Νίκος Μακρής Η Ελλάδα καταγράφει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά νέων εκτός εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησης στην Ευρώπη. Με ποσοστό 18,4% το 2024, η χώρα μας κατατάσσεται δεύτερη, πίσω μόνο από την Τουρκία, η οποία ωστόσο δεν ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για τους λεγόμενους NEETs: νέους ηλικίας 15 έως 34 ετών που δεν σπουδάζουν, δεν καταρτίζονται και δεν εργάζονται, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου – από αποφοίτους Λυκείου έως κατόχους διδακτορικών τίτλων. Με απλά λόγια, σχεδόν ένας στους πέντε νέους βρίσκεται εκτός κάθε επίσημης παραγωγικής δραστηριότητας.
Η εικόνα, πάντως, παρουσιάζει βελτίωση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Το 2020 το αντίστοιχο ποσοστό άγγιζε το 24,1%, ενώ το 2018 και το 2019 κυμαινόταν πάνω από το 22%. Η αποκλιμάκωση συνδέεται με την έξοδο από τα μνημόνια, τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας και τη μείωση της ανεργίας.
Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά χρειάζονται προσεκτική ανάγνωση: μεγάλο μέρος των NEETs δεν καταγράφεται στους ανέργους, ενώ χιλιάδες νέοι που μετανάστευσαν για εργασία δεν περιλαμβάνονται στους σχετικούς δείκτες, με αποτέλεσμα η ανεργία να εμφανίζεται χαμηλότερη από την πραγματική διάσταση του προβλήματος.
Η σύγκριση με την Ευρώπη είναι αποκαλυπτική. Ο μέσος όρος της ΕΕ των 27 βρίσκεται στο 10,6%, σχεδόν οκτώ ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από την Ελλάδα. Μετά την Τουρκία (25,4%), ακολουθούν η Ελλάδα, η Ιταλία με 17%, η Σερβία με 15,6%, η Λετονία με 13,4% και η Ρουμανία με 13,3%. Αν και όλες αυτές οι χώρες εμφανίζουν βελτίωση σε σχέση με το 2020, η απόσταση της Ελλάδας από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο παραμένει μεγάλη.
Υπάρχει, ωστόσο, και μια ελληνική ιδιαιτερότητα που ενδεχομένως αλλοιώνει εν μέρει την εικόνα. Στη χώρα παρατηρείται υπερπροσφορά πτυχιούχων εκπαιδευτικών, αρκετοί από τους οποίους εργάζονται σε ιδιαίτερα μαθήματα χωρίς να δηλώνουν εισόδημα ή να έχουν κάνει έναρξη επαγγέλματος. Τυπικά καταγράφονται ως NEETs, αν και στην πράξη εργάζονται. Το ίδιο ισχύει και για πολλούς νέους που απασχολούνται αδήλωτοι στην εστίαση, στις κατασκευές ή σε άλλους κλάδους. Οι ανεπαρκείς έλεγχοι καθιστούν δύσκολη την ακριβή αποτύπωση του φαινομένου.
Παρά τις στρεβλώσεις στα στοιχεία, το πρόβλημα είναι πραγματικό και βαθύ. Συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την απογοήτευση μιας γενιάς που, ακόμη και όταν βρίσκει δουλειά, δυσκολεύεται να επιβιώσει. Οι «φτωχοί εργαζόμενοι» αυξάνονται: νέοι που εργάζονται αλλά δεν μπορούν να ζήσουν αυτόνομα, καθώς οι μισθοί δεν επαρκούν για ενοίκιο, λογαριασμούς και βασικές ανάγκες. Πρόκειται για μια συνθήκη που πριν από την οικονομική κρίση ήταν σχεδόν άγνωστη. Η εργασία, υπό αυτές τις συνθήκες, χάνει το νόημά της και για ορισμένους νέους η αποχή μοιάζει –έστω προσωρινά– προτιμότερη.
Στην εξίσωση προστίθεται και ένας ακόμη παράγοντας: νέοι που μεγάλωσαν σε περιβάλλον υπερπροστασίας και δυσκολεύονται να αποδεχτούν μια σκληρότερη πραγματικότητα. Η σύγκρουση ανάμεσα στις προσδοκίες και στις πραγματικές συνθήκες της αγοράς εργασίας οδηγεί συχνά σε αδράνεια. Η ευθύνη εδώ βαραίνει και το οικογενειακό περιβάλλον, καθώς άλλο η στήριξη και άλλο η καλλιέργεια μιας εξιδανικευμένης εικόνας του κόσμου.
Τελικά, πέρα από τους δείκτες και τις στατιστικές, το φαινόμενο των NEETs αφορά νέους ανθρώπους που μένουν χωρίς σχέδιο, χωρίς όνειρα και χωρίς προοπτική. Η εργασία δεν είναι μόνο εισόδημα· είναι στοιχείο ταυτότητας και κοινωνικής ένταξης. Όταν απουσιάζει, ο χρόνος περνά χωρίς κατεύθυνση, φθείροντας τα πιο παραγωγικά χρόνια της ζωής τους. Και αυτό είναι ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο της εικόνας.
Όλες οι ειδήσεις για νέες θέσεις εργασίας, Προκηρύξεις, Διορισμούς, ΑΣΕΠ στην Ελλάδα
Πιστοποίηση Η/Υ - ECDL golearn για το Δημόσιο σε 2 ημέρες στα χέρια σου
