις ιστορίες, που έρχοντα από τα βάθυ της ιστορίας είναι αληθινές και ποια ήταν η προέλευση των μύθων; Το θέμα απασχόλησε το BBC, το οποίο έθεσε τις ερωτήσεις του. Ο καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Armand D'Angour, με εξειδίκευση στην αρχαία Ελλάδα, έδωσε τις δικές του απαντήσεις. Επιμέλεια: Μικαέλα Κόλλια
1. Υπήρξε ποτέ πραγματικά ένα Δούρειος Ίππος;
«Η ιστορία του Δούρειου Ίππου για πρώτη φορά αναφέρεται στην Οδύσσεια, στο έπος του Ομήρου που γράφτηκε περίπου στο 750BC και περιγράφει τις συνέπειες του πολέμου στην Τροία, ο οποίος υποτίθεται ότι έλαβε χώρα περίπου 500 χρόνια νωρίτερα. Ύστερα από την δεκάχρονη ανεπιτυχή πολιορκία της Τροίας (σύγχρονη Χισαρλίκ στην Τουρκία), ο ελληνικός στρατός στρατοπέδευσε έξω από τα τείχη της πόλης, σαν να ήταν έτοιμος να πλεύσει στην πατρίδα, αφήνοντας πίσω τους ένα τεράστιο ξύλινο άλογο ως προσφορά στη θεά Αθηνά.
Οι Τρώες έσυραν θριαμβευτικά το άλογο της Τροίας, και όταν έπεσε η νύχτα οι Έλληνες πολεμιστές που ήταν κρυμμένοι στο εσωτερικό του βγήκαν και κατέστρεψαν την πόλη. Αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η Τροία πράγματι κάηκε αλλά το ξύλινο άλογο είναι ένα φανταστικό παραμύθι, εμπνευσμένο ίσως από τον τρόπο που έντυναν οι αρχαίοι τις πολιορκητικές μηχανές τους, δηλαδή με προβιές αλόγων, ώστε να μη τις πυρπολούν οι εχθροί».
2. Όμηρος είναι ένας από τους μεγάλους ποιητές των αρχαίων ελληνικών θρύλων. Υπήρχε, όμως, πραγματικά;
«Δεν είναι μόνο ο Δούρειος Ίππος ένα δημιούργημα της φαντασίας. Ακόμη και η ύπαρξη του ίδιου του Ομήρου έχει, επίσης, αμφισβητηθεί από ορισμένους. Είναι γενικά αποδεκτό ότι τα μεγάλα έπη που υπογράφονται από τον Όμηρο, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, συντέθηκαν προφορικά, χωρίς την ύπαρξη κάποιων γραπτών, κάποια στιγμή τον 8ο αιώνα π.Χ. Γράφτηκαν ως καρπός της προφορικής παράδοσης που εκτείνεται πίσω στους αιώνες.
Ενώ οι αρχαίοι δεν είχαν καμία αμφιβολία ότι ο Όμηρος ήταν ένα πραγματικό πρόσωπο, ο οποίος συνέθεσε τα μνημειώδη έπη, τίποτα δεν είναι γνωστό γι 'αυτόν με απόλυτη τη τεκμηρίωση. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως τα έπη μεταφέρθηκαν στο χρόνο προφορικώς και σε κάποιο στάδιο καταγράφηκαν στην ελληνική γλώσσα, και έτσι κατάφεραν να φτάσουν μέχρι σήμερα».
3. Υπήρξε ένας ο εφευρέτης του αλφάβητου;
«Η ημερομηνία που δόθηκε στη σύνταξη των ομηρικών επών συνδέεται με τα πρώτα στοιχεία για την ύπαρξη της ελληνικής γραφής, τον 8ο αιώνα π.Χ. Οι Έλληνες γνώριζαν ότι το αλφάβητό τους (που αργότερα δανείστηκαν οι Ρωμαίοι, δημιουργώντας το δυτικό αλφάβητο) προσαρμόστηκε σε εκείνο των Φοινίκων, ενός λαού της μέσης Ανατολής του οποίου το αλφάβητο ξεκινούσε με τα γράμματα «aleph bet».
Το γεγονός πως η προσαρμογή αυτή υπήρξε ενιαία σε όλο τον ελλαδικό χώρο σημαίνει πως έγινε από έναν και όχι από πολλούς. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία αυτός ο ένας, ήταν ο Παλαμήδης, που ενδεχομένως το όνομα να σημαίνει «ο έξυπνος άνθρωπος των παλαιών». Ο Παλαμίδης, λέγεται επίσης ότι είχε εφεύρει το σύστημα μέτρησης, το νόμισμα και τα επιτραπέζια παιχνίδια.
Τα ελληνικά γράμματα ωστόσο διαφέρουν αρκετά οπτικά από τα γράμματα του φοινικικού αλφάβητου. Η γεωμετρική τους μορφή πιστώνεται στον Μαθηματικό του 6ου αιώνα Πυθαγόρα».
4. Ήταν όντως ο Πυθαγόρας που εφήυρε το πυθαγόρειο θεώρημα ή το αντέγραψε από κάποιον άλλο;
«Είναι αμφίβολο αν ο Πυθαγόρας (περ. 570-495 π.Χ) ήταν πραγματικά ένας μαθηματικός, με το τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον όρο σήμερα. Οι μαθητές μαθαίνουν μέχρι σήμερα το λεγόμενο «Πυθαγόρειο Θεώρημα» για το τετράγωνο της υποτείνουσας (α2 + β2 = γ2). Ωστόσο οι Βαβυλώνιοι γνώριζαν αυτή την εξίσωση αιώνες νωρίτερα, και δεν υπάρχει κανένα αδιαμφισβήτητο στοιχείο πως ο Πυθαγόρας το ανακάλυψε ή το απέδειξε.
Στην πραγματικότητα, αν και οι Πυθαγόρειοι έκαναν στη συνέχεια γνήσιες μαθηματικές έρευνες, τα στοιχεία δείχνουν πως ο Πυθαγόρας ήταν ένας μυστικιστής που πίστευε πως οι αριθμοί αποτελούν τη βάση για τα πάντα. Διαπίστωσε, για παράδειγμα, πως τα τέλεια μουσικά διαστήματα μπορούν να εκφραστούν με απλές αριθμητικές αναλογίες».
5. Τι έκανε τους Έλληνες να αρχίσουν να χρησιμοποιούν χρήματα; Ήταν το εμπόριο ή η «ψυχή» τους;
Μπορεί να φαίνεται προφανές για μας ότι οι εμπορικές συναλλαγές οδήγησαν στην εφεύρεση του χρήματος. Ωστόσο οι άνθρωποι μας διεξήγαγαν εμπορικές συναλλαγές, χιλιετίες πριν, χωρίς νομίσματα, και δεν είναι βέβαιο ότι η πρώτη νομισματοποιημένη οικονομία στον κόσμο προέκυψε στην αρχαία Ελλάδα μόνο και μόνο για να διευκολύνει τις συναλλαγές αυτές.
Ο κλασικιστής Ρίτσαρντ Σήφορντ υποστήριξε ότι η εφεύρεση του χρήματος προέκυψε από το βάθος της ελληνικής «ψυχής». Είναι συνδεδεμένη με τις έννοιες της αμοιβαίας ανταλλαγής και υποχρέωσης που διέπνεαν τις κοινωνίες τους. Παράλληλα, αντανακλά τις φιλοσοφικές διαφορές μεταξύ της ονομαστικής αξίας και της εγγενούς αξίας, γεγονός που, στην πραγματικότητα, αποτελεί ένα πολιτικό όργανο, δεδομένου ότι το κράτος οφείλει να ενεργεί ως εγγυητής της νομισματικής αξίας.
Ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ., είχαν αναπτυχθεί σε πολλές ελληνικές πόλεις, με την Αθήνα στο προσκήνιο, τα χρηματοοικονομικά μέσα και θεσμικά όργανα (τα νομίσματα, τα νομισματοκοπεία, οι συμβάσεις,οι τραπεζικές και πιστωτικές συναλλαγές, το χρέος). Αλλά μία πόλη - κράτος που αντιμετώπισε το χρήμα με βαθιά καχυποψία και αντιστάθηκε σθεναρά στην εισαγωγή του ήταν η Σπάρτη.
6. Πόσο «Σπαρτιάτες» ήταν οι Σπαρτιάτες;
Ο θρυλικός Σπαρτιάτης νομοθέτης Λυκούργος αποφάσισε ότι οι Σπαρτιάτες θα πρέπει να χρησιμοποιούν ως νόμισμα μόνο σίδηρο, καθιστώντας τόσο δυσκίνητο ώστε ακόμη και ένα μικρό ποσό χρειαζόταν ένα ζευγάρι βόδια για να μεταφερθεί.
Αυτή η ιστορία μπορεί να είναι μέρος της εξιδανίκευση των αρχαίων Σπαρτιατών, ως κοινωνία πολεμιστών αφιερωμένη στη στρατιωτική υπεροχή. Αν και η Σπάρτη στην κλασική περίοδο δεν έκοψε δικά της νομίσματα, αλλά χρησιμοποιούσε κυρίως ξένο ασήμι, ορισμένοι ηγέτες των Σπαρτιατών ήταν εμφανώς επιρρεπής στη δωροδοκία.
Ωστόσο, οι νόμοι μπορεί να αποσκοπούσαν στο να αποτρέψουν τους Σπαρτιάτες από την εισαγωγής ειδών πολυτέλειας που θα απειλούσαν να υπονομεύσουν την ανθεκτικότητά τους. Όταν ο Αθηναίος «playboy» στρατηγός Αλκιβιάδης αυτομόλησε στη Σπάρτη κατά τη διάρκεια του πολέμου με την Αθήνα, στα τέλη του 5ου αιώνα, υιοθέτησε την πενιχρή διατροφή τους, τη σκληρή ρουτίνα κατάρτισης, τα χοντρά ρούχα και τις λακωνικές εκφράσεις.
Αλλά τελικά το πάθος του για τη Σπάρτη επεκτάθηκε και στη σύζυγο του βασιλιά, την Τιμαία, η οποία έμεινε έγκυος. Ο Αλκιβιάδης για να αποφύγει τις επιπτώσεις της συγκλονιστικής ιεροσύλιας επέστρεψε στην Αθήνα, απ ' όπου είχε διαφύγει οκτώ χρόνια νωρίτερα για να αποφύγει τις κατηγορίες για βλασφημία και ειδικότερα για καταστροφή θρησκευτικών μνημείων και παρώδηση ιερών μυστηρίων.
7. Ποια ήταν τα μυστικά των ελληνικών μυστηριακών λατρειών;
Αν σου πω, θα πρέπει να σε σκοτώσω. Τα μυστικά ήταν καλά κρυμμένα και αυστηρές ποινές περίμεναν όποιον τα γνωστοποιούσε ή , όπως ο Αλκιβιάδης, αν τα γελοιοποιούσε. Οι Μύστες έπρεπε να υποβληθούν σε τελετές μύησης, οι οποίες μπορεί να συμπεριλάμβαναν παρενδυσία και επικεντρώνονταν σε μυστικιστικά αντικείμενα (όπως ο φαλλός) και αποκάλυψη κάποιων κωδικών.
Ο στόχος τους ήταν να δώσουν στους θιασώτες μια γεύση από την «άλλη πλευρά», ώστε να μπορούν να επιστρέψουν στη ζωή τους ευλογημένοι με τη γνώση ότι, όταν έρθει η σειρά τους να πεθάνουν θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την επιβίωση της ψυχής τους στον Κάτω Κόσμο.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως τάφους που περιέχουν κωδικούς πρόσβασης και οδηγίες, γραμμένεςσε φύλλα χρυσού ως υπόμνημα για τους νεκρούς θιασώτες. Οι κυριότερες ελληνικές μυστικιστικές λατρείες ήταν εκείνες της Δήμητρας, της θεάς της γεωργίας, καθώς και του Διονύσου (γνωστός, επίσης, ως Βάκχος), θεού του κρασιού, της έκστασης και του θεάτρου.
8. Πώς ξεκίνησε το θέατρο;
Στο 5ο αιώνα π.Χ. στην Αθήνα, το θέατρο ήταν στενά συνδεδεμένο με τη λατρεία του Διονύσου, στου οποίου το θέατρο, που βρισκόταν στις νότιες πλαγιές της Ακρόπολης, παίζονταν τραγωδίες και κωμωδίες.
Όμως η προέλευση του θεάτρου είναι ένα πολυσυζητημένο θέμα. Μια παράδοση λέει ο ηθοποιός Θέσπις ανέβηκε πάνω σε ένα κάρο και έπαιξε έναν ρόλο, για πρώτη φορά γύρω στο 532 π.Χ. Άλλες θεωρίες θέλουν το δράμα να ξεκίνησε με τις τελετουργικές χορωδίες που σταδιακά εισήγαγαν και το τμήμα των ηθοποιών.
Επιπλέον, ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) θεωρούσε ότι οι χορωδίες της τραγωδίας ήταν, αρχικά, τελετουργικά τραγούδια (διθύραμβοι) προς τιμήν του Διονύσου, ενώ ότι η κωμωδία προήλθε από πρόστυχες παραστάσεις, στις οποίες το κύριο μοντέλο ήταν ο φαλλός.
Ως θεός που συνδεόταν με την αλλαγή ρόλων και εμφανίσεων, ο Διόνυσος φαίνεται ως μια εύστοχη επιλογή Θεού που οδήγησε στο δράμα. Ωστόσο, από τις πρώιμες σωζόμενες τραγωδίες, όπως οι «Πέρσες» του Αισχύλου το 472 π.Χ., δεν έχουν θεματολογικά κάποια σύνδεση με τον Διόνυσο.
Το σατυρικό δράμα ήταν σε μεγάλο βαθμό αφιερωμένο στον εμπαιγμό των σύγχρονων προσωπικοτήτων- συμπεριλαμβανομένου και του φιλόσοφου Σωκράτη (στις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη).
9. Τι οδήγησε το Σωκράτη στη φιλοσοφία;
Ο Σωκράτης (469-399 π.Χ.) ενδέχεται να ήταν αεροβάτης και όπως παρουσιάζεται στην κωμωδία του Αριστοφάνη να είχε «διασκεδαστικές ιδέες που κυμαίνονται από το επιστημονικά παράλογο (πώς να μετρήσετε ένα άλμα ψύλλων) στην κοινωνική ανατροπή (μπορούσε να σε διδάξεις πως να κερδίσεις μια αντιπαράθεση ακόμη και αν είχε λάθος».
Όμως αυτή η εικόνα έρχεται σε αντίθεση με τις βασικές βιογραφικές πηγές που υπάρχουν για τον Σωκράτη., δηλαδή τα γραπτά των μαθητών του Πλάτωνα και Ξενοφώντα. Και οι δύο τον θαύμαζαν ως ηθικό φιλόσοφο και καθοδηγητή, αλλά δε αναφέρουν σχεδόν τίποτα από τις προηγούμενες δραστηριότητες του Σωκράτη.
Στην πραγματικότητα, η πρώτη περιγραφή του Σωκράτη, που χρονολογείται στα τριάντα του, τον παρουσιάζει ως δραστήριο άνθρωπο. Υπηρέτησε σε μια στρατιωτική εκστρατεία στη βόρεια Ελλάδα το 432 π.Χ., και κατά τη διάρκεια μιας βίαιης μάχης έσωσε τη ζωή του αγαπημένου του νεαρού φίλου Αλκιβιάδη. Στη συνέχεια, δεν έφυγε ποτέ από την Αθήνα, και ξόδεψε το χρόνο του προσπαθώντας να παροτρύνει τους Αθηναίους να εξετάσουν τις ζωές και τις σκέψεις τους.
Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ο Σωκράτης έπαιζε με την επιστήμη και την πολιτική στον χρόνια της νιότης του, μέχρι η εμπειρία ζωής και θανάτου στην μάχη τον έκανε να αφιερώσει το υπόλοιπο της ζωής του στην έρευνα για τη σοφία και την αλήθεια. Καθώς γραπτά του ίδιου δεν υπάρχουν, η εικόνα για τον Σωκράτη ως φιλόσοφο προέρχεται από τους διαλόγους που έκανε με το μαθητή του Πλάτωνα. Αργότερα ο Πλάτωνας έγινε καθηγητής του Αριστοτέλη, ο οποίος ήταν δάσκαλος του Αλέξανδρου, όταν ακόμα ήταν πρίγκιπα της Μακεδονίας.
10. Ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος πραγματικά τόσο «Μέγας»;
Αλέξανδρος (356-323 π.Χ.) έμελλε να γίνει ένα από τους μεγαλύτερους στρατιώτες-στρατηγούς που έχει γνωρίσει ποτέ ο κόσμος. Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές, ωστόσο, ήταν αντιπαθητικός στην όψη. Κοντός και γεροδεμένος, ήταν ένας σκληρός πότης με κοκκινωπή όψη, με τσιριχτή φωνή, και μια παρορμητική ιδιοσυγκρασία που σε κάποτε τον οδήγησε να σκοτώσει το σύντροφοτου, Κλείτο, σε μια βίαιη έκρηξη οργής.το σύντροφοτου, Κλείτο, σε μια βίαιη έκρηξη.
Με την πάροδο του χρόνου, λέγεται ότι έγινε παρανοϊκός και μεγαλομανής. Ωστόσο, σε 10 μόλις χρόνια από την ηλικία των 20 σφυρηλάτησε μια τεράστια αυτοκρατορία που εκτεινόταν από την Αίγυπτο μέχρι την Ινδία. Δεν ηττήθηκε σε μάχη, έκανε χρήση καινοτόμων πολιορκητικών μηχανών εξίσου αποτελεσματικών με τον μυθικό Δούρειο Ίππο, και ίδρυσε 20 πόλεις που έφεραν το όνομά του, συμπεριλαμβανομένης της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο.
Η στρατιωτική επιτυχία του ήταν ένα μικρό θαύμα, και στα μάτια του αρχαίου κόσμου, που ήταν αφιερωμένος στον πόλεμο και την κυριαρχία, του αναγνωρίστηκε δικαιωματικά ο τίτλος «Μέγας».
Πηγή: tvxs.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
